De melba-astrild(e) of (Pytilia melba) is een vogel uit de familie van de prachtvinken (Estrildidae), van oorsprong afkomstig uit Zuid-Afrika. Verwante rassen worden ook gezien in Midden- en Oost-Afrika.
Het voorhoofd, de keel en de wangen zijn felrood en de nek is grijs. Het snaveltje is oranjerood. De rug en de vleugels zijn olijfgroen, de staart en de romp zijn weer rood. De borst is oranje en de buik is wit met zwarte dwarsstreepjes. Mannetjes en vrouwtjes zijn goed van elkaar te onderscheiden want het vrouwtje heeft, behalve de kleur van het snaveltje, geen rood aan de kop, en is over het geheel wat matter van kleur. De totale lengte van kop tot puntje van de staart is 12-13 centimeter.
De soort telt 8 ondersoorten:
De melba-astrilden kunnen goed overweg met niet-verwante soorten, maar tegenover soortgenoten en verwante soorten zijn ze zeer agressief, ook buiten de broedperiode. Het is daarom wenselijk slechts één paartje per volière te houden, of als men er niet mee wil kweken, alleen vrouwtjes te houden.
