Ruwenzori
0 gatunek
Ruwenzori – pasmo górskie w środkowej Afryce na granicy Demokratycznej Republiki Konga i Ugandy. Stanowią, obok Kilimandżaro i góry Kenia, jeden z trzech obszarów w Afryce gdzie występują współcześnie lodowce. Spośród sześciu głównych masywów w Ruwenzori najwyższa jest Góra Stanleya, a dokładniej jeden z jej wierzchołków nazywany Szczytem Małgorzaty (Margherita, 5109 m n.p.m.).
Identyfikowane są z Górami Księżycowymi opisanymi w dziele Geografia Ptolemeusza około 150 roku naszej ery. Przyroda gór Ruwenzori chroniona jest w położonych po obu stronach granicy parkach narodowych – Parku Narodowym Wirunga i Parku Narodowym Gór Ruwenzori, które zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Świat zwierzęcy
Fauna gór Ruwenzori jest stosunkowo uboga w gatunki, których liczba zmniejsza się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Występują tu jednak liczne gatunki lub podgatunki endemiczne dla tego pasma górskiego lub obszarów wyżynno-górskich Wielkiego Rowu Zachodniego.
Do ssaków żyjących w niższych położeniach (do około 2500 m) należą m.in. słoń afrykański, szympans zwyczajny, koczkodan zairski, gereza ruwenzorska i buszbok subsaharyjski. Na czerwoną listę gatunków zagrożonych wpisane są wodniczek ruwenzorski, górolasek księżycowy oraz nietoperz Rhinolophus ruwenzorii. W piętrze zarośli bambusowych żyje dzikacz leśny i dujker ruwenzorski – ten ostatni spotykany jest do górnej granicy roślinności. W wyższych partiach występuje arbogóralek drzewny, najliczniejszy na wysokościach pomiędzy 3000 a 4000 metrów i żywiący się głównie przywrotnikami. Innymi gatunkami pospolitymi w strefie afroalpejskiej są złotokret ruwenzorski, uszkor łąkowy i owocożerny nietoperz Stenonycteris lanosus, a także ssaki z rodzajów szczoteczniczka i pręgomysz. Zarówno u podnóża gór, jak i do granicy śniegów spotkać można lamparta plamistego, polującego w Ruwenzori przede wszystkim na arbogóralki i dujkery.
W Parku Narodowym Gór Ruwenzori zaobserwowano 241 gatunki ptaków, z czego 19 gatunków endemicznych. Większość z nich występuje w niższych lokalizacjach, np. turak tęczowy, szponiastonóg ciemny, gołąb żółtooki. Piętro bambusów jest środowiskiem życia nektarnika królewskiego oraz złotokosika górskiego. W piętrze afroalpejskim bytuje nektarnik szkarłatnoboczny, żywiący się nektarem i owadami na kwiatostanach lobelii. Na górskich jeziorach obserwuje się niekiedy kaczkę moręgówkę, a w ścianach skalnych gniazduje jerzyk alpejski. W wyższych położeniach widywany jest również kruk wielkodzioby (zwłaszcza w pobliżu miejsc obozowania ludzi) oraz myszołów górski.
Fauna gadów ogranicza się do piętra lasów. Spośród gatunków z rodziny kameleonowatych, dwa są endemiczne (Kinyongia adolfifriderici i Trioceros ituriensis). Węże występują w położeniach poniżej 2500 m, obserwowano jedynie 3 gatunki: Thrasops jacksonii, Philothamnus ruandae i Atheris nitschei. Wśród płazów endemitem dla Ruwenzori jest Amietia ruwenzorica, a subendemitem Xenopus ruwenzoriensis.
W rzekach żyje przynajmniej 16 gatunków ryb, z czego większość występuje na wysokościach pomiędzy 900 a 1500 metrów. Powyżej tej granicy spotykane są tylko ryby z rodzaju Barbus. W latach 30. XX wieku niektóre rzeki zarybiono pstrągiem potokowym i pstrągiem tęczowym, jednak prawdopodobnie przetrwały one jedynie do lat 80.
Badania z lat 1948-49 zidentyfikowały 60 gatunków bezkręgowców w piętrze alpejskim, z czego 25 było wcześniej nieznanych nauce. Przynajmniej 7 gatunków motyli stanowi endemity. Na bagnach charakterystyczne jest występowanie ciem, których samice są bezskrzydłe.
Ochrona przyrody
Wyższe partie gór Ruwenzori po stronie zachodniej na terenie obecnej Demokratycznej Republiki Konga, o powierzchni około 375 km², weszły w skład Parku Narodowego Alberta (Parc Albert) w roku 1929. W roku 1969 park zmienił nazwę na Park Narodowy Wirunga (Parc National des Virunga), a 10 lat później został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W ciągu ostatnich dwudziestu kilku lat jego obszar nękany jest przez kłusownictwo oraz lokalne konflikty zbrojne (wojna domowa w Kongu, rebelia M23 i inne). W związku z obecnością grup militarnych oraz ich atakami na strażników i turystów park bywał wielokrotnie zamykany dla zwiedzających.
Początki Parku Narodowego Gór Ruwenzori (Rwenzori Mountains National Park) w Ugandzie sięgają roku 1937, kiedy zostały wyznaczone granice przyszłego rezerwatu leśnego, ustanowionego oficjalnie 4 lata później. Teren rezerwatu został wyłączony z produkcji rolniczej, jednak miejscowa ludność wciąż mogła tam polować i pozyskiwać na własne potrzeby użytki leśne (np. bambus, rośliny lecznicze). W latach 1977-1986 ochrona przyrody stała się niemożliwa z powodu wojny domowej i zapaści gospodarczej. W roku 1989 uchwalono powstanie parku narodowego, obejmującego najwyższe partie gór. Tereny w piętrze tropikalnych lasów deszczowych zachowały wtedy dotychczasowy status rezerwatu leśnego, a do Parku Narodowego Gór Ruwenzori zostały włączone w roku 1991. Powierzchnia tak powiększonego parku narodowego wynosi 996 km². Powstanie parku było wspierane przez wspólnotę międzynarodową, jednak przyjęty model ochrony spowodował negatywne skutki dla lokalnych społeczności, które zostały pozbawione bezpłatnego dostępu do zasobów leśnych i tradycyjnych miejsc pochówku. W 1994 roku Park Narodowy Rwenzori Mountains został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W latach 1997-2001 pasmo górskie zostało zajęte przez rebeliantów Interahamwe. Uganda Wildlife Authority otworzyła park dla zwiedzających w lipcu 2001, jednak jeszcze w roku kolejnym problemem były miny pozostawione w górach przez bojówki.
Ruwenzori – pasmo górskie w środkowej Afryce na granicy Demokratycznej Republiki Konga i Ugandy. Stanowią, obok Kilimandżaro i góry Kenia, jeden z trzech obszarów w Afryce gdzie występują współcześnie lodowce. Spośród sześciu głównych masywów w Ruwenzori najwyższa jest Góra Stanleya, a dokładniej jeden z jej wierzchołków nazywany Szczytem Małgorzaty (Margherita, 5109 m n.p.m.).
Identyfikowane są z Górami Księżycowymi opisanymi w dziele Geografia Ptolemeusza około 150 roku naszej ery. Przyroda gór Ruwenzori chroniona jest w położonych po obu stronach granicy parkach narodowych – Parku Narodowym Wirunga i Parku Narodowym Gór Ruwenzori, które zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Świat zwierzęcy
Fauna gór Ruwenzori jest stosunkowo uboga w gatunki, których liczba zmniejsza się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Występują tu jednak liczne gatunki lub podgatunki endemiczne dla tego pasma górskiego lub obszarów wyżynno-górskich Wielkiego Rowu Zachodniego.
Do ssaków żyjących w niższych położeniach (do około 2500 m) należą m.in. słoń afrykański, szympans zwyczajny, koczkodan zairski, gereza ruwenzorska i buszbok subsaharyjski. Na czerwoną listę gatunków zagrożonych wpisane są wodniczek ruwenzorski, górolasek księżycowy oraz nietoperz Rhinolophus ruwenzorii. W piętrze zarośli bambusowych żyje dzikacz leśny i dujker ruwenzorski – ten ostatni spotykany jest do górnej granicy roślinności. W wyższych partiach występuje arbogóralek drzewny, najliczniejszy na wysokościach pomiędzy 3000 a 4000 metrów i żywiący się głównie przywrotnikami. Innymi gatunkami pospolitymi w strefie afroalpejskiej są złotokret ruwenzorski, uszkor łąkowy i owocożerny nietoperz Stenonycteris lanosus, a także ssaki z rodzajów szczoteczniczka i pręgomysz. Zarówno u podnóża gór, jak i do granicy śniegów spotkać można lamparta plamistego, polującego w Ruwenzori przede wszystkim na arbogóralki i dujkery.
W Parku Narodowym Gór Ruwenzori zaobserwowano 241 gatunki ptaków, z czego 19 gatunków endemicznych. Większość z nich występuje w niższych lokalizacjach, np. turak tęczowy, szponiastonóg ciemny, gołąb żółtooki. Piętro bambusów jest środowiskiem życia nektarnika królewskiego oraz złotokosika górskiego. W piętrze afroalpejskim bytuje nektarnik szkarłatnoboczny, żywiący się nektarem i owadami na kwiatostanach lobelii. Na górskich jeziorach obserwuje się niekiedy kaczkę moręgówkę, a w ścianach skalnych gniazduje jerzyk alpejski. W wyższych położeniach widywany jest również kruk wielkodzioby (zwłaszcza w pobliżu miejsc obozowania ludzi) oraz myszołów górski.
Fauna gadów ogranicza się do piętra lasów. Spośród gatunków z rodziny kameleonowatych, dwa są endemiczne (Kinyongia adolfifriderici i Trioceros ituriensis). Węże występują w położeniach poniżej 2500 m, obserwowano jedynie 3 gatunki: Thrasops jacksonii, Philothamnus ruandae i Atheris nitschei. Wśród płazów endemitem dla Ruwenzori jest Amietia ruwenzorica, a subendemitem Xenopus ruwenzoriensis.
W rzekach żyje przynajmniej 16 gatunków ryb, z czego większość występuje na wysokościach pomiędzy 900 a 1500 metrów. Powyżej tej granicy spotykane są tylko ryby z rodzaju Barbus. W latach 30. XX wieku niektóre rzeki zarybiono pstrągiem potokowym i pstrągiem tęczowym, jednak prawdopodobnie przetrwały one jedynie do lat 80.
Badania z lat 1948-49 zidentyfikowały 60 gatunków bezkręgowców w piętrze alpejskim, z czego 25 było wcześniej nieznanych nauce. Przynajmniej 7 gatunków motyli stanowi endemity. Na bagnach charakterystyczne jest występowanie ciem, których samice są bezskrzydłe.
Ochrona przyrody
Wyższe partie gór Ruwenzori po stronie zachodniej na terenie obecnej Demokratycznej Republiki Konga, o powierzchni około 375 km², weszły w skład Parku Narodowego Alberta (Parc Albert) w roku 1929. W roku 1969 park zmienił nazwę na Park Narodowy Wirunga (Parc National des Virunga), a 10 lat później został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W ciągu ostatnich dwudziestu kilku lat jego obszar nękany jest przez kłusownictwo oraz lokalne konflikty zbrojne (wojna domowa w Kongu, rebelia M23 i inne). W związku z obecnością grup militarnych oraz ich atakami na strażników i turystów park bywał wielokrotnie zamykany dla zwiedzających.
Początki Parku Narodowego Gór Ruwenzori (Rwenzori Mountains National Park) w Ugandzie sięgają roku 1937, kiedy zostały wyznaczone granice przyszłego rezerwatu leśnego, ustanowionego oficjalnie 4 lata później. Teren rezerwatu został wyłączony z produkcji rolniczej, jednak miejscowa ludność wciąż mogła tam polować i pozyskiwać na własne potrzeby użytki leśne (np. bambus, rośliny lecznicze). W latach 1977-1986 ochrona przyrody stała się niemożliwa z powodu wojny domowej i zapaści gospodarczej. W roku 1989 uchwalono powstanie parku narodowego, obejmującego najwyższe partie gór. Tereny w piętrze tropikalnych lasów deszczowych zachowały wtedy dotychczasowy status rezerwatu leśnego, a do Parku Narodowego Gór Ruwenzori zostały włączone w roku 1991. Powierzchnia tak powiększonego parku narodowego wynosi 996 km². Powstanie parku było wspierane przez wspólnotę międzynarodową, jednak przyjęty model ochrony spowodował negatywne skutki dla lokalnych społeczności, które zostały pozbawione bezpłatnego dostępu do zasobów leśnych i tradycyjnych miejsc pochówku. W 1994 roku Park Narodowy Rwenzori Mountains został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W latach 1997-2001 pasmo górskie zostało zajęte przez rebeliantów Interahamwe. Uganda Wildlife Authority otworzyła park dla zwiedzających w lipcu 2001, jednak jeszcze w roku kolejnym problemem były miny pozostawione w górach przez bojówki.
