Oost-Afrikaanse driehoornkameleon

Kameleons zijn vaak per soort te herkennen aan de kenmerken van de kop. Sommige kameleons hebben bijvoorbeeld vergrote huidflappen langs de kop, die de oorkwabben worden genoemd. Andere soorten hebben hoorns of op hoorns gelijkende delen aan de kop. De mannetjes van de Oost-Afrikaanse driehoornkameleon hebben vrijwel alle mogelijke extremiteiten die bij andere kameleons voorkomen. Op de afbeelding rechts zijn de verschillende kopdelen weergegeven. De kop doet veel groter aan dan deze in werkelijkheid is door de grote en opblaasbare keelzak (1). Het meest prominente deel van de kop is de enkelvoudige rostrale hoorn (2), wat letterlijk vertaald 'neushoorn' betekent. Hierachter zijn de dubbele pre-oculaire hoorns gelegen (3). Pre-oculair betekent 'voor het oog', wat verwijst naar de positie van de hoorns. Boven het oog is een verbeende rand gelegen, de oogkam (4). De oorkwab (5) is niet sterk vergroot zoals sommige andere kameleons, maar is wel duidelijk zichtbaar. Achter de kop begint de rugkam(6), die bij de Oost-Afrikaanse driehoornkameleon voorzien is van stekelachtige vergrote schubben.

De Oost-Afrikaanse driehoornkameleon is een van de bekendste soorten kameleons dankzij de drie prominente hoorns. Het is echter lang niet de enige soort.Bij de juvenielen zijn de hoorns nog heel klein, maar de volwassen dieren hebben hoorns zo lang als de kop. Ook bij de vrouwtjes zijn de hoorns vaak sterk onderontwikkeld en soms zelfs geheel afwezig. Er zijn echter uitzonderingen, van sommige vrouwtjes van de ondersoort Trioceros jacksonii jacksonii is bekend dat ze een sterk ontwikkelde rostrale hoorn kunnen hebben en ook de pre-oculaire hoorns kunnen duidelijk zichtbaar zijn.

De drie hoorns bestaan uit been, bij andere kameleons komen soms hoornachtige uitsteeksels op de kop voor die echter bestaan uit huid en zacht zijn. De hoorns dienen enkel om rivalen mee te imponeren en niet ter verdediging. Kameleons zijn veel te langzaam om de hoorns als stootwapen in te zetten. Desondanks zijn veel bewoners van gebieden waarin de soort van nature voorkomt bang van de kameleon vanwege de hoorns. Het afsnijden van een hoorn van een kameleon wordt zelfs als een heldendaad gezien. De hoorns van de hagedis worden overigens niet verzameld en als traditioneel medicijn gebruikt, zoals de hoorns van andere dieren. De oorkwab is iets verhoogd, het lichaam is sterker zijdelings afgeplat dan bij andere kameleonsoorten en deze soort heeft een zeer grove rugkam.

Het lichaam is net als de meeste kameleons sterk zijwaarts afgeplat, in tegenstelling tot andere groepen van hagedissen die een dorsaal afgeplatte lichaamsvorm hebben. De kameleon doet hierdoor denken aan een blad, zeker in combinatie met de groene lichaamskleur. De kleur van het lichaam is groen tot geelbruin met op de flanken een rij van lichtere vlekken die soms een streep vormen. De huidschubben zijn klein en rond, maar over het gehele lichaam zijn vergrote, lensvormige schubben aanwezig die het lichaamsoppervlak een korstmosachtige textuur geven. In de paartijd wordt de lichaamskleur van de mannetjes donkerder en intenser, terwijl de vrouwtjes juist een lichtere kleur dragen. De lichaamskleur kan net als bij andere kameleons worden aangepast aan de gemoedstoestand. De kameleon heeft normaal gesproken een groene kleur die niet opvalt in de natuurlijke omgeving, maar als de lichaamskleur verandert wordt dit veroorzaakt door de stemming en niet om de kleur aan te passen op de omgeving. Als de kameleons opgewonden zijn kan de lichaamskleur veranderen in donkere of juist een roestbruine kleur. In de ochtend is de kleur van het lichaam donkerder dan in de middag om meer respectievelijk minder zonnewarmte op te nemen. De juvenielen hebben een donkergroene kleur en hebben aan iedere zijde van de kam achter de kop een witte streep. Deze dient om de lichaamsvorm te maskeren, naarmate de dieren ouder worden verdwijnen deze strepen.

Op de rug is een verhoogde kam aanwezig welke aan de bovenrand voorzien is van vergrote en verbeende schubben. De vorm van deze schubbenrij verschilt per ondersoort, de nominale ondersoort Trioceros jacksonii jacksonii heeft sterk verhoogde en ruwe schubben, bij de ondersoorten Trioceros jacksonii merumontanus en Trioceros jacksonii xantholophus zijn de schubben niet vergroot en hebben een glad oppervlak.

De vier poten zijn kort en relatief dik, de tenen hebben een zygodactyle configuratie. Dit wil zeggen dat de tenen vergroeid zijn en tegenover elkaar staan, dit komt overigens ook voor bij vogels. Hierdoor krijgt de poot een sterke tangachtige vorm en functie, zodat de kameleon zich goed vast kan houden aan takken.

De staart wordt in rust opgerold, en wordt tijdens de voortbeweging gebruikt als extra grijporgaan als aanvulling op de vier poten. Als een kameleon zich bedreigd voelt of rust wordt de staart opgerold. De staart van veel groepen hagedissen kan bij gevaar worden afgeworpen, wat caudale autotomie wordt genoemd. Bij de kameleons ontbreekt dit vermogen, als de staart verloren gaat is dat zeer schadelijk voor het dier.