Żyrafa sawannowa (Giraffa camelopardalis) – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych. Najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w czasach nowożytnych. Jego epitet gatunkowy odnosi się do przypominającego wielbłąda wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi (leopardowi, Panthera pardus). Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, osiąga 5–6 m wysokości i masę (średnio) 1200 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Jego najbliższym żyjącym krewnym jest okapi leśne (rodzina Giraffidae liczy na początku XXI w. tylko te dwa gatunki). Bazując na wzorze ubarwienia wyróżnia się 9 podgatunków, natomiast badania genetyczne sugerują podział gatunku na cztery odrębne gatunki.

Żyrafy występują od Czadu na północy do RPA na południu oraz od Nigru na zachodzie do Somalii na wschodzie. Zasięg występowania żyrafy jest nieciągły, a niektóre populacje izolowane od siebie. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Na żyrafy polują lwy. Młode padają też ofiarami lampartów, hien cętkowanych i likaonów. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku. Samce tworzą hierarchię społeczną ustanawianą poprzez necking, czyli walkę na uderzenia szyjami. Dominujący samiec zdobywa dostęp do płci przeciwnej, jednakże nie bierze udziału w wychowywaniu potomstwa.

Zwierzę intrygowało różne kultury, i starożytne, i współczesne, z uwagi na swój charakterystyczny wygląd. Często przedstawiano je na rysunkach, w książkach i kreskówkach. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody przyznała mu status narażony (ang. vulnerable) w licznych częściach swego dawniejszego zasięgu występowania, choć niektóre podgatunki klasyfikowane są jako zagrożone (ang. endangered). Niemniej ssak spotykany jest w licznych parkach narodowych i rezerwatach.

Dzienne

Roślinożerne

Ludożerne

Roślinożercy (Liście)

Lą

Zwierzęta przeglądające

Ży

Zwierzęta z hierarchią dominacji

Nie migrujące

zacznij od...

Cę

Cętkowane zwierzęta
(Kolekcja)

Gigantyczne zwierzęta
(Kolekcja)

Wygląd

W pełni wyrośnięta żyrafa osiąga wysokość 5–6 m, samce są wyższe od samic. Kolana obu płci znajdują się na wysokości 1 m. Wysokość w kłębie może przekraczać 3 m, samice mają średnio 2 m, samce zaś 2,5 m, głowa zaś sięga do wysokości odpowiednio 4,5 m i 5,5 m. Średnia masa ciała wynosi 1192 kg w przypadku dorosłego samca i 828 kg u dorosłej samicy. Dorosły samiec osiąga 154% masy dorosłej samicy. Pomimo długich szyi i nóg ciało żyrafy jest względnie krótkie. Ze względu na różnicę w długości kończyn grzbiet opada od przodu ku zadowi. Głowa w proporcji do reszty ciała jest mała. Położone po bokach głowy, duże, wyłupiaste oczy zapewniają żyrafie dobre widzenie o dużym kącie ze znacznej wysokości. Żyrafy widzą w kolorze, cechują się również wyostrzonymi zmysłami słuchu i węchu. Zwierzę potrafi zamknąć swe umięśnione nozdrza zewnętrzne, by chronić się przed burzami piaskowymi czy mrówkami. Długie kończyny i szyja pełnią funkcje termoregulacyjne, także przez zwiększenie odległości głowy od nagrzewanej słońcem powierzchni ziemi.

Ciało żyrafy pokryte jest sierścią, co odróżnia ją od innych ssaków o tak dużych rozmiarach, u których brak owłosienia ma znaczenie termoregulacyjne. Umaszczenie składa się z ciemnych cętek czy łat, barwy pomarańczowej, kasztanowej, brązowej bądź prawie czarnej. Przedzielają je jasne włosy koloru białego bądź kremowego. Umaszczenie takie odgrywa rolę kamuflażu, umożliwiając zwierzęciu ukrycie się wśród jasnych i ciemniejszych wzorów zalesionych terenów sawanny. Skóra leżąca pod ciemnymi plamami może działać jak okno służące termoregulacji, ze skomplikowanym systemem naczyń krwionośnych i wielkimi gruczołami potowymi. Każdy osobnik posiada unikatowy wzór umaszczenia. Samce ciemnieją z wiekiem.

Skóra jest szara i gruba, co pozwala zwierzęciu biec przez ciernisty busz bez zranienia. Futro zapewnia ochronę chemiczną; jego charakterystyczny zapach nadają mu substancje o działaniu przeciwpasożytniczym. Znajduje się w nim przynajmniej 11 głównych związków aromatycznych, ale zapach wynika głównie z obecności indolu i 3-metyloindolu. Ponieważ samce pachną intensywniej niż samice, zapach może też spełniać funkcję płciową. Szyję porastają krótkie, brązowe, sterczące prosto włosy. Ogon długości 1 m kończy się długim, ciemnym pędzlem włosia. Ssak używa go do obrony przed owadami.

U ssaków lewy nerw krtaniowy wsteczny jest dłuższy niż jego jednoimienny, prawy odpowiednik. U żyraf nerw jest dłuższy niż u jakiegokolwiek innego dzisiejszego ssaka, a wspomniana różnica wynosi ponad 30 cm przy całkowitej długości lewego nerwu ponad 2 m. Neurony budujące tę długą strukturę rozpoczynają się w pniu mózgu (perykariony), po czym schodzą w dół szyi nerwem błędnym, następnie odłączają się, tworząc nerw krtaniowy wsteczny (nervus laryngeus recurrens), który zawraca w górę, kierują się do krtani. W efekcie neurony osiągają długość prawie 5 m u największych osobników. Z kolei budową mózg żyrafy przypomina mózg bydła domowego. Ukształtowanie szkieletu pozostawia niewielką w porównaniu z masą ciała objętość dla płuc żyrafy. Długa szyja prowadzi do znacznej przestrzeni martwej pomimo wąskiej tchawicy. Czynniki te zwiększają opór oddechowy. Nie uniemożliwia to jednak zwierzęciu dostarczać do tkanek wystarczającej ilości tlenu.

Układ krążenia tego kręgowca jest przystosowany do wytrzymywania dużej różnicy ciśnień pomiędzy stopami a głową, wynikającą z dużej wysokości zwierzęcia. Obrazowo przedstawia się to tak, że gdyby układ krwionośny żyrafy był zbudowany z jednolitych sztywnych rur, różnica ciśnień między stopami a głową przekraczałaby pół atmosfery, czyli 380 mmHg. Serce może osiągać masę nawet 25 kg i mierzyć 60 cm grubości. Ściana lewej komory ma 7,5 cm długości. Mimo tak dużych rozmiarów, bije ono niezwykle szybko: w tempie od 70 do 150 uderzeń na minutę. Znajduje się mniej więcej w połowie wysokości całego ciała, tj. 2,5 m nad powierzchnią ziemi. By zapewnić odpowiedni dopływ krwi do mózgu, musi wytworzyć ciśnienie krwi dwukrotnie wyższe niż u człowieka, wynosi ono w samym sercu 190 mmHg, średnio 200 mmHg w tętnicach szyjnych, osiągając w okolicach kopyt od 70 mmHg do 350–380 mmHg. W jednym z badań maksymalne odnotowane ciśnienie w spoczynku wynosiło 353 na 303 mmHg, najniższe 200 na 158 mmHg. W górnej części szyi występuje sieć dziwna tętnicza, która chroni mózg przed nadmierną podażą krwi, gdy żyrafa opuszcza głowę. Żyły szyjne zawierają kilka zastawek, najczęściej 7, zabezpieczających krew przed powrotem do głowy z żyły głównej dolnej i prawego przedsionka, gdy głowa jest opuszczona, a jednocześnie nieutrudniających spływu krwi z głowy podniesionej. Z drugiej strony naczynia krwionośne przednich nóg podlegają znacznemu ciśnieniu (wskutek nacisku słupa cieczy). Problem ten rozwiązuje gruba i obcisła skóra pokrywająca kończyny, zabezpieczająca je przed spływaniem do nich znacznej ilości krwi oraz ciasne tętniczki końcowe, hamujące przepływ krwi do naczyń włosowatych w kończynach. Tkanka łączna podskórna i otaczająca mięśnie kończyn porównywana jest do pończoch ortopedycznych. U innych ssaków (np. człowieka) tak wysokie wartości ciśnienia krwi jak notowane w stopie żyrafy prowadziłyby do opuchlizny i pękania naczyń krwionośnych.

Również mięśnie przełyku są niezwykle silne, by umożliwić cofanie pokarmu z żołądka przez długą szyję do jamy ustnej w celu jego przeżucia. Żołądek jest czterokomorowy, jak u wszystkich przeżuwaczy, przy czym pierwsza komora (Żwacz) w związku z wyspecjalizowaną dietą jest relatywnie mniejsza niż u pozostałych przeżuwaczy. Mniejsze pofałdowanie jego ściany pociąga za sobą mniejszą stratyfikację zawartości. Księgi też są małe. Jelito żyrafy mierzy 80 m długości, ale proporcja cienkiego do grubego jest względnie niewielka. Z kolei wątroba jest mała. W okolicy wrotnej gromadzi się tkanka łączna. Pęcherzyk żółciowy zazwyczaj pojawia się podczas życia płodowego, ale może zanikać przed urodzeniem.

Dieta i odżywianie

Żyrafa zazwyczaj zasiedla sawanny, tereny trawiaste i otwarte tereny drzewiaste. Preferuje tereny drzewiaste porośnięte roślinami z rodzajów Acacia, Commiphora, Combretum i otwarte z Terminalia niżeli gęściej zadrzewione siedliska, jak tereny lesiste z Brachystegia. G. c. angolensis spotyka się w siedliskach pustynnych. Żyrafa pasie się na gałązkach drzew, preferując rodzaje Acacia, Commiphora i Terminalia, które stanowią ważne dla utrzymania tempa wzrostu zwierzęcia źródło wapnia i białek. Ssak ten spożywa też krzewy, trawę i owoce. Zjada około 34 kg liści dziennie. Zestresowany, żuje korę gałązek. Chociaż żyrafa jest roślinożerna, widywano osobniki zlizujące wysuszone mięso z kości padliny.

W czasie pory deszczowej jedzenia jest pod dostatkiem i żyrafy bardziej się rozprzestrzeniają, zaś podczas pory suchej gromadzą się w rejonie koncentracji drzew wiecznie zielonych i buszu. Matki starają się pożywiać na terenach otwartych, prawdopodobnie z uwagi na łatwość wypatrzenia tam drapieżnika. Zmniejsza to jednak efektywność pobierania pokarmu. Należąc do przeżuwaczy, zwierzę najpierw przeżuwa pokarm, po czym połyka go. Po nadtrawieniu na wpół strawiony pokarm wraca do jamy ustnej, gdzie zostaje powtórnie przeżuty. Żyrafy często ślinią się podczas żerowania. Stworzenie to potrzebuje mniej pokarmu niż wiele innych roślinożerców, ponieważ spożywane przezeń liście cechują się większą koncentracją składników odżywczych, ma ono także bardziej wydajny układ pokarmowy. Wypróżnia odchody w formie małych grudek. Posiadając dostęp do wody, żyrafa pije z przerwami nie dłuższymi niż 3 dni. Pije średnio przez 8 min. Ponieważ jej przednie nogi są dłuższe od szyi, by dosięgnąć pyskiem lustra wody, musi rozstawić nogi na boki.

Ssak wywiera znaczny wpływ na drzewa, na których żeruje. Opóźnia wzrost młodych drzew o kilka lat i tworzy wcięcia, „talie” drzewom wysokim. Szczyt pobierania pokarmu przypada na pierwsze i ostatnie godziny dnia. W trakcie dnia żyrafy głównie stoją i przeżuwają. Przeżuwanie stanowi też dominujący rodzaj aktywności żyrafy w nocy, ale wtedy odbywa się na leżąco.

Zagęszczenie populacji w Sweetwaters Game Reserve w Kenii wynosi 1,9 osobnika na km². Wielkość areałów osobniczych waha się, zależnie od pory roku i jakości siedliska, od 5 do 992 km² (średnio od 46,6 do 90,7 km²), areały poszczególnych osobników często nakładają się. Osobniki populacji występującej w Nigrze zajmują inne tereny (busz) podczas pory deszczowej, podczas pory suchej przemieszczając się na tereny uprawne i pastwiska. Zasięg tych migracji wynosi do 80–200 km, w przypadku pojedynczych osobników do 300 km.

Analiza mikrosatelitarnego DNA wykazała, że współczynnik migracji pomiędzy sześcioma wyróżnianymi przez Browna podgatunkami wynosi mniej niż 0,2% na pokolenie i że poszczególne populacje różnią się znacząco pomiędzy sobą pod względem struktury genetycznej, co świadczy o niewielkim przepływie genów pomiędzy tymi podgatunkami i o silnej izolacji poszczególnych populacji, większej niż u innych dużych ssaków afrykańskich.

Dieta Roślinożerne, Ludożerne, Roślinożercy (Liście), Owocożerne, Trawożerne

Nawyki godowe

ZACHOWANIE GODOWE

Poligamia

Żyrafy zazwyczaj spotyka się w grupach. Są to jednak grupy otwarte, których skład ciągle się zmienia. Osobniki łączą nieliczne silne więzy społeczne i członkowie zgromadzeń zmieniają się co kilka godzin. Dla celów badawczych grupę zdefiniowano jako zbiór osobników znajdujących się w odległości mniej niż 1 km od siebie i przemieszczających się zasadniczo w tym samym kierunku. Liczba zwierząt w takim zgromadzeniu może wynosić do 32 żyraf. Najbardziej stabilne grupy składają się z matek i ich młodych. Skupienia takie utrzymują się przez tygodnie, a nawet całe miesiące. Osobniki trzymane są w niej razem poprzez więzi łączące cielęta. Istnieją także grupy mieszane pod względem płci, które tworzą dorosłe samice i młode samce. Prawie dorosłe samce są szczególnie społeczne i często przeprowadzają pojedynki. Jednak dorastając, stają się bardziej samotnicze. Zwierzę nie wykazuje terytorializmu, ale istnieją areały osobnicze. Samce okazjonalnie wędrują daleko z obszarów o normalnej gęstości osobników.

Zwierzę jest ogólnie ciche i nie wydaje dźwięków. Słyszano jednak różne dźwięki służące komunikacji. Podczas kopulacji samce wydają głośne kaszlnięcia. Samice nawołują swoje młode porykiwaniem. Cielęta prychają, beczą, muczą i miauczą. Poza tym żyrafy chrapią, piszczą, jęczą i wydają z siebie fletowate dźwięki. Odnotowano też posługiwanie się przez żyrafy infradźwiękami.

Żyrafy rozmnażają się poligamicznie. Kilka starszych samców łączy się z płodnymi samicami. Samce sprawdzają płodność płci przeciwnej, smakując mocz samic i w ten sposób wykrywając ruję w wielostopniowym procesie zwanym grymasem flehmen. Samce preferują młode, choć dorosłe już samice nad osobnikami młodocianymi bądź innymi dorosłymi. Kiedy samica w rui (a więc płodna) zostanie wykryta, samiec stara się ją pokryć. Podczas zbliżenia dominujący samiec trzyma osobniki podporządkowane na dystans. Podczas kopulacji staje on na tylnych kończynach, unosząc głowę i trzymając przednie kończyny na bokach swej wybranki.

Ciąża trwa u żyrafy 15 miesięcy, dokładniej 460 dni. Opisano jednak poród po 420 dniach ciąży. Początkowo zarodek rozwija się wolno i ciążę trudno wykryć w początkowych stadiach. W niewoli młode rodzą się równomiernie, niezależnie od pory roku. W naturze zależy to od czasu zapłodnienia, które zdarza się częściej w pewnych porach roku, na przykład w San Diego Wild Animal Park ¾ z nich przypada na kwartał od stycznia do marca. Podczas porodu ciężarna samica stoi. Na świat zewnętrzny najpierw wydostają się głowa i przednie kończyny noworodka, przebijając błony płodowe i spadając na podłoże. Następnie przerwaniu ulega sznur pępowinowy. Potem matka pielęgnuje noworodka i pomaga mu stanąć. W kilka godzin po przyjściu na świat potrafi on już biegać i zazwyczaj nie sposób go odróżnić od rocznego cielaka. Jednak przez pierwsze 1-3 tygodnie cielę spędza większość czasu, ukrywając się. Wzór jego umaszczenia zapewnia kamuflaż. Ossikony, leżące płasko podczas życia wewnątrzmacicznego, w kilka dni ulegają wyprostowaniu. Śmiertelność noworodków nie zależy od płci. Większość zgonów cieląt ma miejsce w pierwszym miesiącu życia, również w niewoli.

Matki z cielętami gromadzą się w specjalnych stadach, razem przemieszczają się i pasą. W takiej grupie samice mogą czasami zostawić swe młode z inną samicą, kiedy żerują lub piją, mówi się tutaj o „żłobku”. Dorosłe samce prawie nigdy nie biorą żadnego udziału w wychowywaniu potomstwa, aczkolwiek wydają się pozostawać w przyjacielskich relacjach. Cielęta narażone są na ataki drapieżników. Matka staje więc nad nimi i kopie zbliżające się drapieżniki. Samice opiekujące się żłobkami w razie dostrzeżenia zagrożenia alarmują tylko swoje własne dziecko, ale inne zauważają to i naśladują jego zachowanie. Więź łącząca matkę i cielę jest zmienna, może trwać do następnego cielenia się. Młode może jednak ssać mleko tylko przez miesiąc lub nawet rok-dwa. Średnia wynosi 9 miesięcy. Mleko matki zawiera 6% białka i 13–17% tłuszczu. Po 3-4 tygodniach cielę zaczyna też przyjmować pokarm stały.

Wydawanie na świat potomstwa łączy się z wielkim wydatkiem energetycznym dla matki, najwięcej energii samica parzystokopytnych zużywa jednak na karmienie. Dlatego ssanie wiąże się z wydzielaniem gonadoliberyny, która hamuje cykl rujowy. Żyrafa rozpoczyna powtórnie cykl od 20 do 100 dni lub czterech miesięcy po porodzie. Średni okres pomiędzy porodami kolejnych cieląt zależy od podgatunku. U G. c. tippelskirchi wynosi 741 dni, u G. c. rothschildi 562 dni, a u G. c. reticulata 529 dni. Minimum dla tych podgatunków wynosiło 420 dni, maksimum 1148 dni. Był on znacznie krótszy, jeśli poprzednie cielę zmarło w 1. miesiącu życia. Badania, z których pochodzą te dane, przeprowadzono w niewoli.

Samice osiągają dojrzałość seksualną w wieku czterech lat, samce zaś w wieku czterech bądź pięciu lat. Samce muszą jednakże czekać do wieku co najmniej siedmiu lat, by doczekać się możliwości uczestniczenia w rozrodzie. Pierwszy poród może nastąpić w wieku 4–5 lat.

Trend populacji

Zmniejszające się zwierzę

STAN LUDNOŚCI

Zwierzęta narażone (N)

ne dd lc nt vu en cr ew ex

Populacja

Liczba ludności

Żyrafy stanowiły prawdopodobnie częsty cel myśliwych w Afryce. Różne części ich ciał służyły różnorodnym celom. Mięso spożywano. Kępa włosów z ogona służyła jako materiał do produkcji pacek na muchy, bransoletek, naszyjników i nici. Tarcze, sandały i bębny robiono ze skóry, ścięgna służyły do produkcji strun instrumentów muzycznych strunowych. Dym palonej żyrafiej skóry medycy z Bugandy wykorzystywali w próbach leczenia krwawienia z nosa. W XIX stuleciu Europejczycy zaczęli urządzać polowania dla sportu. Zniszczenie siedliska również uderzyło w żyrafy. Na Sahelu zapotrzebowanie na drewno na opał i miejsce na pastwiska dla zwierząt hodowanych przez człowieka doprowadziło do wylesiania rozległych obszarów. Normalnie żyrafy żyją wspólnie z trzodą hodowlaną, nie konkurując z nią bezpośrednio. Obecnie największe zagrożenia dla gatunku wiążą się z kłusownictwem i degradacją siedlisk. Dotyczą głównie populacji żyjących na północy zasięgu. Żyrafa należy do ulubionych zdobyczy kłusujących w Parku Narodowym Serengeti, jak też w okolicach Parku Narodowego Katavi. Zagęszczenie żyraf na terenach zagrożonych kłusownictwem jest niższe, niż na wolnych od niego. Niekorzystną rolę odegrały też rozgrywające się tam konflikty wojenne. Działania takie w Somalii, Kenii i Etiopii doprowadziły do spadku liczebności żyrafy siatkowanej poniżej 5000 sztuk. W Nigrze negatywny wpływ wywołuje spadek wilgotności. Turyści nie wywierają istotnego wpływu na zagęszczenie populacji.

Gatunkowi Giraffa camelopardalis w 2016 roku IUCN przypisała kategorię narażony (VU – Vulnerable). Jeszcze w 2010 roku IUCN przypisywał kategorię najmniejszej troski (LC – Least Concern). Wciąż występuje on licznie, chociaż w ostatnich 30 latach jego populacja spadła o około 36 – 40%. Żyrafę wytępiono na licznych obszarach jej historycznego zasięgu występowania: w Erytrei, Gwinei, Mauretanii i Senegalu. Może ona także zniknąć w Angoli, Mali i Nigerii. Introdukowano ją zaś w Rwandzie i Suazi. Dwa podgatunki, G. c. peralta i G. c. rothschildi, zaklasyfikowano jako zagrożone (EN – Endangered), ponieważ ich dzikie populacje liczą setki osobników. Populację G. c. rothschildi w 2016 szacowano na 1600 osobników, tak jak podgatunku nominatywnego. W 1997 Jonathan Kingdon zasugerował, że G. c. camelopardalis jest najbardziej zagrożona ze wszystkich. W 2016 mogła liczyć mniej niż 650 osobników (-97% względem 1981 roku). Prywatne rezerwaty zwierzyny przyczyniły się do ochrony populacji żyraf na południu Afryki. Giraffe Manor to popularny hotel w Nairobi stanowiący też rezerwat żyrafy Rothschilda. Na większości zasięgu występowania gatunek podlega ochronie prawnej. W 1999 jego liczebność na wolności szacowano na 110 tysięcy dojrzałych płciowo zwierząt(wszystkich wynosiła 150 tysięcy), ale w 2016 pozostało już poniżej 69 tysięcy zwierząt dojrzałych (wszystkich wynosiła 97 tysięcy). Całkowita liczebność gatunku nadal spada. Istnieją jednak miejsca, gdzie odnotowano lokalny wzrost. Na przykład w Nigrze w 1999 żyło 79 osobników, a w 2007 ponad 200.

Zwierzę zamieszkuje liczne tereny chronione. Wedle IUCN może żyć w nich lub w ich okolicy nawet 40% całkowitej populacji. W Parku Narodowym Wodospadu Murchisona (Uganda) żyje 240 sztuk. Tworzą one stabilną populację. Z kolei w Parku Narodowym Ruma (Kenia) żyje 130 żyraf. Populacja ta, w przeszłości reintrodukowana, znów się zmniejsza, za co odpowiada kłusownictwo. Również populacje zamieszkujące Park Narodowy Serengeti w Tanzanii i Park Narodowy Tsavo w Kenii się kurczą. IUCN wymienia tu także Park Narodowy Waza w Kamerunie, Park Narodowy Boma w Sudanie, Park Narodowy South Luangwa w Zambii, Park Narodowy Etoszy w Namibii, Park Narodowy Hwange w Zimbabwe oraz Park Narodowy Krugera w Południowej Afryce. Dowiedziono, że zagęszczenie zwierząt na obszarach objętych ochroną bez zagrożenia ze strony kłusownictwa jest większe niż na niechronionych również niezagrożonych kłusownictwem.

Działania zmierzające do ochrony żyrafy poza obszarami chronionymi prawnie podejmuje się m.in. w Nigrze. Żyje tam niewielka (160-180 osobników) populacja stanowiąca podgatunek G. c. peralta. Nie są one hodowane w niewoli, a ich najbliżsi krewni to zwierzęta z Afryki Wschodniej (żyrafa Rothschilda, żyrafa siatkowana).

Nisza ekologiczna

Żyrafy cieszą się zwykle dłuższym życiem w porównaniu z innymi przeżuwaczami, sięgającym na wolności 25 lat. Z powodu swych rozmiarów, dobrego wzroku i silnych kopnięć osobniki dorosłe zazwyczaj nie padają ofiarą drapieżników. Mogą jednak stać się zdobyczą lwów, co zdarza się regularnie w Parku Narodowym Krugera. Zagrożenie dla zginającej się w dół w celu napicia się żyrafy stanowić może też krokodyl nilowy. Cielęta narażone są znacznie bardziej niż osobniki dorosłe. Oprócz lwów polują na nie lamparty, hieny cętkowane i likaony. Od jednej czwartej do połowy z nich osiąga dorosłość.

Żyrafy są także żywicielami pasożytów. Często żywią się na nich kleszcze, zwłaszcza w okolicy narządów rozrodczych zewnętrznych, gdzie skóra cechuje się mniejszą grubością niż w innych miejscach. Pasożytują głównie gatunki z rodzajów Hyalomma, Amblyomma i Rhipicephalus. Kopytnym pomagają bąkojad czerwonodzioby i bąkojad żółtodzioby czyszczące je z kleszczy i ostrzegające przed niebezpieczeństwem. Żyrafy są też żywicielami licznych gatunków pasożytów wewnętrznych. Nicień Monodontella giraffae wywołuje zmiany w wątrobie żyrafy, jak też okapi leśne.

Pasożytują na nich także robaki Parabronema skrjabini, Skrjabinema spp., Haemonchus mitchelli i Haemonchus contortus oraz larwy Echinococcus. Kleszcze przenoszą wewnątrzkomórkowe apikompleksy z rodzajów Babesia i Theileria, a także Cytauxzoon, mogący doprowadzić do letalnej choroby. Zapadają też na różne choroby. Wymienia się tutaj choćby obecnie eradykowaną infekcję wirusową księgosusz. Żyrafy mogą chorować również na egzokrynną niewydolność trzustki, objawiającą się biegunką.

Żyrafy żerujące na kwiatach akacji Acacia nigrescens Oliver przyczyniają się do zapylania tych roślin.

Spasanie przez żyrafy jest na tyle intensywne, że doprowadziło do ewolucji rozmaitych mechanizmów obronnych u objadanych przez ten gatunek drzew. Jedną z form tej obrony jest symbioza roślin z agresywnymi gatunkami mrówek. Akacji Acacia drepanolobium bronią przed żyrafą mrówki z rodzaju Crematogaster (Crematogaster nigriceps, Crematogaster mimosae). Występują one częściej na drzewach przekraczających 1,3 m wysokości. Zagrożone, wydzielają charakterystyczny zapach, gryzą i żądlą. Z kolei Tetraponera penzigi bardziej żądli, niż gryzie. Szczególną wrażliwość na działanie mrówek wykazują cielęta, które w przeciwieństwie do starszych osobników pasą się na zasiedlonych przez mrówki drzewach przez krótszy czas. Poza tym C. mimosae prezentuje bardziej agresywne zachowanie, niż pozostałe wymienione wyżej gatunki mrówek. Dlatego też drzewa pozostające w symbiozie z tym właśnie gatunkiem są rzadziej obgryzane przez roślinożerców. Co więcej, ciernie wymienionego gatunku akacji są krótsze, niż u Acacia seyal niezasiedlanego przez symbiotyczne mrówki. U A. seyal odnotowano natomiast zależność pomiędzy długością i ilością cierni a wysokością: na poziomie żerowania żyraf ciernie są liczniejsze i dłuższe, niż wyżej. Jest to cecha indukowana przez żyrafę. Innym sposobem bronienia się roślin przed żerowaniem żyraf jest produkcja tanin, unikanych przez żyrafę. Wysokie ich konstytutywne stężenie odnotowano u Acacia sieberiana. U okazów intensywnie oskubywanych przez żyrafy wykazano również większe stężenie cyjanowodoru, jak też dłuższe kolce i mniejsze liście (są to cechy indukowane przez żyrafy).