Kwadratnikowate
5 gatunek
Kwadratnikowate (Tetragnathidae) – rodzina pająków z grupy Araneomorphae. Według The World Spider Catalog Normana Platnicka z 2013 roku należy do niej 47 rodzajów obejmujących 957 współczesnych gatunków, jednak jest to prawdopodobnie zaledwie około połowy ich faktycznej różnorodności. W Polsce występuje 15 gatunków, m.in. czaik jesienny, czy sieciarz jaskiniowy (zobacz: kwadratnikowate Polski).
Wiele kwadratnikowatych występuje w ekosystemach mokradłowych i rzecznych, często budując sieci bardzo blisko wody. Niektóre gatunki żyją w bardziej suchym środowisku, a liczne kwadratnikowate, takie jak sieciarz jaskiniowy i wielu innych przedstawicieli rodzaju Meta – w jaskiniach. Kwadratnikowate z rodzaju Tetragnatha mają szeroki zasięg występowania i są bardzo plastyczne ekologicznie – niektóre gatunki żyją na terenie Arktyki, podczas gdy inne – na tropikalnych wyspach oceanicznych. Samce większości kwadratnikowatych mają powiększone szczękoczułki, często silnie uzębione. Niektóre spośród tych zębów odgrywają istotną rolę w trakcie okresu godowego i kopulacji. Wśród kwadratnikowatych występuje istotne zróżnicowanie cech morfologicznych. Większość przedstawicieli Tetragnathidae buduje sieci łowne, ale pająki z rodzaju Pachygnatha polują na zdobycz aktywnie, sieci budując jedynie jako osobniki niedojrzałe.
Pozycja filogenetyczna rodziny Tetragnathidae, jej zawartość taksonomiczna oraz monofiletyzm budziły kontrowersje. Przez długi czas do kwadratnikowatych zaliczano pająki z rodzaju Nephila oraz pokrewnych, obecnie klasyfikowane w odrębnej rodzinie prządkowatych (Nephilidae). Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Álvareza-Padillę i współpracowników sugeruje, iż prządkowate są taksonem siostrzanym dla krzyżakowatych (Araneidae), a nie kwadratnikowatych. Analiza potwierdza również monofiletyzm kwadratnikowatych właściwych (Tetragnathinae), Leucaginae, Metainae, „kladu Nanometa” oraz grupy Tetragnathidae jako całości. Pozostaje niejasne, z jakimi pająkami kwadratnikowate są najbliżej spokrewnione: niektóre analizy sugerują, że z kladem obejmującym osnuwikowate (Linyphiidae), Theridiosomatidae i tkańcowate (Nesticidae), podczas gdy inne, że z kladem naśladownikowate (Mimetidae) + Arkys.
Najstarszym znanym przedstawicielem Tetragnathidae jest Macryphantes cowdeni, znany z dolnokredowych wapieni w Hiszpanii. Oznacza to, że kwadratnikowate wyewoluowały co najmniej 135 mln lat temu. Dotychczas opisano 22 gatunki kopalnych Tetragnathidae klasyfikowane w 12 rodzajach (cztery z nich mają również współczesnych przedstawicieli).
Kwadratnikowate (Tetragnathidae) – rodzina pająków z grupy Araneomorphae. Według The World Spider Catalog Normana Platnicka z 2013 roku należy do niej 47 rodzajów obejmujących 957 współczesnych gatunków, jednak jest to prawdopodobnie zaledwie około połowy ich faktycznej różnorodności. W Polsce występuje 15 gatunków, m.in. czaik jesienny, czy sieciarz jaskiniowy (zobacz: kwadratnikowate Polski).
Wiele kwadratnikowatych występuje w ekosystemach mokradłowych i rzecznych, często budując sieci bardzo blisko wody. Niektóre gatunki żyją w bardziej suchym środowisku, a liczne kwadratnikowate, takie jak sieciarz jaskiniowy i wielu innych przedstawicieli rodzaju Meta – w jaskiniach. Kwadratnikowate z rodzaju Tetragnatha mają szeroki zasięg występowania i są bardzo plastyczne ekologicznie – niektóre gatunki żyją na terenie Arktyki, podczas gdy inne – na tropikalnych wyspach oceanicznych. Samce większości kwadratnikowatych mają powiększone szczękoczułki, często silnie uzębione. Niektóre spośród tych zębów odgrywają istotną rolę w trakcie okresu godowego i kopulacji. Wśród kwadratnikowatych występuje istotne zróżnicowanie cech morfologicznych. Większość przedstawicieli Tetragnathidae buduje sieci łowne, ale pająki z rodzaju Pachygnatha polują na zdobycz aktywnie, sieci budując jedynie jako osobniki niedojrzałe.
Pozycja filogenetyczna rodziny Tetragnathidae, jej zawartość taksonomiczna oraz monofiletyzm budziły kontrowersje. Przez długi czas do kwadratnikowatych zaliczano pająki z rodzaju Nephila oraz pokrewnych, obecnie klasyfikowane w odrębnej rodzinie prządkowatych (Nephilidae). Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Álvareza-Padillę i współpracowników sugeruje, iż prządkowate są taksonem siostrzanym dla krzyżakowatych (Araneidae), a nie kwadratnikowatych. Analiza potwierdza również monofiletyzm kwadratnikowatych właściwych (Tetragnathinae), Leucaginae, Metainae, „kladu Nanometa” oraz grupy Tetragnathidae jako całości. Pozostaje niejasne, z jakimi pająkami kwadratnikowate są najbliżej spokrewnione: niektóre analizy sugerują, że z kladem obejmującym osnuwikowate (Linyphiidae), Theridiosomatidae i tkańcowate (Nesticidae), podczas gdy inne, że z kladem naśladownikowate (Mimetidae) + Arkys.
Najstarszym znanym przedstawicielem Tetragnathidae jest Macryphantes cowdeni, znany z dolnokredowych wapieni w Hiszpanii. Oznacza to, że kwadratnikowate wyewoluowały co najmniej 135 mln lat temu. Dotychczas opisano 22 gatunki kopalnych Tetragnathidae klasyfikowane w 12 rodzajach (cztery z nich mają również współczesnych przedstawicieli).
