Kiściec ognisty
Królestwo
Gromada
Klasa
Rząd
Rodzina
Rodzaj
GATUNEK
Lophura ignita

Kiściec ognisty (Lophura ignita) – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). W dwóch podgatunkach występuje na Borneo i położonej u wybrzeża Sumatry wyspie Bangka. Na samej Sumatrze, w jej południowo-wschodniej części, występują mieszańce z kiśćcami czerwonogrzbietymi (L. rufa), dawniej uznawanymi za podgatunek ognistych. Gatunek narażony na wyginięcie.

Wygląd

Długość ciała samców wynosi około 65–70 cm, z czego 24–30 cm przypada na ogon, samic – około 56–57 cm, z czego na ogon przypada 15–19 cm. Długość ciała oraz długość ogona u 17 samców i 19 samic wyniosła kolejno 61,1 ± 6,21 cm i 51,0 ± 4,50 cm oraz 24,4 ± 2,67 cm i 18,2 ± 1,41 cm, a długość ostrogi u 16 samców i 19 samic – 29,5 ± 7,04 mm i 1,7 ± 1,00 mm. Masa ciała samców to 1,8–2,6 kg, samic – około 1,6 kg.

Pokaż więcej

Upierzenie samca jest głównie ciemne, niebieskofioletowe – łącznie z kuprem i pokrywami nadogonowymi. Pióra w dolnej części grzbietu wyróżniają się szerokimi połyskliwymi miedzianokasztanowymi obrzeżeniami. Krawędzie piór kupra i pokryw nadogonowych są niebieskie, metalicznie połyskujące. Pokrywy skrzydłowe ciemnoniebieskie z błyszczącymi niebieskimi krawędziami. Lotki również niebieskie, ale mniej jaskrawe, bardziej czarniawe. Niższa część piersi i boki miedzianokasztanowe, tylne partie spodu ciała czarne. Dwie lub trzy środkowe pary sterówek w ciepłym cynamonowopłowym kolorze, zewnętrzne pięć – czarne, niebieskawe. U samicy głowa, szyja i większość górnych partii ciała rudokasztanowa. Pokrywy skrzydłowe i nadogonowe pokryte są drobnymi czarnymi prążkami. Ogon czarniawy, wzdłuż krawędzi sterówek ozdobiony kasztanowymi prążkami. Broda i gardło białawe. Niższa część przodu szyi oraz pierś kasztanowobrązowe z białymi krawędziami, w dolnej części piersi i po bokach ciała kolor ten przechodzi w ciemnobrązowy. Każde z piór w tym obszarze ma białe krawędzie. Okolice kloaki białawe. Dziób białawy, u samic brązowawy u nasady. Tęczówka czerwona. Nogi od białawych (jasnoróżowe lub jasnozielone) po jasnobrązowe (u samic). Wokół oczu znajdują się kobaltowoniebieskie płatki skórne, pokrywające większość boków głowy.

Pokaż mniej

Dystrybucja

Geografia

Kontynenty
Strefy biogeograficzne

Przedstawiciele podgatunku L. i. nobilis występują w północnej części Borneo w malezyjskich stanach Sarawak i Sabah. Reprezentanci podgatunku nominatywnego zamieszkują pozostałą część Borneo, czyli należący do Indonezji Kalimantan, oraz wyspę Bangka położoną u południowo-wschodniego wybrzeża Sumatry. Mieszańce kiśćców ognistych i czerwonogrzbietych określane jako „L. i. macartneyi” odnotowywano w południowo-wschodniej części Sumatry, od Palembang na południe po Lampung.

Nawyki i styl życia

Na Borneo, a przynajmniej w Kalimantanie, kiściec ognisty uchodzi za specjalistę zamieszkującego nizinne lasy. Górna granica zasięgu występowania nie jest znana. Poziom 1000 m n.p.m. jest podawany w odniesieniu do populacji kiśćców czerwonogrzbietych w źródłach, w których nie został jeszcze całkiem oddzielony od kiśćca ognistego. Inne w odniesieniu do podgatunku nominatywnego wskazuje 600 m n.p.m., kolejne – 1300 m n.p.m. Wymienia również precyzyjniej typy lasów, które mają zamieszkiwać te bażanty – zdominowane przez dwuskrzydlcowate na nizinach i obszarach pagórkowatych, rosnące na aluwiach oraz kerangas. Mają nieco węższe preferencje od kiśćców modrolicych (L. bulweri) i szersze – szczególnie pod względem wysokości n.p.m. – niż kiśćce rdzawogrzbiete (L. (erythrophthalma) pyronota).

Pokaż więcej

Nie wiadomo, czy kiśćce ogniste prowadzą osiadły tryb życia. Obserwacje w dogodnym środowisku bywają dość przypadkowe, co może wskazywać, że przemieszczają się i co kilka dni przebywają w innej części danego terenu. Zwyczaje tych ptaków w naturze słabo poznane, kurowate te są bowiem ostrożne i trzymają się w gęstym podszycie, rzadko dając się zaobserwować wystarczająco długo do prowadzenia dokładnych badań. Ich obecność zdradzają czasem głosy kontaktowe i furkot skrzydeł samców. Zdają się przebywać chętniej w pobliżu rzek i strumieni. Nierzadko przebywają w grupach liczących do 5–6 osobników, w których często – lecz nie zawsze – znajduje się tylko jeden samiec. Kiśćce ogniste żerują w ciągu dnia. Pokarm zbierają lub wygrzebują z ziemi; może być zarówno zwierzęcy, jak i roślinny. Wiadomo, że są to między innymi opadłe figi, ponadto w żołądkach znajdowano liście, nasiona i owady. Poza tym brak pewnych informacji o składzie pożywienia.

Pokaż mniej
Styl życia
Zachowanie sezonowe

Dieta i odżywianie

Nawyki godowe

Zniesienia stwierdzano w lipcu i sierpniu w Sabah oraz w lutym i marcu w zachodnim Kalimantanie. Niedawno wyklute pisklęta obserwowano w lipcu, w marcu złapano na fotopułapkę. Dalsze informacje nie zostały podane wraz z lokalizacją lub podgatunkiem, być może odnoszą się do kiśćców czerwonogrzbietych. Okres lęgowy prawdopodobnie trwa od kwietnia do czerwca. System kojarzenia się w naturze nieznany. Jedno odnalezione gniazdo składało się z suchych liści, traw i fragmentów bambusa. W zniesieniu przeważnie od 4 do 8 jaj. Skorupa ma barwę od kremowobiałej po kremowopłową. Ma bardziej zaokrąglony kształt. Wysiadywanie w niewoli trwa około 24 dni.

Populacja

Liczba ludności

IUCN uznaje kiśćca ognistego za gatunek narażony (VU, Vulnerable) od 2020 (stan w 2021). W latach 2016 i 2014 otrzymał status gatunku bliskiego zagrożenia (NT, Near Threatened), a wcześniej nie był klasyfikowany osobno od kiśćca czerwonogrzbietego. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy.

Pokaż więcej

Wylesianie jest jednym z zagrożeń dla kiśćców ognistych i jeszcze do końca 2. dekady XXI wieku było powszechne, postępowało w umiarkowanie gwałtownym tempie. Na podstawie zdjęć satelitarnych oszacowano, że pod koniec 2. dekady XXI wieku odpowiednich dla tych ptaków lasów było o 15% mniej niż trzy pokolenia wcześniej. Nie oceniono jednak stopnia, w jakim lasy zostały zniszczone. Kiśćce ogniste występują częściej w nietkniętych lasach, mimo że tolerują lasy wtórne i plantacje o szczególnych walorach przyrodniczych (ang. High Conservation Value, określane przez Forest Stewardship Council); z drugiej strony, jedno badanie wykazało większe zagęszczenia w lasach poddanych wycince jedno- lub dwukrotnie. Ponadto co najmniej w 2018 nadmierny odłów pozostawał istotnym problemem, a większa część obszaru występowania kiśćca ognistego jest dostępna dla kłusowników. Według BirdLife International (2021) w czasie trwania trzech pokoleń liczebność populacji gatunku zmalała o 30%. Na początku XXI wieku kiściec ognisty uchodził za dosyć pospolitego („reasonably common”).

Pokaż mniej

Bibliografia

1. Kiściec ognisty artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Ki%C5%9Bciec_ognisty
2. Kiściec ognisty Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/22727431/184560985
3. Na stronie Xeno-canto - https://xeno-canto.org/610730

Więcej fascynujących zwierząt do poznania