Baardagame
Koninkrijk
Fylum
Onderstam
Klasse
Volgorde
Onderorde
Familie
Soort
SOORTEN
Pogona vitticeps
Grootte van de populatie
Unknown
Levensduur
6-15 years
Top snelheid
14
9
km/hmph
km/h mph 
Gewicht
250-510
8.8-18
goz
g oz 
Lengte
50-61
19.7-24
cminch
cm inch 

De baardagame of baardagaam (Pogona vitticeps) is een hagedis die behoort tot de familie agamen (Agamidae). De agame leeft in delen van Australië en komt voor in woestijnachtige gebieden. De baardagame heeft verschillende aanpassingen om de hitte overdag en de koude nachten te overleven.

Laat meer zien

De baardagame is een omnivoor en jaagt op prooidieren maar eet ook bloemen en andere plantendelen. Het is een warmteminnende soort die een grote behoefte heeft aan licht en warmte. Baardagamen kennen een vrij verregaande vorm van visuele communicatie door kopknikken en het zwaaien met de poten (ronddraaien). Belangrijke vijanden zijn verschillende soorten slangen en roofvogels.

De baardagame is een van de bekendste hagedissen omdat het een van de populairste soorten is in de handel in exotische dieren. De baardagame wordt wereldwijd als exotisch huisdier gehouden waardoor er veel bekend is over de levenswijze.

Laat minder zien

Uiterlijk

De baardagame is een middelgrote hagedis met krachtige klauwen en een duidelijk afgeplat lichaam. Een volwassen baardagame kan een totale lichaamslengte bereiken van ongeveer 60 centimeter. Ongeveer de helft van de totale lichaamslengte bestaat uit de staart. De agame heeft een relatief grote kop, een plomp en gedrongen lichaam en een relatief korte en dunne staart in vergelijking met andere hagedissen.

Laat meer zien

De mannetjes worden groter dan de vrouwtjes en zijn daarnaast te herkennen aan de grotere kop en de meer donker tot zwart gekleurde 'baard' aan de keelzijde. Mannetjes hebben ook zogenaamde femorale poriën; dit zijn vergrote poriën aan de onderzijde van de dijen. Mannetjes hebben ook een grotere cloacaopening dan vrouwtjes. Dit is te zien door de huidplooi van de cloaca wat te verschuiven.

Op de kop zijn stekelrijen aanwezig, evenals op staart en rug en dan vooral aan de flanken van het lichaam. De kop is driehoekig van vorm en relatief groot en stomp, de ogen en gehooropeningen zijn duidelijk te zien. De gehooropeningen zijn wat dieper gelegen en de oogleden zijn sterk verdikt, wat dient om zandkorrels buiten te houden. De 'baard' bestaat uit een opzetbare keelzak die bedekt is met stekelvormige schubben die naar voren steken als de keelzak wordt getoond, hierdoor lijkt de kop een stuk groter. Het opzetten van de baard dient uitsluitend om te imponeren. De baardagame kan hier niet mee 'steken' en staat bekend als een bijtschuwe soort tegenover vijanden.

Het lichaam is afgeplat en voorzien van vele stekels, die echter vrij zacht zijn. De stekels op de kop zijn wel verhoornd. De lichaamskleur van de baardagame heeft dezelfde kleur als zijn omgeving, roodbruin met grillige, donkere vlekken op de rug en strepen op de kop. Deze tekening steekt sterk af bij de jonge dieren en vervaagt naarmate de dieren groter worden; oudere exemplaren zijn meestal egaal van kleur. De bruinrode tot grijze kleur dient ter camouflage, en lijkt op de kleur van het zand waarop de agame leeft. De kleur van het lichaam van exemplaren uit drogere streken is vaak afstekender dan die van populaties uit meer gematigde gebieden.

De staart is in vergelijking met andere hagedissen erg kort; ongeveer even lang als het lichaam. De staart is voorzien van vele stekels, die bestaan uit omgebouwde schubben. De staart wordt gebruikt als balans bij het rennen, met name als op de achterpoten wordt gelopen. Daarnaast dient de staart als slagwapen om concurrenten en vijanden te slaan.

Laat minder zien

Video

Verdeling

Geografie

De baardagame is endemisch in Australië en komt nergens anders voor. De agame leeft in het centraal-oostelijke deel van het land. Het verspreidingsgebied van de baardagame ziet eruit als een vlek midden in vijf staten. Het areaal beslaat de Australische staten Nieuw-Zuid-Wales, Noordelijk Territorium, Queensland, Victoria en Zuid-Australië. In het Noordelijk Territorium komt de agame voor in het zuidoostelijke deel, in Queensland in het zuidwestelijke deel. In Nieuw-Zuid-Wales komt de agame voor in het noordwesten en in Zuid-Australië ten slotte is de baardagame alleen in het noordoosten te vinden.

Laat meer zien

De habitat bestaat uit halfwoestijnen en droge, weinig begroeide bossen tot gebieden met struikgewas. Met name in het zuiden kan de agame ook langs de kust worden aangetroffen.

De baardagame is overdag actief en schuilt 's nachts onder stenen of in holen van andere dieren. Dat is ook een plek waar zijn grootste vijand, de roofvogel, hem niet kan pakken. De baardagame is een bodembewonende soort die goed overweg kan op de grond, maar ook kan klimmen op rotsen en in bomen. Vooral de jongere dieren klimmen, ze zijn dan veilig voor hun grotere soortgenoten, die meer op de bodem blijven.

Laat minder zien
Baardagame leefomgevingskaart
Baardagame leefomgevingskaart
Baardagame
Attribution-ShareAlike License

Dieet en voeding

De baardagame leeft in het wild van verschillende prooien en eet daarnaast ook plantendelen. De volwassen agame kan vrij grote prooien eten en ook de jongere dieren zijn niet te bang om grotere dieren aan te vallen. Onder het menu van de baardagame vallen onder andere plantendelen, zoals bladeren en bloemen, en insecten, zoals kevers, sprinkhanen en andere prooien.

Laat meer zien

Een baardagame is omnivoor en eet zowel vlees als verschillende soorten groenten en fruit. Het vlees bestaat uit voedseldieren zoals krekels, sprinkhanen, wasmotlarven, buffalowormen, dubia kakkerlakken en krulvliegen. Meel- en moriowormen zijn minder geschikt vanwege hun harde pantser dat verstoppingen van de darmen kan veroorzaken. Als alternatief wordt wel katten- of hondenvoer aangeboden. Deze manier van voeren geniet een steeds grotere belangstelling. Geef echter wel seniorenvoer van een veterinair merk, liefst droge brokjes die in water zijn geweekt. In voer uit blik zitten te veel zouten die de lever van de baardagame aantasten. Baardagamen kunnen hier goed op leven maar missen de lichaamsbeweging bij het achternazitten van prooien. Voer alleen voedseldieren, en nooit andere (zelfgevangen) dieren als kevers, muizen of amfibieën, deze kunnen de agame beschadigen of vergiftigen.

Groente en fruit kunnen iedere dag worden aangeboden, bijvoorbeeld: tomaat (niet te vaak voeren omdat er een giftig stofje, als er grote hoeveelheden worden gegeven, in zit), banaan, appel (geen schillen, anders kunnen verstoppingen ontstaan) en andijvie. Baardagamen hebben de voorkeur voor fel gekleurde groenten en bloemen, liefst geel, en ze zijn dol op paardenbloemen. Zowel het blad als de bloem worden gegeten, maar de steel is giftig en moet niet gevoerd worden. In sommige groenten zitten stoffen waar de agame niet tegen kan zoals spinazie, dat oxaalzuur en nitraat bevat. Ook tannine verdraagt de agame slecht; deze stof zit onder andere in tuinbonen, erwten en druiven.

Baardagamen hebben een permanent gevulde en schone watervoorziening nodig waar ze uit kunnen drinken. Jonge baardagamen staan er om bekend dat ze in de kleinste plasjes water al snel verdrinken. Een omgekeerde dop van een glazen pot met een laagje water erin is daarom diep genoeg, maar het water verdampt hieruit snel en mag nooit opraken. Bij volwassen dieren kan een waterbak neergezet worden omdat ze niet zo snel verdrinken. Aan het water kunnen vitaminen worden toegevoegd. Ook is het aan te raden bij jongere dieren iedere dag en bij oudere twee tot drie per week te nevelen of te sproeien. Baardagamen likken liever dauwdruppels op dan uit een bakje te drinken.

Baardagamen hebben altijd ook vitaminen en mineralen nodig, voornamelijk kalk, daarom dient een preparaat over het voedsel gestrooid te worden. Deze soms gecombineerde kalk- en vitaminepreparaten zijn in de regel te koop bij de dierenspeciaalzaak waar de agame is aangeschaft. Met name de snelgroeiende jonge dieren hebben veel kalk nodig. Een gebrek aan kalk veroorzaakt al snel onomkeerbare vergroeiingen van de botten en de schedel of rachitis, dit is een veel voorkomende ziekte bij baardagamen. Oudere, volwassen dieren hebben minder kalk nodig, maar de vrouwtjes kunnen vlak voor de paartijd wel wat extra kalk gebruiken vanwege de ontwikkeling van de eitjes die veel kalk nodig hebben. Een teveel aan kalk kan eveneens voor problemen zorgen, zoals verkalking van organen of van de eieren. Ook vitamines en mineralen zijn belangrijk; deze kunnen worden vermengd met het kalk.

Een uv B-lamp is nodig voor de omzet van de niet-bruikbare vitamine D2 (die wordt aangeboden door de calciumpreparaten) naar vitamine D3. De lamp moet tien tot twaalf uur branden. Voor de opgroeiende baardagame is het het beste om het dier drie of vier keer per week een half uur in de zon te zetten.

Laat minder zien

Paringsgewoonten

PARINGSGEDRAG

Baardagamen maken gebruik van een vorm van visuele communicatie om elkaar het hof te maken. De baardagame kan communiceren door morse-achtige signalen te maken door met de kop te knikken en de voorpoten te zwaaien, net zoals andere agamen als de Chinese wateragame. Het mannetje kan zijn zwarte stekelbaard opzetten en blaast zijn lichaam vol met lucht tijdens het voorspel. Hij loopt kleine rondjes aan de voorzijde van het vrouwtje en trappelt af en toe met zijn poten. Af en toe wordt de bek geopend en wordt de gele bekrand zichtbaar.

Laat meer zien

Het vrouwtje zal door middel van het zwaaien met haar voorpoten laten zien dat ze wil paren. Als ze dat niet wil -omdat ze bijvoorbeeld al eieren draagt- zal ze een volhardend mannetje van zich af bijten.

Na de paring zet het vrouwtje na ongeveer 45 tot 60 dagen haar eitjes af in een ondergronds nest. Bij het graven van het nest verdwijnt zij grotendeels in de bodem. Er worden per legsel ongeveer 20 eieren afgezet, dit kan verschillen van 8 tot 24. De incubatietijd is ongeveer 2 tot 2,5 maand waarna de juvenielen tevoorschijn komen. Ze lijken in alles op de ouders en vertonen direct het karakteristieke zwaai-gedrag. Ze zijn uiteraard wel veel kleiner en hebben een verhoudingsgewijs veel grotere kop.

Laat minder zien

Populatie

Coloring Pages

Referenties

1. Baardagame artikel op Wikipedia - https://nl.wikipedia.org/wiki/Baardagame
2. Baardagame op de IUCN Rode Lijst-site - http://www.iucnredlist.org/details/170419/0

Meer fascinerende dieren om over te leren