Raniuszek czarnogardły (Aegithalos concinnus) – gatunek ptaka z rodziny raniuszków (Aegithalidae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Długość ciała wynosi około 10,5 cm, masa ciała – 4–9 g. Raniuszek czarnogardły jest stosunkowo niewielkim przedstawicielem rodziny o średniej długości ogonie. Wokół jasnego oka znajduje się czarna maska. Broda biała, gardło czarne. U przedstawicieli podgatunku nominatywnego ciemię ma barwę cynamonową z nieznacznym rdzawym nalotem. Kantarek i odchodzący od niego w tył pasek są czarne; pasek rozszerza się tuż za kantarkiem. Wierzchnie partie ciała niebieskoszare. Kuper ochrowobrązowy. Pokrywy skrzydłowe większe oraz lotki ciemnobrązowe, na lotkach występują szerokie szare obrzeżenia. Sterówki czarniawobrązowe z szarymi krawędziami; na trzech zewnętrznych parach obecne również białe końcówki, najbardziej zewnętrzne mają całkiem białe chorągiewki zewnętrzne. Broda, obszar pod wąsem oraz boki szyi białe, gardło czarne, a przez jego niższą część przebiega biały pasek. Pod spodem formuje się wyraźnie zarysowana, ale dość wąska cynamonowordzawa przepaska na piersi (może być niemal przerwana na środku). Boki ciała rdzawokasztanowe. Pozostałe części spodu ciała białe; w znoszonym upierzeniu na brzuchu i w okolicy kloaki widoczne staja się jasne różowopłowe nasady piór). Tęczówka żółtobiała. Dziób czarny, nogi matowe, pomarańczowobrązowe lub żółtobrązowe. W upierzeniu dymorfizm płciowy nie występuje.
W zależności od podgatunku, raniuszki czarnogardłe zamieszkują:
Przynajmniej pod kątem zwyczajów lęgowych raniuszki czarnogardłe są najlepiej poznanymi azjatyckimi przedstawicielami rodziny, których zwyczaje są w ogóle słabo poznane. Środowiskiem ich życia są zazwyczaj obrzeża lasów szerokolistnych, szczególnie z udziałem dębów (Quercus), oraz lasów mieszanych, niekiedy też cedrów (Cedrus) oraz sosen (Pinus; szczególnie w Indiach). Pojawiają się w różnorodnych luźno zadrzewionych lub zakrzewionych siedliskach, w tym zdominowanych przez różaneczniki (Rhododendron) i bambusy. Przeważnie zamieszkują przeciętne wysokości strefy subtropikalnej i umiarkowanej. Gniazdują głównie między 1200 a 2700 m n.p.m., a w zachodniej części zasięgu między 1400 a 2500 m n.p.m. W północnym Wietnamie odnotowywane były i na poziomie 1000 m n.p.m., a w Chinach – między 75 i 3960 m n.p.m. (prawdopodobnie gniazdują głównie między 1500 i 2500 m n.p.m.). W zachodniej części zasięgu raniuszki rdzawołbiste były obserwowane do 3000 m n.p.m. (zachodnie Himalaje) i 3600 m n.p.m. (wschodnie Himalaje), na Tajwanie – na 1000–3000 m n.p.m. (prawdopodobnie gniazdują tylko na 1500–2500 m n.p.m.), w Pakistanie – najniżej do 1200 m n.p.m. (w zachodnich Himalajach ogólnie – 900 m n.p.m.), w Nepalu – 1065 m n.p.m., w Bhutanie i północno-wschodnich Indiach – 400 m n.p.m. A. c. annamensis odnotowywano między 60 a 1980 m n.p.m., przy czym lęgi odbywają się do 600 m n.p.m. (przynajmniej w Annamie).
Raniuszki czarnogardłe są bardzo towarzyskie, tak jak reszta przedstawicieli rodziny, na których tle jednak się wyróżniają. Zwykle przebywają w grupach, które mogą składać się nawet z 40 osobników. Chętnie dołączają do wielogatunkowych stad żerujących ptaków. Na początku sezonu lęgowego ograniczają się do grup rodzinnych. W ciągu okresu lęgowego pojawiają się również stada raniuszków czarnogardłych, do których dołączają nie przystępujące do lęgów osobniki oraz te, którym się nie powiodło. Prowadzą głównie osiadły tryb życia, podejmują jedynie migracje wysokościowe i to niezbyt regularne. Żerują przeważnie w środkowych i niższych warstwach roślinności. Żywią się głównie owadami, a prócz nich zjadają drobne nasiona i owoce, szczególnie lubią jeżyny (Rubus).
Okres lęgowy raniuszków czarnogardłych może zaczynać się jeszcze pod koniec lutego, stosunkowo wcześnie. W Himalajach, północno-wschodnich Indiach i Mjanmie trwa od marca do maja, czasami do czerwca; w północno-zachodniej Tajlandii – w kwietniu; w Chinach – od końca lutego do maja. W ciągu roku wyprowadzany jest jeden lęg.
W budowie gniazda uczestniczą obydwa ptaki z pary, lecz przewodzi samica. Zajmuje to zwykle około 10–11 dni, czasem do 2 tygodni. Gniazdo ma kształt owalu o długości blisko 10–15 cm i szerokości 9,5–14 cm. Otwór wejściowy umieszczony jest z boku u góry. Budulec stanowią zielone mchy, porosty, delikatne korzenie, skrawki kory, włosie, pajęcze kokony i puch roślinny. Wszystko spajają pajęczyny. Na wyściółkę raniuszki czarnogardłe używają duża ilość pierza, czasem też wełny, sierści lub roślinnego puchu. Zwykle gniazdo zostaje umieszczone do 3 m nad ziemią, rzadziej do 12 m nad podłożem. Zawieszone jest w rozwidleniu gałęzi lub na kilku gałęziach naraz (zostają wplecione w górną część jego konstrukcji). Nieczęsto zdarza się, że zamiast na niskim drzewie lub krzewie raniuszki budują swoje gniazdo wśród wysokich sztywnych traw lub innej niskiej i splątanej roślinności.
W zniesieniu w Himalajach znajduje się od 3 do 8 (zwykle od 3 do 6) jaj; w północno-zachodnich Indiach i północnej Mjanmie to zwykle 3 jaja, a w zachodniej Mjanmie – od 3 do 5 jaj. Skorupa ma barwę białą lub jasnoróżową. Pokrywają ją zmienne wzory, przeważnie złożone z drobnych czerwonych kropek i otaczające szerszy koniec jaja. Zdarzają się jaja pozbawione wzorów. Wymiary średnie dla nieokreślonej liczby jaj: 13,9 na 10,6 mm. Wysiadywanie trwa 14–16 dni. Odpowiedzialna jest za nie samica, czasami obydwa ptaki z pary (samce towarzyszą partnerce odpoczywając w gnieździe). Młode spędzają w gnieździe około 14 dni. Karmione są przez oboje rodziców. Zdarza się gniazdowanie kooperatywne.
IUCN uznaje raniuszka czarnogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2016 (stan w 2021). Wcześniej był klasyfikowany razem z dwoma innymi taksonami, które wówczas wydzielono do dwóch osobnych gatunków i tym samym klasyfikowano osobno od A. concinnus. Te również uznawane są za gatunki najmniejszej troski. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny.
