Kulon rzeczny (Burhinus senegalensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kulonów (Burhinidae). Zamieszkuje tropikalne tereny Afryki, na południe od Sahary oraz w Dolinie i Delcie Nilu. Swym wyglądem przypomina kulona zwyczajnego (Burhinus oedicnemus) i nadwodnego (B. vermiculatus). Gatunek ten nie jest zagrożony wyginięciem, IUCN przyznaje mu status najmniejszej troski (LC), jednak jego populacja jest raczej skromna.
Długość ciała dorosłego osobnika to 35–39 cm (HBW szacuje długość ciała na 32–38 cm).
Kulon rzeczny jest podobny do kulona zwyczajnego (B. oedicnemus) i kulona nadwodnego (B. vermiculatus), często jest z nimi mylony. Jest jednak od nich nieco mniejszy. Dziób kulona rzecznego jest mocniejszy niż u zwyczajnego, ponadto u B. senegalensis na dziobie dominuje więcej czerni, a u jego nasady widoczne są małe rozbłyski żółci. Nogi kulona rzecznego są koloru zielonkawożółtego, u zwyczajnego jaskrawożółte. Ogon także się różni u B. senegalensis – sterówki zewnętrzne gładsze niż u kulona. Kulon rzeczny posiada szary pasek na skrzydle, bez białej plamy w jego środku, ma także duże plamy na lotkach. Młody osobnik (juv.) bardzo podobny do dorosłego, ale jego plamy na skrzydłach są większe.
Gatunek ten występuje szeroko w Afryce. Stwierdzony w Senegalu, Gambii, Nigerii, Kamerunie, Czadzie, Republice Środkowoafrykańskiej, Demokratycznej Republice Konga, Sudanie i Sudanie Południowym, Etiopii, Somalii, Tanzanii, Ugandzie, Rwandzie, Erytrei, Dżibuti. Obecny także na wyspie Sokotra należącej do Jemenu. Lęgowy także w Egipcie, w Delcie Nilu i rejonie Kairu. Preferuje siedliska bardziej podmokłe, błotniste brzegi rzek, zakrzewienia przybrzeżne, piaszczyste wybrzeża, pola uprawne, niż np. suche stepy. Jest to nocny ptak, ale potrafi także być aktywny w dzień.
Głos kulona rzecznego jest łudząco podobny do dźwięku ostrygojada zwyczajnego (Haematopus ostralegus). Kulon rzeczny wydaje serię płaczliwych odgłosów (gwizdów), które z czasem wolno opadają, a piosenka się kończy. Odgłos kulona rzecznego: „piupi pi-pi-pii-pii-pii-pi-pi…”.
W nocy natomiast ptak ten zaczyna bardzo głośno śpiewać, można usłyszeć jego gwizdy i trele.
Jest to gatunek raczej osiadły. Migracje tego ptaka często są związane z porą deszczową lub porą suchą. Większość migrantów to populacje ptaków z zachodniej Afryki, przeważnie zimują w Demokratycznej Republice Konga oraz Senegalu. Ptaki występujące w Sierra Leone i Nigerii są osiadłe, czasem jednak odbywają krótkie podróże.
Ptak ten nie jest wybredny. Odżywia się przede wszystkim bezkręgowcami np. chrząszczami (Coleoptera), prostoskrzydłymi (Orthoptera), mięczakami (Mollusca), skorupiakami (Crustacea), ale nie gardzi także drobnymi kręgowcami: jaszczurkami (Lacertilia), płazami (Amphibia) np. Neobatrachia, kijankami oraz małymi ssakami, jak gryzonie (Rodentia). Ptak powoli skrada się do ofiary, a następnie błyskawicznie ją chwyta szybkim uderzeniem dzioba. Duże oczy kulona mogą sugerować, że jest to nocny drapieżca. Co ciekawe, często poluje w małych grupkach ok. 1 km od brzegu.
Kulony rzeczne tworzą monogamiczne pary. Okres godowy zaczyna się często przed porą deszczową, wtedy kiedy poziom wody w rzece jest niski. Gniazda są często zakładane na zalanych wysepkach. Jaja są składane w różnych miesiącach, w zależności od zasięgu występowania: od marca do czerwca w Egipcie, od kwietnia do sierpnia w Senegambii, w kwietniu w Sierra Leone, głównie od marca do sierpnia w Nigerii, od maja do września w Mali, od marca do czerwca oraz od września do listopada w Kenii. Dorosłe ptaki są bardzo terytorialne i agresywne w okresie lęgowym, jednak populacje egipskie często przebywają w małych koloniach: obserwowano 21 gniazd blisko siebie. Podczas ataku przyjmują pozycję typową dla kulonów (z rozłożonymi skrzydłami i wyciągniętą szyją). Gniazdo to płytki, piaszczysty dołek w ziemi, czasem wyściełany muszelkami lub fragmentami gałązek. Samica składa 2 jaja. Pisklęta są koloru szarego z czarnymi kropkami. Młode przez 1 dzień życia spędzają w gnieździe. Oboje rodzice opiekują się pisklętami, mimo to pisklęta to typowe zagniazdowniki.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kulona rzecznego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern), ze względu na swój duży zasięg występowania. Liczebność populacji została oszacowana na 13 000 – 33 000 (niektóre źródła mówią, że 25 000 – 100 000) osobników dorosłych. Trend liczebności populacji nie jest jednak znany.
