Czubacz hełmiasty (Pauxi pauxi) – gatunek dużego ptaka z rodziny czubaczy (Cracidae). Zasiedla północną część Ameryki Południowej. Zagrożony wyginięciem.
Długość ciała do 91 cm, masa ciała: samce do 3,6 kg, samice do 2,6 kg. Obie płci są czarne z białym brzuchem i końcówką ogona. Jaskrawoczerwony dziób ozdobiony jest sporą naroślą w kształcie gruszki w kolorze intensywnie niebieskim. Jest w środku pusta, więc nie obciąża głowy ptaka. Funkcją tej ozdoby jest oznaczenie terytorium.
Zamieszkuje subtropikalne lasy mgliste w stromych, górzystych regionach na wysokościach od 500 do 2200 m n.p.m. (przeważnie 1000–1500 m n.p.m.); preferuje wilgotne wąwozy z gęstym runem leśnym. Unika skrajów lasu.
W okresie toków samiec zajmuje miejsce na gałęzi i wydaje dudniący głos, wzmacniany przez specjalnie wydłużoną i pogrubioną tchawicę. Słychać go z odległości ponad kilometra. Ptaki te zakładają gniazda zrobione ze splecionych ze sobą gałęzi i liści na drzewach, a pisklęta już po kilku godzinach potrafią dobrze latać.
Pożywienia poszukują z reguły na ziemi, choć starają się także dosięgać dosięgać owoców i nasion, zawieszonych w koronach drzew. Często zjadają soczyste liście, kwiaty, pisklęta zjadają również owady, a nawet niewielkie gady.
Spłoszone siadają na gałęziach, tam także spędzają noc. Głównym wrogiem tych ptaków są duże ptaki drapieżne i oceloty, obecnie największym zagrożeniem dla tego gatunku jest człowiek.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czubacza hełmiastego za gatunek zagrożony (EN – Endangered). Liczebność populacji szacuje się na 1000–2499 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy. Główne zagrożenia dla gatunku to polowania oraz niszczenie, fragmentacja i modyfikacja jego siedlisk, głównie poprzez wylesianie. Czaszki wraz z naroślami wywieszane są przez Indian na honorowym miejscu przed wejściem do domostwa, a ich liczba jest symbolem statusu jej mieszkańca.
