Amazonka żółtoszyja (Amazona auropalliata) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Osiadły. Zamieszkuje Amerykę Centralną: od północno-zachodniej Kostaryki po południowy Meksyk. Krytycznie zagrożony wyginięciem.
Wygląd zewnętrzny: Brak widocznego dymorfizmu płciowego. Obie płci ubarwione jednakowo, z przewagą zieleni. Stosunkowo niewielka żółta plama w dolnej części karku, kształt zmienny w zależności od osobnika. U podgatunków A. a. parvipes oraz A. a. caribaea bardziej intensywny żółty kolor. Dziób ciemnoszary z jasnymi przebarwieniami na bokach. Upierzenie młodych bez żółtych elementów.
Rozmiary: Długość ciała dorosłego osobnika wynosi ok. 35–36 centymetrów.
Masa ciała: ok. 480–550 g, podaje się również wartość do 680 g.
Zamieszkuje głównie tereny leśne, przede wszystkim lasy liściaste lub wiecznie zielone, także lasy suche i zadrzewienia na sawannie. Spotykana również na polanach oraz w namorzynach powyżej poziomu zalewanego w czasie przypływu. Mniejsze znaczenie mają terytoria utworzone sztucznie, np. pastwiska i grunty orne. Bytuje na wysokościach do 600 m n.p.m.
A. auropalliata występuje przede wszystkim na obszarze leżącym na zachód od wododziału kontynentalnego Ameryki. Zamieszkuje południowy Meksyk (stany Oaxaca oraz Chiapas), Gwatemalę, Salwador, Nikaraguę, północno-zachodnią Kostarykę, Islas de la Bahía i wschodni Honduras. Odnotowano również przypadki, gdzie amazonka żółtoszyja pojawiła się w Belize, jednak nie jest to jej stałe terytorium. Szacuje się, że zasięg występowania tego gatunku obejmuje około 509 000 kilometrów kwadratowych.
Ptaki tego gatunku przebywają zazwyczaj w parach lub stadach; większe zgromadzenia obserwowane w miejscach, gdzie znajdują pożywienie, odpoczywają, śpią lub szukają schronienia. Pary osobników utrzymują się przez całe ich życie.
Amazonka żółtoszyja żywi się nasionami drzew z rodzajów Cochlospermum i Curatella, figami i dojrzewającymi owocami midgałecznika. Czasem spożywa szyszki. Elementy diety tego ptaka to również jagody i orzechy.
Lęgi wyprowadzane w lutym–marcu.
Jaja: w lęgu od dwóch do czterech owalnych jaj o wymiarach 37 na 30 mm.
Wysiadywanie: trwa ok. 26–28 dni.
Pisklęta: różnią się od osobników dorosłych brakiem żółtych elementów ubarwienia.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2021 roku uznaje amazonkę żółtoszyją za gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered); wcześniej – od 2017 roku miała status gatunku zagrożonego (EN – endangered), od 2012 roku – gatunku narażonego (VU – vulnerable), a od 1988 roku – gatunku najmniejszej troski (LC – least concern). Trend liczebności populacji silnie spadkowy, w 2020 roku liczebność na wolności szacowano na 1000–2499 dorosłych osobników.
Do głównych zagrożeń należą:
Gatunek ten jest wymieniony w Załączniku I konwencji CITES.
