Dziwogon rajski
Królestwo
Gromada
Klasa
Rząd
Rodzina
Rodzaj
GATUNEK
Dicrurus paradiseus
Wielkość populacji
Unknown
Waga
70-125
2.5-4.4
goz
g oz 
Długość
31-36
12.2-14.2
cminch
cm inch 

Dziwogon rajski (Dicrurus paradiseus) – gatunek średniej wielkości ptaka z monotypowej rodziny dziwogonów (Dicruridae). Zamieszkuje Azję Południową i Południowo-Wschodnią. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Dz

Dzienne

Mi

Mięsożerne

Zw

Zwierzęta owadożerne

Ro

Roślinożerne

Ow

Owocożerne

Ne

Nektarożerne

Na

Nadrzewne

Zw

Zwierzęta drapieżne

Zw

Zwierzęta oswojone

Za

Zapylacze

Lądowe

Te

Terytorialne

Ja

Jajorodne

St

Stadne

Zw

Zwierzęta monogamii

Sp

Społeczne

Ni

Nie migrujące

G

zacznij od...

Zw

Zwierzęta o długich ogonach
(Kolekcja)

Cz

Czarny węgiel
(Kolekcja)

Wygląd

Jest to ptak średniej wielkości, osiąga długość ciała 36 cm (bez „łopatek”) i waży od 70 do 125 g. U 34 dorosłych osobników (różnej płci) z Półwyspu Malajskiego odnotowano masę ciała 54,3–82,0 g. Wymiary szczegółowe dla 132 samców i 62 samic (zarówno żywych osobników, jak i okazów muzealnych) to odpowiednio: długość skrzydła – 142–160 mm i 134–151 mm, długość ogona (mierzona do sterówki T4) – 131,1–150,6 mm i 127,8–144,6 mm, długość dzioba: 27,6–33,0 mm i 27,1–33,6 mm, długość skoku – 21,6–25,5 mm i 23,0–25,3 mm.

Pokaż więcej

Upierzenie niebiesko-czarne, z krótkim czubem na głowie. Cechą charakterystyczną tego dziwogona są często skręcone „łopatki” na długich stosinach ogona, których może brakować podczas pierzenia lub w zależności od wieku. Dzięki tej cesze łatwo można go odróżnić od mniejszego dziwogona flagosternego (D. remifer), który ma zwykle prosto zakończone ozdoby, a dziwogon rajski ma klinowato rozwidlone.

Pokaż mniej

Dystrybucja

Geografia

Gatunek ten występuje od Nepalu, Indii i Sri Lanki, przez Azję Południowo-Wschodnią, po południowo-wschodnie Chiny, Półwysep Malajski, Wielkie Wyspy Sundajskie, także Bali. Poszczególne podgatunki zamieszkują:

Pokaż więcej

  • D. p. grandis – podnóża Himalajów na wschód od stanu Uttarakhand : północne Indie, północna Mjanma, południowe Chiny ( Junnan ) i Indochiny
  • D. p. rangoonensis – środkowe Indie, Bangladesz, środkowa Mjanma, północna Tajlandia, Indochiny
  • D. p. paradiseus – południowe Indie, południowa Tajlandia, północny Półwysep Malajski, południowe Indochiny
  • D. p. johni – wyspa Hajnan (leżąca na Morzu Południowochińskim)
  • D. p. ceylonicusSri Lanka (oprócz południowo-zachodniej części wyspy )
  • D. p. lophorinus – południowo-zachodnia Sri Lanka
  • D. p. otiosusAndamany
  • D. p. nicobariensisNikobary
  • D. p. hypoballus – środkowy (lub północny ) Półwysep Malajski (od tajskiej prowincji Trang po malezyjski stan Perak ); zasięg występowania tego podgatunku na dość dużym obszarze nachodzi na zasięg występowania D. p. platurus
  • D. p. platurus – Półwysep Malajski, Sumatra oraz pobliskie wyspy
  • D. p. microlophus – wysepki na Morzu Południowochińskim: należące do Indonezji Anamba i Wyspy Natuna
  • D. p. brachyphorusBorneo
  • D. p. banguey – wyspy u północnego wybrzeża Borneo: Balambangan i pobliska Banggi
  • D. p. formosusJawa

Zamieszkuje różne typy siedlisk: od lasów umiarkowanych (zarówno tych, gdzie liście opadają na zimę lub w tych wieczniezielonych), przez lasy bambusowe, tzw. lasy torfowe (występujące na Borneo formacje roślinne), namorzyny, po plantacje kauczuku, teczyny, sady, ogrody i otwarte tereny. Spotykany na wysokości do 1500 m n.p.m.

Pokaż mniej

Strefy klimatyczne

Nawyki i styl życia

Ptaki te wydają donośne, nieprzyjemne dźwięki, ale także są utalentowanymi naśladowcami. Często imitują głosy małych ptaków szponiastych (Accipitriformes), ptaków z rodzaju Eudynamys, kukułki krótkoskrzydłej (Cuculus micropterus), dzięciołowatych (Picidae), dzioborożcowatych (Bucerotidae), kurtaczków (Pittidae), drozdowatych (Turdidae), tymaliowatych (Timaliidae), wilgowatych (Oriolidae) oraz ptaków z rodzajów Copsychus i Garrulax. Co ciekawe, podczas lotu dźwięki wydają także ozdobne pióra dziwogona. Niektórzy twierdzą, iż dziwogony naśladują głosy innych ptaków w sposób znacznie bardziej melodyjny niż oryginały.

Zachowanie sezonowe
Zew ptaka

Dieta i odżywianie

Gatunek ten jest wszystkożerny, odżywia się głównie bezkręgowcami np. szarańczkami i konikami polnymi (Acrididae), motylami i ćmami (Lepidoptera), chrząszczami (Coeloptera), termitami (Isoptera), pszczołowatymi (Apidae) i ich larwami. Wśród ich diety można znaleźć także rzekotkowate (Hylidae) i jaszczurki (Lacertilia) oraz owoce figowca. Nie gardzą też nektarem kwiatów drzew np. wełniaka azjatyckiego (Bompax ceiba), Bombax insigne, koralodrzewa (Erythrina).

Nawyki godowe

ZACHOWANIE GODOWE

W północnej części subkontynentu indyjskiego okres lęgowy trwa od kwietnia do czerwca, czasami do lipca. W stanie Kerala (południowo-zachodnie Indie) dziwogony rajskie gniazdują od marca do kwietnia, na Andamanach – od kwietnia do maja, a na Sri Lance – od marca do maja. W kontynentalnej części Malezji (na Półwyspie Malajskim) jest to okres od lutego do lipca, w Tajlandii – głównie maj, a w Mjanmie – od marca do połowy czerwca (niekiedy dłużej, nawet do sierpnia). W Chinach obserwowano dziwogony rajskie budujące gniazda w Chinach. Na Sumatrze znajdowano ich jaja od grudnia do maja, a niesprecyzowaną aktywność lęgową na Jawie zaobserwowano we wrześniu.

Pokaż więcej

Dziwogony rajskie prawdopodobnie dobierają się w pary na całe życie. Zdają się utrzymywać terytoria przez cały rok; przynajmniej w Kerali terytoria zajmują blisko 250 ha. Dziwogony rajskie szczególnie agresywnie bronią swojego terytorium ich w okresie lęgowym. Nękają lub atakują zarówno drapieżniki, jak i inne ptaki – na przykład dzioborożce wielkie (Buceros bicornis) i gębale uszate (Batrachostomus auritus) – oraz ludzi.

W budowie gniazda uczestniczą obydwa ptaki z pary. Jest ono stosunkowo niewielkie. Budulec stanowią cienkie gałązki, drobne korzenie, łodygi traw i inne włókna roślinne – na przykład fragmenty liści, mchów i porostów. To wszystko splatają pajęczyny. Nierzadko materiały tworzące gniazdo są splecione tak luźno, że można zobaczyć jego zawartość, a niekiedy cała struktura przypomina siatkę (jak to opisano w przypadku podgatunku D. p. grandis). Gniazdo umieszczone jest od około 1,5 m do ponad 20 m nad podłożem, na poziomej gałęzi i daleko od pnia drzewa. Do drzew, na których dziwogony rajskie zakładają gniazda należą między innymi należące do mimozowych Xylia xylocarpa, prócz tego mango indyjskie (Mangifera indica) rosnące w ogrodach lub na obrzeżach wiosek, kauczukowce brazylijskie (Hevea brasiliensis; obserwacje pochodzą z Malezji). Czasem gniazda znajdują się u nasady liści winodani (Borassus), rodzaju palm.

Przeważnie zniesienia dziwogonów rajskich składają się z 3 jaj, niekiedy 4, lecz w południowej Mjanmie przedstawiciele podgatunku nominatywnego składają 2 lub 3 jaja. Skorupa ma barwę tła od białej (rzadko) przez jasną łososiową lub kremową po różowawą, podobną nieco do barwy gliny (ta stosunkowo często pojawia się u przedstawicieli północnych podgatunków). Pokrywają ją duże plamy koloru od ciemnoczerwonego po czerwonobrązowe i fioletowe, gęściej pokrywające szerszy koniec jaja. Na jajach przedstawicieli wszystkich podgatunków obecne są też mniej wyraźne jasnoszare lub różowawoszare plamki. Przeciętne wymiary jaj dla różnych podgatunków (nie podano liczby zmierzonych jaj) to: podgatunek nominatywny – 27,8 × 20,2 mm, D. p. rangoonensis – 27,6 × 20,3 mm, D. p. grandis – 30,4 × 21,6 mm, D. p. ceylonicus – 26,6 × 20,7 mm.

Jeszcze co najmniej do 2010 czas wysiadywania jaj pozostawał nieznany. Wiadomo, że w wysiadywaniu uczestniczą obydwa ptaki z pary, młodymi opiekują się oboje rodzice.

Pokaż mniej

Populacja

Liczba ludności

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dziwogona rajskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie jest znana, ale ptak ten opisywany jest jako od lokalnie pospolitego po rzadki. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na utratę siedlisk.

Pokaż więcej

Dziwogon wstęgopióry w klasyfikacji przyjętej przez IUCN od 2016 roku jest odrębnym gatunkiem, stąd też oceniony został osobno. Również uznany został za gatunek najmniejszej troski (LC), ale trend liczebności jego populacji jest nieznany.

Pokaż mniej

Bibliografia

1. Dziwogon rajski artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziwogon_rajski
2. Dziwogon rajski Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/103711122/94102694
3. Na stronie Xeno-canto - https://xeno-canto.org/699943

Więcej fascynujących zwierząt do poznania