Podskoczek duży (Jaculus orientalis) – gatunek ssaka z podrodziny skoczków (Dipodinae) w obrębie rodziny skoczkowatych (Dipodidae). Występuje w Afryce Północnej i marginalnie w Azji Zachodniej.
Jest to średniej wielkości przedstawiciel skoczkowatych; osiąga średnio 120 mm (od 95 do 145 mm), z ogonem o długości średnio 193,5 mm (od 172 do 215 mm). Długość ucha 18–25 mm, długość tylnej stopy 55–70 mm. Średnia masa ciała to 134 g (od 104 do 182 g). Samice są nieco większe od samców. Wierzch ciała ma kolor piaskowy, pomarańczowobrązowy, bledszy na bokach. Włosy są szare u nasady i pomarańczowobrązowe wyżej, czasem mają czarny czubek. Spód ciała jest czysto biały. Tylne nogi, szczególnie zrośnięte kości śródstopia, są bardzo długie (51% długości ciała wraz z głową). Są one trójpalczaste; palce są pokryte od spodu białawą szczeciną, ułatwiającą ruch po piasku. Przednie kończyny są czterokrotnie krótsze od tylnych. Ogon jest bardzo długi, z dużą kitką długich włosów, czarnych u nasady i białych na końcu. Stojący gryzoń wykorzystuje wygięty ogon dla równowagi i do podparcia ciała. Z wyglądu jest bardzo podobny do podskoczka egipskiego, który jest jednak zauważalnie mniejszy. Podobna alaktaga czteropalczasta (Allactaga tetradactyla) również jest mniejsza, ma dłuższe uszy, cztery palce u tylnych nóg i jest rzadziej spotykana.
Zasięg tego gatunku obejmuje pustynne i półpustynne obszary północnej Afryki (Maroko, Algieria, Tunezja, Libia i Egipt). Obszar występowania sięga do południowego Izraela, a dawniej żyły one w Arabii Saudyjskiej. W 2016 roku nie stwierdzono ich obecności na izraelskiej pustyni Negew, podejrzewa się, że mogły stamtąd zniknąć na skutek działalności ludzkiej.
Zasięg występowania w zależności od podgatunku:
Zamieszkują mokradła słone porośnięte przez solirody, górujące nad nimi wapienne zbocza, wydmy nadmorskie, ogrody, łąki, gaje oliwne i stare pola jęczmienia. Są spotykane w górach Atlasu do 1500 m n.p.m. Preferują mniej suche tereny niż podskoczek egipski (Jaculus jaculus), choć w niektórych obszarach gatunki te są sympatryczne.
Podskoczek duży prowadzi nocny, naziemny tryb życia. Porusza się na dwa sposoby: podskakuje na dwóch nogach, stawianych niesymetrycznie bądź skacze odbijając się jednocześnie dwiema nogami, co ułatwia pokonywanie przeszkód. Uciekający przed zagrożeniem podskoczek potrafi skakać na odległość 1,5–3 metrów i na metr wysoko; ucieczka jest jego jedyną metodą obrony.
Zwierzę to kopie w ziemi nory głębokie na 0,75–1,75 metra i długie na 1–2,5 m, zakończone komorą gniazdową wyłożoną włosami wielbłąda, kawałkami roślin i tkanin. Niektóre nory mają komorę magazynową. Często występuje też boczny tunel ewakuacyjny. Wejścia do zajętych nor są blokowane z użyciem piasku, zapewne dla uniknięcia węży i napływu gorącego powietrza. W dzień gryzonie śpią lub czuwają przykucnięte. Nocną aktywność rozpoczynają od kąpieli w piasku, każdej nocy czyszczą też futro przednimi łapkami i zębami. W przypadku śmierci gospodarza jego norę może zająć inny osobnik tego gatunku, albo inny pustynny gryzoń.
Podskoczki duże są towarzyskie, rzadko spotykane samotnie i bawią się ze sobą. Sypiając w grupie układają się jedne na drugich, aby ograniczyć ucieczkę ciepła w zimnych miesiącach. Beduini informowali badaczy, że w niektóre noce podskoczki zbierają się w dużych norach i bawią wspólnie.
Podskoczki duże są roślinożerne, jedzą kiełki roślin, korzenie sukulentów i ziarno jęczmienia. W norach znajdowane były też daktyle. Przyczyniają się do rozprzestrzeniania niektórych roślin, roznosząc ich nasiona. Mogą obyć się przez długi czas bez dostępu do wody, pozyskując ją z jedzonych roślin. Prawdopodobnie piją tak jak inne podskoczki, zanurzając przednie kończyny i spijając wodę z nich. Rzadko wydalają skoncentrowany mocz, choć gospodarka wodna organizmu jest mniej wydajna niż u podskoczków egipskich.
Podskoczki duże w Egipcie rozmnażają się zimą (listopad–luty) i latem, rzadziej na wiosnę. Niewiele wiadomo o ich zwyczajach rozrodczych. Prawdopodobnie są poligyniczne. Ciąża trwa około 40 dni. Porody stwierdzono w lutym, kwietniu i na początku lipca. W Algierii w miocie rodzi się od 3 do 7 młodych, a w Egipcie od 2 do 5. Noworodki są całkowicie zależne od matki; nie wiadomo, czy ojciec ma jakiś udział w opiece. Kończyny nowo narodzonych młodych są równej długości; po czterech tygodniach młode umieją poruszać się na czterech nogach, a w wieku około 47 dni stają się dwunożne, jak dorosłe zwierzęta. Przypuszcza się, że matka uczy je poruszania się i sztuki przetrwania. Nie wiadomo, jak długo żyją dzikie osobniki, ale urodzone w niewoli młode schwytanej samicy, żyły ponad sześć lat.
Podskoczki duże zamieszkują duży obszar, są dość pospolite i umieją zaadaptować się do terenów przekształconych przez ludzką działalność. Polują na nie m.in. sowy, węże, lisy piaskowe i fenki. Pasożytuje na nich dziesięć gatunków pcheł, roztocze i wszy. Liczebność populacji jest generalnie stabilna, silnie zależy od dostępności pokarmu. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek najmniejszej troski.
