De zwartkapmanakin (Piprites pileata) is een zangvogel uit de familie Tyrannidae (tirannen). Het is een kwetsbare vogelsoort in zuidoostelijk Brazilië en noordoostelijk Argentinië.
De vogel is 12 cm lang. De vogel is bruingeel gekleurd met een zwarte kruin en nek. Van boven is de vogel donkerder dan op de borst en buik. Het vrouwtje is doffer gekleurd en meer olijfkleurig op de rug. De poten zijn oranjegeel en de snavel is geel.
Deze soort komt voor in zuidoostelijk Brazilië in de deelstaten Minas Gerais, Rio de Janeiro, Paraná, Santa Catarina en Rio Grande do Sul en in noordoostelijk Argentinië zijn er waarnemingen in de provincie Misiones. Het leefgebied bestaat uit natuurlijk bos van het Atlantisch Woud op hoogten tussen 900 en 2000 m boven zeeniveau.
De zwartkapmanakin heeft een versnipperd verspreidingsgebied en daardoor is de kans op uitsterven aanwezig. De grootte van de populatie werd in 2016 door BirdLife International geschat op 2,5 tot 10 duizend volwassen individuen en de populatie-aantallen nemen af door habitatverlies. Het leefgebied wordt aangetast door ontbossing waarbij natuurlijk bos wordt omgezet in gebied voor agrarisch gebruik. Om deze reden staat deze soort als kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN.
