Tupaja okazała (Tupaia tana) – gatunek małego ssaka z rodziny tupajowatych (Tupaidae), zamieszkujący tereny Azji. Zasiedla przede wszystkim wilgotne lasy równikowe, spotykany również na plantacjach leśnych. Gatunek monogamiczny, wszystkożerny, prowadzi głównie naziemny tryb życia. Nie jest zagrożony wyginięciem - IUCN uznaje tupaję okazałą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern).

Dzienne

Mięsożerne

Wszystkożerne

Zoochoria

Lą

Terytorialne

Dystrybucja

Geografia

Kontynenty

Azja

Kraje

Brunei, Indonezja, Malezja

Strefy biogeograficzne

Kraina orientalna

Zasiedla przede wszystkim lasy tropikalne, lasy położone na bagnach, do wysokości 1500 m n.p.m., czasem występuje w lasach tych wtórnie utworzonych. Spotykana także na plantacjach owoców. Ssaki te są przede wszystkim naziemne. Czasami wchodzą na drzewa, ale w większości pędzą naziemny tryb życia, szukając wśród liści i ziemi bezkręgowców.

Zamieszkuje tereny Azji, a dokładniej jej wyspy m.in. Sumatrę, Borneo, Malezję i pobliskie małe wysepki. Obecna też jest na wyspach Tuangku i Bangkaru, Bintan, Bangka oraz Banyak (Indonezja), jednak podgatunki jakie tam występują nie zostały dokładnie rozpoznane. Poszczególne podgatunki zamieszkują różne wyspy:

T. t. tana – Sumatra
T. t. banguei – wyspa Banggi oraz północne Borneo
T. t. besara – zachodni Kalimantan i zachodnie Borneo
T. t. bunoae – archipelag Tambelan oraz zachodnie Borneo
T. t. cervicalis – miasto Tanahbala na wyspach Batu, zachodnia Sumatra
T. t. chrysura – południowo-zachodni Sabah, Labuan oraz północno-zachodnie Borneo
T. t. kelabit – północno-centralne Borneo, Kelabit Plateu ( Sarawak)
T. t. kretami – Kinabatangan oraz Lahad Datu, wschodni Sabah, północno-wschodnie Borneo
T. t. lingae – Lingga, wschodnia Sumatra
T. t. masae – Tanahmasa w Batu, zachodnia Sumatra
T. t. nitida – południowy Sarawak, zachodnie Borneo
T. t. paitana – Sabah oraz północny Kalimantan, północne Borneo
T. t. sirhassenensis – Serasan na wyspie Natuna Besar, także zachodnie Borneo
T. t. speciosa – wschodnie i południowe Borneo
T. t. utara – Brunei i północny Sarawak, zachodnie Borneo

Biom

Las

Strefy klimatyczne

Klimat zwrotnikowy

Tupaja okazała

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Large_Treeshrew_area.png

Attribution-ShareAlike License

Dieta i odżywianie

Gatunek ten jest wszystkożercą. Odżywia się różnymi bezkręgowcami, takimi jak chrząszcze (Coleoptera), mrówki (Formicidae), pająki (Araneae), karaczany (Blattodea) czy świerszcze (Grylloidea), jednak zaobserwowano, że bardziej wolą dżdżownice oraz inne większe bezkręgowce, jak pareczniki (Chilopoda), dwuparce (Diplopoda) oraz pędraki. Powoli się skradają po ziemi i szukają tych bezkręgowców, używają swoich łap i pyska do wyszukiwania oraz wykopywania swych ofiar. Schwytane dżdżownice trzyma (podobnie jak też inne tupaje) w łapach. Podobną taktykę też stosuje tupaja mała (P. minor). Chętnie także odżywia się owocami, jak jagodami. Kiedy one występują, są częściej przyjmowane, niż wtedy, gdy jest jej mniej. Mimo to owoce stanowią 30% diety. Wydaje się, że najchętniej przyjmowanym pokarmem roślinnym są owoce figowca (Ficus). Co ciekawe, tupaja ta wypija wyłącznie sok z owoców. Niekiedy wypluwają nasiona po spożyciu owocu. Odżywianie się owocami zaobserwowano także u innych tupai. Defekacja i trawienie u tupai okazałej trwa nawet do 57 min (przy masie do 220 g).

Dieta Mięsożerne, Wszystkożerne

Nawyki godowe

ZACHOWANIE GODOWE

Zwierzęta monogamii

Te małe zwierzęta są monogamiczne. Takie zachowania zaobserwowano także u lotokotowatych, naczelnych i u myszaka kalifornijskiego (Peromyscus californiens). Samice czasami jednak odbywają inne dodatkowe kopulacje z innymi samcami. Para razem zacięcie broni swego terytorium. Samce nie opiekują się młodymi, opuszczają samicę po godach. Samica wydaje na świat młode głównie w dziuplach. Gniazda są dobrze ukryte, chronione, z liści, położone nawet do 8 metrów nad ziemią. Młode przestają ssać mleko matki po 25 dniach.

Trend populacji

Zmniejszające się zwierzę

STAN LUDNOŚCI

Zwierzęta najmniejszej troski (NT)

ne dd lc nt vu en cr ew ex

Populacja

Liczba ludności

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje tupaję okazałą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie jest znana, a jej trend uznawany jest za spadkowy. Na te małe ssaki poluje wiele zwierząt, zagraża im także wycinka lasów. Tupaja okazała jest prawnie chroniona i umieszczona w II załączniku CITES.

Nisza ekologiczna

Na te ssaki poluje wiele zwierząt, głównie inne ssaki drapieżne z rodziny wiwerowatych (Viveridae) m.in. kunołaz pręgowany (Hemigalus derbyanus), linzang pręgowany (Prionodon linsang), binturong orientalny (Arctictis binturong) lub także kotowate (Felidae) jak lamparcik marmurkowy (Pardofelis marmorata), pantery mgliste (Neofelis nebulosa) czy kotki bengalskie (Prionailurus bengalensis). Wśród innych ssaków polujących na te tupaje to: fetornik sundajski z rodziny skunksowatych (Mephitidae), łasica malajska z rodziny łasicowatych (Mustelidae), makak krabożerny (Macaca fascicularis, Makakowate), lapunder (Macaca nemestrina) i gołyszek właściwy (Echinosorex gymnurus). Tupajom zagrażają także inne zwierzęta jak waran leśny (Varanus salvator), szponiaste oraz mrówki (Formicidae).

Tupaja okazała

Wygląd