Europa
1823 gatunek
Europa – część świata leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej.
Klimat
Klimat w Europie jest znacznie łagodniejszy niż klimaty innych obszarów położonych na tej samej szerokości geograficznej. Różnica ta zauważalna jest zwłaszcza zimą, w zachodniej i północnej części kontynentu. Główną przyczyną tego zjawiska jest ciepły prąd morski – Golfstrom (Prąd Zatokowy), opływający Europę od zachodu. Dzięki niemu na norweskich Lofotach istnieje anomalia termiczna.
Drugą przyczyną łagodnego klimatu jest przewaga wiatrów zachodnich, co w połączeniu z niemal równoleżnikowym układem najważniejszych łańcuchów górskich, powoduje, iż ciepłe masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego docierają głęboko na wschód kontynentu.
Strefy klimatyczne
Niemal cała Europa znajduje się w strefie klimatów umiarkowanych. W północno-wschodniej części kontynentu ma on charakter chłodny, zaś w pozostałej – ciepły (morski, kontynentalny i przejściowy). Południowe skrawki Europy (półwyspy: Iberyjski, Apeniński i Bałkański oraz wyspy Morza Śródziemnego) znajdują się w strefie klimatów podzwrotnikowych (morskich, a w Bułgarii i środkowej Hiszpanii – kontynentalnych). Od klimatów umiarkowanych oddzielają je pasma górskie: Pireneje, Alpy i Bałkan.
W północnych krańcach Europy (północna Islandia, Svalbard i północno-zachodnia Rosja) panuje klimat okołobiegunowy (subpolarny).
Niezależnie od położenia wysokie oraz średnie góry posiadają własne, odmienne od nizinnych typy klimatyczne, zaliczane do klimatów górskich.
Wody
Około 66% powierzchni Europy należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, 16% do zlewiska Oceanu Arktycznego, a wody z pozostałej części kontynentu spływają do zbiorników wewnątrzkontynentalnych, spośród których największym jest Morze Kaspijskie.
Świat zwierząt
Zoograficznie Europa należy do krainy palearktycznej i dzieli się na trzy dzielnice: europejską (obejmującą znaczną część kontynentu), śródziemnomorską (obejmującą Półwysep Iberyjski, Półwysep Apeniński oraz Bałkany) i arktyczną (północne skrawki Europy).
Skład europejskiej fauny ostatecznie ukształtował się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia, a ponadto został w XX w. powiększony o aklimatyzowane gatunki z Ameryki Północnej (norki amerykańskie i bobry kanadyjskie, piżmaki i in.) i z Azji (m.in. jenoty i bażanty).
W poszczególnych strefach roślinno-klimatycznych żyją odmienne gatunki zwierząt.
W tundrze licznie występują ssaki, m.in. renifery, lisy polarne, zające bielaki oraz lemingi, a ponadto wiele gatunków ptaków (np. pardwa), spośród których większość przylatuje w te okolice w okresie lęgowym. Licznie występują ryby, zwłaszcza łososiowate, natomiast bardzo mało jest gadów i płazów.
W strefie tajgi żyją m.in. łosie, rosomaki, burunduki, polatuchy suberyjski, a z ptaków – cietrzewie, głuszce, jarząbki i orzechówki.
W strefie lasów liściastych i mieszanych występują żubry, dziki, jelenie, sarny, żbiki, jeże, popielice i orzesznice. Spośród ptaków licznie występują ptaki śpiewające, a z ryb najwięcej należy do gatunków karpiowatych. Występują też gady: jaszczurki, m.in. zwinka, węże – np. żmija zygzakowata oraz żółwie błotne.
W strefie stepów żyją m.in. suhaki, tchórze stepowe, perewizki, susły, chomiki, bobaki i ślepce. Z ptaków występują m.in. dropie i żołny, a z gadów – jaszczurki (np. jaszczurka stepowa), węże (np. połozy) i żółwie zaś z płazów – żaby i ropuchy.
W obszarze śródziemnomorskim żyją m.in. ichneumony (mangusty), cywety (na Półwyspie Iberyjskim), a także szakale, daniele, muflony, jeżozwierze i in. Z ptaków m.in. flamingi (czerwonaki) i pelikany. Na obszarze tym żyją liczne gatunki gadów – jaszczurki, żółwie i węże oraz płazów. Na Półwyspie Iberyjskim, na terenie Gibraltaru żyje także niewielka populacja jedynych małp europejskich magotów.
Niezależnie od wymienionych stref na obszarach górskich żyją odmienne gatunki zwierząt. Należą do nich kozice, koziorożce, polniki śnieżne i świstak alpejski, w niższych partiach gór – także niedźwiedzie brunatne, z ptaków – orły i orłosępy, a z płazów – m.in. salamandry
Z powodu zagospodarowania rolniczego znacznej części Europy, zwłaszcza środkowej i zachodniej i wynikłym z tego zmniejszeniem poziomu lesistości, wiele z występujących niegdyś licznie gatunków (m.in. wilki, niedźwiedzie i żubry) zachowało się jedynie na terenach trudno dostępnych oraz objętych ochroną, niektóre zaś całkiem wyginęły (jak np. tury i lwy). Niektóre gatunki zwierząt doskonale przystosowały się do warunków stworzonych przez człowieka, zarówno w środowisku wiejskim, jak i miejskim; należą do nich m.in. wróblowate, dzierlatki, szpaki i sierpówki, a ze ssaków – przede wszystkim niektóre gatunki gryzoni – zwłaszcza myszy i szczury oraz liczne owady.
Europa – część świata leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej.
Klimat
Klimat w Europie jest znacznie łagodniejszy niż klimaty innych obszarów położonych na tej samej szerokości geograficznej. Różnica ta zauważalna jest zwłaszcza zimą, w zachodniej i północnej części kontynentu. Główną przyczyną tego zjawiska jest ciepły prąd morski – Golfstrom (Prąd Zatokowy), opływający Europę od zachodu. Dzięki niemu na norweskich Lofotach istnieje anomalia termiczna.
Drugą przyczyną łagodnego klimatu jest przewaga wiatrów zachodnich, co w połączeniu z niemal równoleżnikowym układem najważniejszych łańcuchów górskich, powoduje, iż ciepłe masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego docierają głęboko na wschód kontynentu.
Strefy klimatyczne
Niemal cała Europa znajduje się w strefie klimatów umiarkowanych. W północno-wschodniej części kontynentu ma on charakter chłodny, zaś w pozostałej – ciepły (morski, kontynentalny i przejściowy). Południowe skrawki Europy (półwyspy: Iberyjski, Apeniński i Bałkański oraz wyspy Morza Śródziemnego) znajdują się w strefie klimatów podzwrotnikowych (morskich, a w Bułgarii i środkowej Hiszpanii – kontynentalnych). Od klimatów umiarkowanych oddzielają je pasma górskie: Pireneje, Alpy i Bałkan.
W północnych krańcach Europy (północna Islandia, Svalbard i północno-zachodnia Rosja) panuje klimat okołobiegunowy (subpolarny).
Niezależnie od położenia wysokie oraz średnie góry posiadają własne, odmienne od nizinnych typy klimatyczne, zaliczane do klimatów górskich.
Wody
Około 66% powierzchni Europy należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, 16% do zlewiska Oceanu Arktycznego, a wody z pozostałej części kontynentu spływają do zbiorników wewnątrzkontynentalnych, spośród których największym jest Morze Kaspijskie.
Świat zwierząt
Zoograficznie Europa należy do krainy palearktycznej i dzieli się na trzy dzielnice: europejską (obejmującą znaczną część kontynentu), śródziemnomorską (obejmującą Półwysep Iberyjski, Półwysep Apeniński oraz Bałkany) i arktyczną (północne skrawki Europy).
Skład europejskiej fauny ostatecznie ukształtował się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia, a ponadto został w XX w. powiększony o aklimatyzowane gatunki z Ameryki Północnej (norki amerykańskie i bobry kanadyjskie, piżmaki i in.) i z Azji (m.in. jenoty i bażanty).
W poszczególnych strefach roślinno-klimatycznych żyją odmienne gatunki zwierząt.
W tundrze licznie występują ssaki, m.in. renifery, lisy polarne, zające bielaki oraz lemingi, a ponadto wiele gatunków ptaków (np. pardwa), spośród których większość przylatuje w te okolice w okresie lęgowym. Licznie występują ryby, zwłaszcza łososiowate, natomiast bardzo mało jest gadów i płazów.
W strefie tajgi żyją m.in. łosie, rosomaki, burunduki, polatuchy suberyjski, a z ptaków – cietrzewie, głuszce, jarząbki i orzechówki.
W strefie lasów liściastych i mieszanych występują żubry, dziki, jelenie, sarny, żbiki, jeże, popielice i orzesznice. Spośród ptaków licznie występują ptaki śpiewające, a z ryb najwięcej należy do gatunków karpiowatych. Występują też gady: jaszczurki, m.in. zwinka, węże – np. żmija zygzakowata oraz żółwie błotne.
W strefie stepów żyją m.in. suhaki, tchórze stepowe, perewizki, susły, chomiki, bobaki i ślepce. Z ptaków występują m.in. dropie i żołny, a z gadów – jaszczurki (np. jaszczurka stepowa), węże (np. połozy) i żółwie zaś z płazów – żaby i ropuchy.
W obszarze śródziemnomorskim żyją m.in. ichneumony (mangusty), cywety (na Półwyspie Iberyjskim), a także szakale, daniele, muflony, jeżozwierze i in. Z ptaków m.in. flamingi (czerwonaki) i pelikany. Na obszarze tym żyją liczne gatunki gadów – jaszczurki, żółwie i węże oraz płazów. Na Półwyspie Iberyjskim, na terenie Gibraltaru żyje także niewielka populacja jedynych małp europejskich magotów.
Niezależnie od wymienionych stref na obszarach górskich żyją odmienne gatunki zwierząt. Należą do nich kozice, koziorożce, polniki śnieżne i świstak alpejski, w niższych partiach gór – także niedźwiedzie brunatne, z ptaków – orły i orłosępy, a z płazów – m.in. salamandry
Z powodu zagospodarowania rolniczego znacznej części Europy, zwłaszcza środkowej i zachodniej i wynikłym z tego zmniejszeniem poziomu lesistości, wiele z występujących niegdyś licznie gatunków (m.in. wilki, niedźwiedzie i żubry) zachowało się jedynie na terenach trudno dostępnych oraz objętych ochroną, niektóre zaś całkiem wyginęły (jak np. tury i lwy). Niektóre gatunki zwierząt doskonale przystosowały się do warunków stworzonych przez człowieka, zarówno w środowisku wiejskim, jak i miejskim; należą do nich m.in. wróblowate, dzierlatki, szpaki i sierpówki, a ze ssaków – przede wszystkim niektóre gatunki gryzoni – zwłaszcza myszy i szczury oraz liczne owady.
