Białorzytka czarnosterna (Oenanthe melanura) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Występuje na Bliskim Wschodzie, w części saharyjskiej Afryki oraz na Półwyspie Somalijskim. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Lą
LądoweJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Nora – podziemna kryjówka zwierzęca, jama mająca zaspokoić elementarną potrzebę schronienia, będącą biologicznie ukształtowanym warunkiem ...
Monogamia – najbardziej rozpowszechniony typ związku małżeńskiego, w którym jedna osoba związana jest trwale z jednym partnerem. Monogamicznos...
Ni
Nie migrująceB
zacznij od...Długość ciała wynosi 14–16 cm, masa ciała 14–15 g. Długość skrzydła u samców 81–89 mm, u samic 76–84 mm (dla przedstawicieli O. m. airensis odpowiednio 78–82 i 74–77 mm), długość ogona u samców 57–65 mm, u samic 54–59 mm (dla przedstawicieli O. m. airensis odpowiednio 57–58 i 53–55 mm), długość skoku 24,4–35,6 mm dla samców, 21,8–23,9 mm u samic, długość dzioba (do nasady w czaszce) 15,8–18,4 mm u samców i 16,1–17,6 mm u samic.
Nie występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Wierzch ciała białorzytek czarnosternych jest szary (popielaty), spód nieco jaśniejszy. Lotki ciemnobrązowe z jasnoszarymi krawędziami chorągiewek zewnętrznych. Skrzydełko czarne. Charakterystyczne dla tych ptaków są całkowicie czarne sterówki. Tęczówka ciemnobrązowa. Dziób i nogi czarne. Reprezentanci poszczególnych podgatunków różnią się odcieniami poszczególnych partii ciała.
IOC wyróżnia następujące podgatunki:
Po raz pierwszy białorzytkę czarnosterną stwierdzono w Burkinie Faso w sierpniu 2011 we wschodnich rubieżach kraju, nieopodal granicy z Nigrem. Gatunek odnotowany również w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (pierwsze stwierdzenie – kwiecień 1997). W październiku 2004 miało miejsce pierwsze stwierdzenie dla Turcji; dwa osobniki obserwowano u wybrzeży Tygrysu w prowincji Batman.
Środowiskiem życia białorzytek czarnosternych są głównie suche lub półpustynne wzgórza, także obrzeża piaszczystych pustyń ze skalnymi wychodniami, polami zastygłej lawy, wąwozami, rumowiskami skalnymi, wadi i suchymi korytami rzek. Przeważnie w ich środowisku życia występuje rozproszona roślinność, w szczególności akacje, tamaryszki i kolczaste krzewy. Niekiedy białorzytki czarnosterne pojawiają się na obrzeżach siedlisk ludzkich. W skład pieśni białorzytek czarnosternych wchodzą 2–3 dosyć czyste, głębokie fletowe sylaby, z akcentem na pierwszą, powtarzane w odstępie 4–5 s. Poszczególne jej części mogą służyć jako głos kontaktowy.
Podczas lądowania czy zmiany pozycji siedzenia nierzadko rozkładają ogon i skrzydła, charakterystyczne dla tych ptaków jest także kiwanie ogonem. Są to ptaki niepłochliwe. Dużo czasu spędzają na ziemi. Poza sezonem lęgowym spotykane głównie samotnie albo w parach. Są terytorialne i agresywne. Poza sezonem lęgowym mogą dołączać do żerujących grup pokrzewek z rodzaju Curruca, głównie aksamitnych (C. melanocephala) i piegży (C. curruca). Pożywienie białorzytek czarnosternych stanowią głównie niewielkie bezkręgowce, ich larwy oraz owoce (figi, jagody Lycium shawii).
W części Izraela okres lęgowy trwa od marca do czerwca, w centralnym Półwyspie Arabskim od lutego (podgatunek nominatywny) lub od czerwca do sierpnia (O. m. neumanni), w Etiopii od lutego do kwietnia, w Somalii od maja do czerwca (być może od marca), w Omanie od lutego do września. Samce terytorialne, często śpiewają i gonią samicę. Agresywnie przeganiają rywali, rozkładając przy tym ogon. W budowie gniazda uczestniczą obydwa ptaki z pary; składają się na nie suche trawy, liście, włókna roślinne oraz sierść, niekiedy również skrawki materiału. Gniazdo jest płytkie, umieszczone do 2 m nad ziemią. U jego wejścia ptaki mogą układać kamyki. Niekiedy odnotowywano ich setki, zbierają je wyłącznie samice. Prawdopodobnie „dywany” z kamyków pełnią funkcję ostrzegawczą – usiłujący wtargnąć na teren gniazda drapieżnik (w badaniu głównie kolcomysz, Acomys) musi oczyścić sobie drogę z kamieni, co ostrzega samicę, która ma czas na ucieczkę i nie zostanie zaskoczona na gnieździe. Zniesienie liczy 3–4 jaja. Inkubacja trwa 13–14 dni. Młodymi opiekują się obydwa ptaki z pary; opierzają się w pełni po 13–15 dniach życia. U niektórych populacji w Izraelu oraz u O. m. neumanni w południowej części Półwyspu Arabskiego pary wyprowadzają dwa lęgi w sezonie.
IUCN uznaje białorzytkę czarnosterną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity, a na pustynnych obszarach w Izraelu bardzo pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny.
