Amarantka czarnolica (Lagonosticta larvata) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w pasie terenu na południe od Sahelu. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Długość ciała amarantek czarnolicych wynosi 10–11 cm. Masa ciała przedstawicieli poszczególnych podgatunków: L. l. larvata (n=17) – 8–12,4 g, L. l. vinacea (n=17) – 11,7–13,6 g, L. l. nigricollis (n=7) – 8–11 g. Dalszy opis dotyczy ptaków podgatunku nominatywnego, jeśli nie zaznaczono inaczej.
U samców czoło i ciemię są brązowoszare. Przez pierś i kark przechodzi słabo zaznaczona czerwonawa obroża. Wierzch ciała ciemny, łupkowoszary, w znoszonym upierzeniu brązowy. Kuper i ogon o intensywnie czerwonej barwie. Wewnętrzne chorągiewki zewnętrznych sterówek czarniawe. Skrzydła brązowe. Przód głowy i gardło czarne. Pierś w górnej części winnobrązowa, w niższej – ciemnoszara. Na boku piersi znajduje się kilka niewielkich białych plamek. Brzuch i pokrywy podogonowe czarne. Tęczówka ma barwę od brązowej po czerwoną. Obrączka oczna jasnoniebieska. Dziób od niebieskoszarego po łupkowy. Nogi od szaroróżowych po łupkowe. U samic wierzch głowy i grzbiet ciemne, szarobrązowe. Policzki i kantarek ciemnoszare, gardło – płowoszare. Na piersi obecny różowy nalot, przechodzący w bardziej szary ku bokom ciała oraz w bardziej płowy ku brzuchowi. Pokrywy podogonowe koloru od płowoszarego po łupkowy.
Zasięg występowania amarantki czarnolicej obejmuje pas terenu na południe od Sahelu. W całości położony jest w obrębie biomu „Sudan–Guinea Savanna“.
Najbardziej wysunięty na wschód jest obszar występowania podgatunku nominatywnego. Jego przedstawiciele występują we wschodnim Sudanie, wschodnim Sudanie Południowym i zachodniej Etiopii. Współwystępują z amarantkami lawendowymi (L. (l.) nigricollis) na zachód od wzgórz Boma (południowo-wschodni Sudan Południowy). Amarantki czarnolice nie występują w Erytrei, najdalej na północ w Etiopii obserwowane były 13 km od granicy z Erytreą.
Amarantki lawendowe zamieszkują obszar od południowego Mali na wschód po południowo-zachodni Sudan oraz zachodni i południowy Sudan Południowy, północno-wschodnią Demokratyczną Republikę Konga oraz zachodnią i północną Ugandę. Styka się on z zasięgiem występowania amarantek różowych w okolicach Bamako.
Najbardziej wysunięty na zachód jest obszar występowania amarantek różowych (L. (l.) vinacea). Ciągnie się od Senegalu, Gambii i Gwinei-Bissau na wschód po północną Gwinei i zachodnie Mali (do gór Manding).
Amarantki czarnolice zasiedlają trawiaste tereny porośnięte drzewami, między innymi sawanny oraz tereny porośnięte trawami Hyparrhenia i zadrzewieniami migdałeczników (Terminalia) oraz Combretum (trudziczkowate), z którymi są szczególnie związane. Spotykane są również w skupiskach rafii (Raphia), zaroślach bambusów, zakrzewieniach u podnóży skalnych wychodni i wśród wysokich traw. Często amarantki czarnolice preferują gęściej zadrzewione tereny niż inni przedstawiciele Lagonosticta. Wolą mniej pustynne tereny niż amarantki skalne (L. virata), z którymi jednak współwystępują w Senegalu. W Etiopii amarantki czarnolice odnotowywano między 750 a 1520 m n.p.m. (według innego źródła w północno-wschodniej Afryce pojawiają się do 1700 m n.p.m.), w Ugandzie – od 700 do 1200 m n.p.m.
Amarantki czarnolice obserwowane są pojedynczo rzadziej niż inne astryldy. Przebywają częściej w parach lub grupach rodzinnych. Dołączają również do innych astryldów, szczególnie amarantek czerwonodziobych (L. senegala) i motylików sawannowych (Uraeginthus angolensis). Pożywieniem amarantek czarnolicych są niewielkie nasiona o średnicy 1–2 mm oraz termity (Isoptera).
Lęgi amarantek czarnolicych stwierdzano w styczniu na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w lipcu w Togo, od lipca do października w północnej Nigerii, po końcu lipca w Demokratycznej Republice Konga, w listopadzie w Etiopii (przynajmniej do 2010 jedyna obserwacja lęgów w kraju) i w czerwcu w Ugandzie. Gniazdo ma formę kulistej struktury zbudowanej z delikatnych traw. Wyściółkę stanowią miękkie łodygi traw, wiechy i pióra. Gniazda umieszczone są w wysokiej trawie lub w krzewie, do 1 m nad ziemią. Niekiedy amarantki czarnolice wykorzystują stare gniazda wikłaczowatych. W zniesieniu znajdują się 3 lub 4 jaja. Wysiadywanie trwa 11–12 dni. Pisklęta, przynajmniej u amarantek różowych i lawendowych, klują się z jasnobrązową skórą i rzadkim białym puchem. Wnętrze ich dzioba prezentuje barwny wzór: żółte podniebienie z pięcioma czarnymi kropkami, język jasnoróżowy z dwoma białymi kropkami, wewnętrzna część żuchwy jasnoróżowa z półksiężycowatą czarną plamą pod językiem. U nasady górnej szczęki i żuchwy znajdują się dwie białe brodawki (u podstawy niebieskie), a w kącikach dzioba pomiędzy nimi po jednej fioletowoniebieskiej brodawce. Młode stają się w pełni opierzone po 17–19 dniach życia. Są karmione przez rodziców przez dalsze 8–14 dni.
IUCN uznaje amarantkę czarnolicą za gatunek najmniejszej troski od 2016 (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny, również w przypadku klasyfikowanych osobno podgatunków.
