Pieprzojad szmaragdowy (Aulacorhynchus prasinus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje na obszarach górskich i podgórskich od Meksyku do skrajnie północno-zachodniej Kolumbii. Nie jest zagrożony.
Zo
ZoochoriaLą
LądoweJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Zw
Zwierzęta monogamiiMonogamia – najbardziej rozpowszechniony typ związku małżeńskiego, w którym jedna osoba związana jest trwale z jednym partnerem. Monogamicznos...
Ni
Nie migrująceE
zacznij od...Podobnie jak inne tukany, pieprzojad szmaragdowy jest jasno ubarwiony i ma duży dziób. Osobniki dorosłe mają 30–35 cm długości i 180 g masy. Płcie nie różnią się wyglądem, chociaż samice zwykle są mniejsze i mają krótsze dzioby. Przeważnie są zielono upierzone, podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju Aulacorhynchus. Podogonie i końcówka ogona są rude. Mają poza tym czarny dziób z żółtymi plamami na górnej szczęce (ich rozmiar decyduje o konkretnym podgatunku) i u wszystkich, prócz podgatunku nominatywnego prasinus i wagleri, zaznacza się biały prążek u podstawy dzioba. Osobniki z podgatunku caeruleogularis mają rudą cętkę przy podstawie górnej szczęki, podczas gdy u niektórych pieprzojadów z podgatunku albivitta taka plamka występuje przy nasadzie dolnej szczęki. Podgardle jest ubarwione na biało u podgatunku nominatywnego i wagleri, na niebiesko u caeruleogularis oraz cognatus, na jasny szaroniebieski kolor u lautus, na niebiesko lub czarno u atrogularis, a na biało lub szaroniebiesko w podgatunku albivitta. Pierścień wokół oka przybiera barwę od niebieskiej po czerwoną, a u niektórych podgatunków jest bardzo ciemny, który z daleka może wyglądać na czarny. Nogi są matowo szare, podobnie jak barwa tęczówki.
Osobniki młodociane mają bardziej stłumione barwy, łącznie z podgardlem, a zależnie od podgatunku czarne plamy na dziobie są zastąpione przez ciemne lub w całości dziób jest żółty.
Systematyka gatunku nadal jest kwestią sporną. Dawniej wyróżniano kilkanaście podgatunków A. prasinus występujących od Meksyku po Peru, Boliwię i zachodnią Brazylię. Na początku XXI w. na podstawie dowodów morfologicznych i genetycznych takson ten został podzielony, w zależności od ujęcia systematycznego, na od 2 do 6 oddzielnych gatunków. Obecnie wyróżnia się 4 lub 7 podgatunków A. prasinus. Poniższa lista prezentuje 7 podgatunków podzielonych na grupy według Clements Checklist of Birds of the World (to ujęcie systematyczne wspierają autorzy Kompletnej listy ptaków świata):
Te dwa ostatnie taksony bywają wydzielane od osobnego gatunku Aulacorhynchus caeruleogularis (pieprzojad niebieskogardły).
Pozostałe podgatunki z dawniej zaliczanych do A. prasinus autorzy Clements Checklist of Birds of the World i Kompletnej listy ptaków świata wydzielają do odrębnego gatunku o nazwie pieprzojad zielony (Aulacorhynchus albivitta), inni grupują je w dwa, a nawet trzy odrębne gatunki.
Pieprzojad szmaragdowy jest pospolitym ptakiem w lasach deszczowych i terenach zalesionych, głównie na wyżej położonych obszarach. 3–4 białe jaja są umieszczane przez samicę w gładkiej szczelinie na drzewie, często w miejscu lęgowiska dzięcioła, ale czasem w naturalnych wnękach. Oboje rodziców wysiaduje jaja przez 14–15 dni, a pisklęta pozostają w gnieździe po wykluciu. Są ślepe i nieopierzone w pierwszych dniach poza jajem. Mają krótkie dzioby i specjalne poduszeczki na palcach stóp, które chronią przed szorstką powierzchnią gniazda. Oboje rodziców karmi swe potomstwo, nawet przez parę tygodni po opuszczaniu przez nie gniazda. W pełni opierzone stają się po 6 tygodniach.
Pieprzojady tworzą małe stada złożone z 5–10 ptaków, które posiadają osobnika-przywódcę, prowadzącego resztę grupy przez las. Ruszają się w nim prostoliniowym, szybkim lotem. To pierwotnie leśny, owocożerny gatunek, który sięga też po owady, jaszczurki, ptasie jaja i inne małe ofiary.Okrzyki pieprzojada szmaragdowego są głośnym, oschłym „rrip rrip” i „graval”. Badacze zasugerowali, że obie płcie wydają inne odgłosy. Sygnał ostrzegawczy przypomina rechot, oprócz niego ptaki dźwiękiem wyrażają agresję.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) stosuje wąskie ujęcie systematyczne według listy ptaków opracowanej przy współpracy BirdLife International z autorami HBW i dzieli ten takson na trzy gatunki; zalicza je (stan w 2021) do kategorii najmniejszej troski (LC – Least Concern), a trend ich liczebności uznaje za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk.
