Midway
84 gatunek
Midway – atol leżący w archipelagu Hawajów, w grupie Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich.
Geografia
Midway to owalny atol, składający się z pierścienia rafy koralowej o średnicy ok. 8 km otaczającej lagunę o głębokości sięgającej 15 m w centralnej części. Większość rafy tworzy ciągłą barierę, szczególnie po stronie północnej i wschodniej. Od zachodu znajduje się wejście do laguny, w którym jest tylko kilka skrawków rafy. W południowej części atolu znajdują się trzy niewielkie, niskie wyspy: Sand Island (4,56 km²), Eastern Island (1,36 km²) i Spit Island (0,05 km²), łącznie mające powierzchnię 5,9 km². Jest największa powierzchnia lądowa w łańcuchu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich. Otaczające je rafy mają 356 km² powierzchni. Sand Island była pierwotnie pokryta prawie wyłącznie piaskiem, a jej najwyższe wzniesienie mierzyło 13 m n.p.m.; ludzie posadzili na niej trawy, krzewy i drzewa. Eastern Island to trójkątna wyspa zbudowana z bardziej zwartej gleby, która była porośnięta roślinami jeszcze przed odkryciem. Pomiędzy Sand Island a Spit i Eastern Island znajdowało się przejście w barierze rafy wystarczające dla łodzi, które zostało potem sztucznie powiększone.
Atol Midway jest oddalony o około 50 mi (80 km) na wschód od Kure i ok. 90 mi (145 km) od Pearl i Hermes. Od Honolulu dzieli go 482,7 km.
Koralowy atol narósł na szczycie dawnego wulkanu tarczowego, który wygasł wskutek przesunięcia się płyty pacyficznej sponad hawajskiej plamy gorąca, po czym uległ erozji. Datowanie metodą potasowo-argonową pozwoliło określić, że wulkan był aktywny 28,7 ± 0,6 miliona lat temu (oligocen).
Atol Midway stanowi część Papahānaumokuākea Marine National Monument. Na Sand Island istnieje port lotniczy Henderson Field, który stanowi awaryjne miejsce lądowania dla wszystkich samolotów przemierzających Pacyfik.
Klimat
Klimat archipelagu Hawajów przez cały rok jest łagodny, o małej zmienności. Przeważają wiatry z północnego wschodu. Latem dominujący wpływ wywiera na niego wyż północnego Oceanu Spokojnego; zimą, szczególnie od listopada do stycznia, niż aleucki przemieszcza się na południe i może stać się dominujący w tym regionie. Temperatury powietrza na Midway zmieniają się w ciągu roku w zakresie 11–33 °C. Najsilniejszy huragan zarejestrowany w tym regionie to huragan Patsy z 1959 roku, który przechodząc między Midway a Kure osiągał prędkość wiatru ponad 115 mi/h (185,07 km/h).
Przyroda
Roślinność i entomofauna Midway uległy dużym zmianom przez sto lat ludzkiej ingerencji. Począwszy od budowy stacji komunikacji kablowej na początku XX wieku, ludzie zaczęli przekształcać jałową, piaszczystą Sand Island. Przywieziono tu ok. 9 tys. ton gleby z Honolulu, m.in. tworząc ogrody warzywne. Sprowadzono trawę piaskownicę zwyczajną z San Francisco, która ustabilizowała ruchome piaski i drzewa, w szczególności rzewnię skrzypolistną, dla osłony przed wiatrem i dla ozdoby. Sprowadzone zostały tu także obce dla Hawajów kanarki i pochodzące z niedalekiej wyspy Laysan ptaki: hawajka grubodzioba i karliczka hawajska. W 1943 roku na Midway dotarły szczury śniade, które doprowadziły do wymarcia tutejszych populacji karliczki i hawajki, a także sprawiły, że populacja petrela bonińskiego spadła z około 500 tysięcy osobników do poniżej 5 tysięcy w latach 1980.
Współcześnie podejście do zagospodarowania przyrody atolu uległo zmianie. United States Navy, United States Fish and Wildlife Service i Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych wytępiły szczury na atolu; problemem wciąż pozostają zawleczone tu myszy domowe, które od 2015 roku zaczęły nocami atakować albatrosy, raniąc i zabijając ptaki. Z Eastern Island usunięto zagajnik rzewni, a nowe siewki są na bieżąco likwidowane. W 2008 ocenianio, że około 30% powierzchni wysp pokrywają struktury stworzone przez ludzi (lądowiska, budynki), 23% porastają trawy i zioła, 22% krzewy, 18% drzewa, a 7% piasek i goła ziemia. Tylko ok. 0,23% stanowią tereny podmokłe. 3/4 roślin na Midway to gatunki introdukowane.
Na Midway znajdują się największe kolonie lęgowe albatrosów ciemnolicych i albatrosów czarnonogich na świecie. Innymi mieszkańcami atolu są faeton czerwonosterny, atolówka, rybołówka brunatna i atolowa oraz burzykowate. Do rzadkich gości zalicza się albatros krótkosterny. Ogółem ocenia się, że na Midway gnieżdżą się prawie 2 miliony ptaków z 19 gatunków. W 2004 i 2005 roku na Midway sprowadzono z Laysan krytycznie zagrożone krzyżówki białookie.
W wodach otaczających Midway żyje ponad 250 gatunków ryb, w tym rzadki Hyporthodus quernus. Poza rafami występują ryby pelagiczne, takie jak tuńczyki i żaglicowate. Stwierdzono tu 16 gatunków korali madreporowych; z dwóch gatunków traw morskich jeden jest endemitem, a drugi nie był wcześniej stwierdzony w archipelagu Hawajów.
Midway – atol leżący w archipelagu Hawajów, w grupie Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich.
Geografia
Midway to owalny atol, składający się z pierścienia rafy koralowej o średnicy ok. 8 km otaczającej lagunę o głębokości sięgającej 15 m w centralnej części. Większość rafy tworzy ciągłą barierę, szczególnie po stronie północnej i wschodniej. Od zachodu znajduje się wejście do laguny, w którym jest tylko kilka skrawków rafy. W południowej części atolu znajdują się trzy niewielkie, niskie wyspy: Sand Island (4,56 km²), Eastern Island (1,36 km²) i Spit Island (0,05 km²), łącznie mające powierzchnię 5,9 km². Jest największa powierzchnia lądowa w łańcuchu Północno-Zachodnich Wysp Hawajskich. Otaczające je rafy mają 356 km² powierzchni. Sand Island była pierwotnie pokryta prawie wyłącznie piaskiem, a jej najwyższe wzniesienie mierzyło 13 m n.p.m.; ludzie posadzili na niej trawy, krzewy i drzewa. Eastern Island to trójkątna wyspa zbudowana z bardziej zwartej gleby, która była porośnięta roślinami jeszcze przed odkryciem. Pomiędzy Sand Island a Spit i Eastern Island znajdowało się przejście w barierze rafy wystarczające dla łodzi, które zostało potem sztucznie powiększone.
Atol Midway jest oddalony o około 50 mi (80 km) na wschód od Kure i ok. 90 mi (145 km) od Pearl i Hermes. Od Honolulu dzieli go 482,7 km.
Koralowy atol narósł na szczycie dawnego wulkanu tarczowego, który wygasł wskutek przesunięcia się płyty pacyficznej sponad hawajskiej plamy gorąca, po czym uległ erozji. Datowanie metodą potasowo-argonową pozwoliło określić, że wulkan był aktywny 28,7 ± 0,6 miliona lat temu (oligocen).
Atol Midway stanowi część Papahānaumokuākea Marine National Monument. Na Sand Island istnieje port lotniczy Henderson Field, który stanowi awaryjne miejsce lądowania dla wszystkich samolotów przemierzających Pacyfik.
Klimat
Klimat archipelagu Hawajów przez cały rok jest łagodny, o małej zmienności. Przeważają wiatry z północnego wschodu. Latem dominujący wpływ wywiera na niego wyż północnego Oceanu Spokojnego; zimą, szczególnie od listopada do stycznia, niż aleucki przemieszcza się na południe i może stać się dominujący w tym regionie. Temperatury powietrza na Midway zmieniają się w ciągu roku w zakresie 11–33 °C. Najsilniejszy huragan zarejestrowany w tym regionie to huragan Patsy z 1959 roku, który przechodząc między Midway a Kure osiągał prędkość wiatru ponad 115 mi/h (185,07 km/h).
Przyroda
Roślinność i entomofauna Midway uległy dużym zmianom przez sto lat ludzkiej ingerencji. Począwszy od budowy stacji komunikacji kablowej na początku XX wieku, ludzie zaczęli przekształcać jałową, piaszczystą Sand Island. Przywieziono tu ok. 9 tys. ton gleby z Honolulu, m.in. tworząc ogrody warzywne. Sprowadzono trawę piaskownicę zwyczajną z San Francisco, która ustabilizowała ruchome piaski i drzewa, w szczególności rzewnię skrzypolistną, dla osłony przed wiatrem i dla ozdoby. Sprowadzone zostały tu także obce dla Hawajów kanarki i pochodzące z niedalekiej wyspy Laysan ptaki: hawajka grubodzioba i karliczka hawajska. W 1943 roku na Midway dotarły szczury śniade, które doprowadziły do wymarcia tutejszych populacji karliczki i hawajki, a także sprawiły, że populacja petrela bonińskiego spadła z około 500 tysięcy osobników do poniżej 5 tysięcy w latach 1980.
Współcześnie podejście do zagospodarowania przyrody atolu uległo zmianie. United States Navy, United States Fish and Wildlife Service i Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych wytępiły szczury na atolu; problemem wciąż pozostają zawleczone tu myszy domowe, które od 2015 roku zaczęły nocami atakować albatrosy, raniąc i zabijając ptaki. Z Eastern Island usunięto zagajnik rzewni, a nowe siewki są na bieżąco likwidowane. W 2008 ocenianio, że około 30% powierzchni wysp pokrywają struktury stworzone przez ludzi (lądowiska, budynki), 23% porastają trawy i zioła, 22% krzewy, 18% drzewa, a 7% piasek i goła ziemia. Tylko ok. 0,23% stanowią tereny podmokłe. 3/4 roślin na Midway to gatunki introdukowane.
Na Midway znajdują się największe kolonie lęgowe albatrosów ciemnolicych i albatrosów czarnonogich na świecie. Innymi mieszkańcami atolu są faeton czerwonosterny, atolówka, rybołówka brunatna i atolowa oraz burzykowate. Do rzadkich gości zalicza się albatros krótkosterny. Ogółem ocenia się, że na Midway gnieżdżą się prawie 2 miliony ptaków z 19 gatunków. W 2004 i 2005 roku na Midway sprowadzono z Laysan krytycznie zagrożone krzyżówki białookie.
W wodach otaczających Midway żyje ponad 250 gatunków ryb, w tym rzadki Hyporthodus quernus. Poza rafami występują ryby pelagiczne, takie jak tuńczyki i żaglicowate. Stwierdzono tu 16 gatunków korali madreporowych; z dwóch gatunków traw morskich jeden jest endemitem, a drugi nie był wcześniej stwierdzony w archipelagu Hawajów.
