Łyska
Łyska zwyczajna, łyska (Fulica atra) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny chruścieli (Rallidae). W zachodniej i południowej części zasięgu osiadły i koczujący, północne populacje migrują jesienią na południe lub południowy zachód. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Brak dymorfizmu płciowego, choć samce są nieco większe od samic. Upierzenie dorosłych łupkowoczarne z nagą, podobnie jak dziób, białą blaszką rogową na czole, od której pochodzi polska nazwa gatunku. Palce otoczone karbowanymi płatkami skórnymi, łuski na nogach zielonosiwej barwy. Młode jaśniejsze z mniejszą i ciemną blaszką na czole, jasnoszarą szyją i piersią, czarnoszarym grzbietem, pisklęta ciemne z żółtą głową, białą brwią, czerwoną plamą na czole, o dziobie czerwonym u nasady, a reszcie białej z czarną kropką na końcu. Pierzenie lotek w lipcu i sierpniu ukryte w trzcinach.
Pływając z lekko kiwającą się głową, zanurzają się bardziej niż kokoszki wodne, do których są podobne z wyglądu. Dość ciężko zrywają się do lotu – potrzebują rozbiegu na powierzchni, kiedy to nogi wyciągają do tyłu. Można wtedy dostrzec białą tylną krawędź skrzydła. Kokoszki natomiast zrywają się do lotu dużo lżej i początkowo z nogami skierowanymi do dołu. Nurkują z lekkiego wyskoku. Podobna do niej łyska czubata pochodząca z Hiszpanii nad tarczką czołową ma dwa okrągłe czerwone narośla.
Łyska zamieszkuje w zależności od podgatunku:
Najdłużej żyjąca łyska, której wiek oznaczył człowiek, miała 18 lat.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje łyskę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2016 roku, mieści się w przedziale około 7 950 000 – 9 750 000 osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy, choć niektóre populacje maleją, są stabilne, fluktuują bądź mają nieznany trend liczebności.
W Polsce gatunek łowny od 1 września do 31 grudnia W latach 2013–2018 populację lęgową na terenie kraju szacowano na 30–60 tysięcy par, zaś populację zimującą na co najmniej 23 200 – 39 200 osobników. Ze względu na notowany od kilkudziesięciu lat szybki spadek liczebności krajowej populacji łyski, Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w maju 2019 r. przyjął uchwałę wzywającą do objęcia jej ścisłą ochroną gatunkową. W ostatnich latach notowany jest jednak krótkoterminowy wzrost liczebności tego ptaka – w latach 2007–2018 populacja lęgowa szacunkowo wzrosła o około 61%; z tego też powodu na opublikowanej w 2020 roku Czerwonej liście ptaków Polski łyska sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski (LC).
