Piegża, piegża zwyczajna, gajówka piegża, pokrzewka piegża (Curruca curruca) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny pokrzewek (Sylviidae).
Entomofag, owadożerca – zwierzę lub rzadziej roślina odżywiające się owadami – zarówno larwami, poczwarkami, jak i dorosłymi owadami. Entomo...
Lą
LądoweJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Mi
MigrująceL
zacznij od...Niewielka pokrzewka o smukłej sylwetce, bardzo podobna do cierniówki, choć mniejsza i z krótszym ogonem oraz bez rdzawoczerwonego odcienia na skrzydle. Ponadto piegża ma nogi ciemne, a cierniówka – jasne, płowożółte. Obie płci ubarwione niemal jednakowo, u samców jedynie nieco bardziej intensywne barwy, ale trudno to rozróżnić w terenie. Wierzch ciała i skrzydła intensywnie brązowoszare, spód brudnobiały z różowym nalotem. Drugorzędowe lotki mają jasne obrzeżenia, które tworzą jaśniejsze pole na skrzydle. Ogon szarobrązowy z białymi brzegami. Głowa popielata z ciemnoszarymi policzkami i pokrywami usznymi (tworzy to słabo skontrastowaną maskę), przez oko przechodzi ciemnoszara smuga, podgardle prawie białe. Nogi są niebieskawe lub ołowianoszare.
To jedna z najmniejszych pokrzewek. Jest mniejsza od wróbla.
ok. 11–13 g
Zamieszkuje Europę bez jej części zachodnich i południowych (tzn. bez zachodniej Francji i Półwyspu Iberyjskiego, dużej części Apeninów i północnych krańców Wielkiej Brytanii) oraz poza północną częścią Półwyspu Skandynawskiego i skrajnie północną częścią Rosji, ponadto zachodnią, środkową i północną Azję (zasięg sięga Mongolii i wschodniej Syberii). Przeloty w kwietniu–maju i sierpniu–wrześniu. Wędruje na duże odległości, zimując w środkowej Afryce na południe od Sahary, w północno-wschodniej Afryce, na Półwyspie Arabskim, w południowym Iranie i na subkontynencie indyjskim.
W Polsce liczny ptak lęgowy, widywany od kwietnia do października. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 krajowa populacja lęgowa piegży liczyła 720–821 tysięcy par. Piegżę spotyka się w całym kraju, w górach dochodzi do wysokości 1500 m n.p.m.
W krajobrazie otwartym większe skupiska krzewów rosnących pod wysokimi drzewami w pobliżu polnych dróg, parki (również śródmiejskie, gdzie może być bardzo liczna), sady, cmentarze, ogrody, zadrzewienia śródpolne, wrzosowiska, nasypy z wrzosami. Unika większych kompleksów leśnych, zwykle widuje się je na ich skraju lub w młodych uprawach leśnych (przeważnie iglastych). Często widywana w pobliżu osad ludzkich, co oznajmia nieskomplikowanym klekotem. W Alpach zasiedla lasy górskie po pas kosodrzewiny.
Samiec wykonuje swą pieśń dwuetapowo – to charakterystyczna dla gatunku monotonna rytmiczna piosenka. Zaczyna od bardzo cichego, szczebiotliwego wstępu (słyszanego jedynie z bliska), po czym w części głównej wydaje głośny, twardy trel, który może przypominać nieco klekotanie lub bulgotanie. To zwykle po niej można dowiedzieć się o ich obecności.Oprócz ostrego kląskania wydają też ostre „tak”.
W przeciwieństwie do innych pokrzewek, piegże są mało płochliwe i słabo reagują na widok człowieka, który zbliża się do ich gniazda.
Latem prawie wyłącznie drobne owady, ich larwy i poczwarki oraz inne bezkręgowce, jesienią również jagody, preferują najbardziej czarny bez.
Piegże wracają na swoje tereny lęgowe wcześniej niż inne pokrzewki, bo przeważnie już w drugiej połowie kwietnia (niektóre w maju). Lęgi trwają od maja do lipca. Obserwacje dowiodły, że samce przylatują o dzień wcześniej niż ich partnerki, po to by zająć terytoria lęgowe.
Ulokowane we wnętrzu zwartego, gęstego krzewu lub żywopłotu, na wysokości 6–120 cm nad ziemią, dobrze osłonięte. Budowane przez oba ptaki w parze (co typowe u pokrzewek) przyjmuje wyraźnie mniejsze rozmiary niż konstrukcje lęgowe innych gatunków pokrzewek. Składa się z suchych łodyg i liści traw. Gniazdo jest jednak bardzo słabej budowy, przejrzyste (ażurowe), toteż zewnętrzne warstwy ptaki często pokrywają pajęczynami. W wyściółce znajdują się niewielkie ilości trawy i włosia.
Przeważnie dwa lęgi w roku, z czego pierwszy około połowy maja, a następny pod koniec czerwca. Składa 4–6 jaj o średnich wymiarach 16,5×12,5 mm, białych bądź z lekkim odcieniem brązowym i nielicznymi dość dużymi brązowymi lub szarobrązowymi plamami – tworzą one mały pierścień wokół tępego bieguna jaja.
Od złożenia ostatniego lub przedostatniego jaja trwa 11–13 dni. W czynności tej biorą udział oboje rodzice. Ptaki często wysiadują jajo kukułki. Pisklęta opuszczają gniazdo po 10–14 dniach. Rozpoznaje się je po pomarańczowo zabarwionym wnętrzu paszczy i dwóch niewyraźnych szarych plamach na języku. Dorosłe ptaki karmią swe młode jeszcze przez pewien czas po wylocie (około 3 tygodnie) w pobliżu gniazda. Odloty na zimowiska przypadają we wrześniu i październiku.
IUCN uznaje piegżę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 21–36 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny.
Na terenie Polski piegża jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC).
Podobnie jak gajówki, tak i środkowoeuropejskie piegże nie wykazują długoterminowych zmian w liczebności populacji. Wynika to z tego, że zimują za strefą Sahelu i nie cierpią na susze tam występujące, co chroni je przed większym wymieraniem.
