Weka
Weka (Gallirallus australis) – gatunek nielotnego ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występuje endemicznie w Nowej Zelandii. Narażony na wyginięcie.
Weka jest nielotem. Ma krótkie skrzydła, ale stosunkowo długi jak na nielota ogon. Mocny, spiczasty dziób jest różowoczerwony i ma ciemną końcówkę. Tęczówki czerwone, otoczone dwiema wąskimi, białymi półobrączkami. Solidne nogi i stopy czerwonawe. Samice są podobne upierzeniem do samców, są jednak nieco mniejsze, mają też jaśniejszą końcówkę dzioba.
wiema wąskimi, białymi półobrączkami. Solidne nogi i stopy czerwonawe. Samice są podobne upierzeniem do samców, są jednak nieco mniejsze, mają też jaśniejszą końcówkę dzioba.
Poszczególne podgatunki zamieszkują:
Weka występuje w różnych typach siedlisk od poziomu morza do około 1500 m n.p.m. Zamieszkuje głównie lasy, łąki, obszary krzewiaste, tereny podmokłe, plaże z gnijącymi wodorostami, strumienie pływowe i zatoki. Często dwiedza także siedliska antropogeniczne (tzn. powstałe w wyniku działalności człowieka), w tym trawniki, pastwiska, pola uprawne i plantacje. Preferuje niską, gęstą roślinność zapewniającą osłonę. Niekiedy spotykana jest w środowiskach zurbanizowanych.
Weka jest wszystkożerna i posiada zróżnicowaną dietę. Żywi się dżdżownicami, larwami, ślimakami, owadami i ich jajami, żabami, jaszczurkami, pająkami czy skorupiakami. Gatunek ten zabija także myszy, szczury i małe króliki. Atakuje również gniazda ptaków gniazdujących na ziemi, zjada jaja i pisklęta. Pokarm roślinny weki stanowią liście, trawa, jagody, opadłe owoce czy nasiona.
Jest to ptak monogamiczny i terytorialny. Gniazduje w samotnych parach. Lęgi (w liczbie do czterech rocznie) wyprowadza w ciągu całego roku, najczęściej od późnej wiosny do wczesnego lata. Gniazduje na ziemi, w gęstej osłonie roślinności, pod kłodami, skałami, a także w norach lub dziuplach drzew. Samica składa 2–4 jaja o barwie białawej do jasnoróżowej z ciemnymi plamkami. Oboje rodzice wysiadują przez 26–28 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo wkrótce po wykluciu, zwykle po 2–3 dniach. W wieku jednego miesiąca są opierzone, ale przez kolejne 40–100 dni są jeszcze zależne od rodziców.
IUCN od 2000 roku uznaje wekę za gatunek narażony (VU, Vulnerable); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowano ją jako gatunek bliski zagrożenia (LR/NT, Lower Risk/Near Threatened), a od 1988 jako gatunek najmniejszej troski (LR/LC, Lower Risk/Least Concern). Liczebność populacji w 2012 roku szacowano na około 107–177 tysięcy osobników, czyli mniej więcej 71–118 tysięcy osobników dorosłych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Do spadków liczebności przyczyniają się: niszczenie i degradacja siedlisk, częste przypadki śmierci na drogach, obecność introdukowanych ssaczych drapieżników i konkurentów o pożywienie, zmienność pogodowa w kolejnych latach (okresy suszy przeplatane powodziami), zjadanie przynęt stosowanych do zwalczania oposów i królików, być może także choroby. Z niektórych małych wysp ptak ten został usunięty w celu ochrony rodzimej fauny i flory. W celu ochrony weki prowadzone są jednak introdukcje i reintrodukcje tego gatunku na obszary na dwóch głównych wyspach Nowej Zelandii oraz na mniejsze wyspy, np. wymarły w swym naturalnym zasięgu podgatunek hectori został introdukowany na wyspy Chatham i Pitt.
