Nektarnik epoletowy (Cinnyris habessinicus) – gatunek małego ptaka z rodziny nektarników (Nectariniidae). Występuje na Półwyspie Somalijskim i nieco dalej na północ oraz na obrzeżach Półwyspu Arabskiego. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Długość ciała wynosi około 11,5–13 cm. Masa ciała jest przeciętnie mniejsza u samic; ogółem u obu płci łącznie wynosi od 7 do 12 g. Wymiary szczegółowe podane w milimetrach przedstawia poniższa tabela.
Większość upierzenia samca ma barwę czarniawą z jaskrawozielonym metalicznym połyskiem. Na piersi znajduje się czerwona (opisywana też jako karminowa albo szkarłatna) przepaska (nad nią znajduje się jeszcze cienka niebieskozielona przepaska), której szerokość jest wysoce zmienna. Ma około 7,5–11 mm szerokości. Zwykle nie przykuwa mocno uwagi obserwatora. Gardło, skrzydła i spód ciała (aż po pokrywy podogonowe) są nieco ciemniejsze. W dobrym oświetleniu i z bliskiej odległości można zauważyć również fioletowy lub niebieskawy połysk. Na piersi (po bokach) znajdują się kępki żółtych piór, które samce pokazują podczas zalotów. Samice są ciemniejsze z wierzchu i nieco jaśniejsze na spodzie ciała. Wyróżnia się jasna brew i ciemniejszy pasek oczny. Dokładne odcienie są różne u samic poszczególnych podgatunków, po smoliście brązowe wierzchnie partie ciała u części nektarników epoletowych z Półwyspu Arabskiego. Na pokrywach podogonowych widoczne paski układające się „w jodełkę”. Nektarniki arabskie od epoletowych odróżniają się: znacznie węższą i nieco mniej połyskującą czerwoną przepaską na piersi u samców; większym obszarem zajmowanym przez niebieskie pokrywy nadogonowe u samców oraz głębszą barwą, jaką się mienią; znacznie ciemniejszym, szarym lub brązowoszarym upierzeniem u samic. Ponadto ich przeciętne rozmiary są większe niż u nektarników epoletowych. Wspomniane różnice w upierzeniu przyczyniły się do decyzji niektórych autorów o podniesieniu nektarnika arabskiego do rangi gatunku.
Dziób jest stosunkowo długi, łukowato wygięty. Ma barwę czarną, tak jak i nogi. Tęczówka ciemnobrązowa.
Obszar występowania przedstawicieli poszczególnych podgatunków obejmuje:
Nektarniki epoletowe nie były widziane na żadnej z czterech wysp archipelagu Sokotra. W Afryce występują na południe od równoleżnika 22°N. Na Półwyspie Arabskim gniazdują na pewno co najmniej jeszcze na szerokości Mekki, powyżej 21°N, jednak obserwowano budowę gniazda najdalej na szerokości 25,5°N. Dalej na północ od miejsc gniazdowania nektarniki epoletowe występują poza sezonem lęgowym.
Nektarniki epoletowe prowadzą osiadły tryb życia. Prawdopodobnie w wielu regionach odbywają wędrówki na skalę lokalną, zależnie od dostępności pożywienia. Takie obserwowane są między innymi na Dżabal Ilba, gdzie nektarniki epoletowe pospolicie pojawiają się w lutym i marcu w okresie kwitnienia wianowłostki Delonix elata, a znikają w kwietniu, gdy okres kwitnienia drzew się skończy. Żerują pojedynczo, w parach i w grupach złożonych z 4–5 osobników. W porównaniu do wielu innych gatunków nektarników wydają się lepiej tolerować obecność przedstawicieli własnego gatunku. Bywały widywane w dużych stadach, do około 75 osobników (obserwacja z Jemenu).
Zarówno w Afryce, jak i na Półwyspie Arabskim nektarniki epoletowe żywią się głównie nektarem i bezkręgowcami. Ponadto przynajmniej w Afryce jedzą też owoce, jak te drzew arakowych Salvadora persica. Wśród spożywanych bezkręgowców odnotowano gąsienice i inne larwy, chrząszcze (Coleoptera), muchówki (Diptera), pluskwiaki (Hemiptera), błonkoskrzydłe (Hymenoptera), termity (Isoptera), motyle (Lepidoptera) i pajęczaki (Araneae).
Wśród roślin, których nektarem żywią się nektarniki epoletowe, odnotowano następujące:
Okres składania jaj na granicy Sudanu i Egiptu (Dżabal Ilba) trwa od grudnia do stycznia, w Erytrei – od grudnia do lutego (lęgi ogółem stwierdzano od grudnia do marca), w Etiopii – w styczniu, kwietniu, czerwcu i być może w sierpniu, w Somalii – od lutego do maja, w Kenii – w grudniu i od kwietnia do lipca. Na Półwyspie Arabskim większość aktywności lęgowej ma miejsce od marca do lipca. Była jednak w różnej formie odnotowywana niemal cały rok i wśród nektarników epoletowych na Półwyspie wydaje się brakować wyraźnego okresu gniazdowania związanego z miejscem występowania. Nektarniki epoletowe w Afryce mogą wyprowadzać dwa lęgi w roku, na Półwyspie Arabskim prawdopodobnie tylko jeden lęg w roku (dowodów na drugi nie było przynajmniej do 2010). Są monogamiczne i terytorialne.
Obserwowano zarówno budowę gniazda przez samicę (z samcem pozostającym w pobliżu), jak i samca. Zwykle odpowiada za to jednak samica. Raz obserwowano rozbiórkę już gotowej konstrukcji przez obydwa ptaki z pary; powód był nieznany. Gniazdo nektarnika epoletnikowego to częściowo zamknięta konstrukcja; ma kształt owalny z wyraźnie zaznaczonym „przedsionkiem”. Mierzy blisko 10 cm długości i 7 cm szerokości. Budulec stanowią włókna roślinne, trawy, liście, kokony i pajęczyny, a wyściółkę – podobny do wełny roślinny puch (między innymi wilców, Ipomoea i mleczar, Calotropis), pierze, pajęczyny i wełna. Często gniazdo może wydawać się białawe ze względu na ilość użytych pajęczyn, roślinnego puchu i innego delikatnego materiału, drobnych traw i kokonów. Czasami nektarniki epoletowe przyozdabiają je białymi płatkami kwiatów. Raz stwierdzono wplecenie w konstrukcję dużej ilości białego materiału izolującego z pobliskiego miejsca budowy. Gniazda afrykańskich i arabskich przedstawicieli gatunku są do siebie podobne.
IUCN uznaje nektarnika epoletowego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2016 (stan w 2021); wcześniej był klasyfikowany razem z nektarnikiem arabskim, który jednak jako osobny gatunek również ma status LC. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny w przypadku obydwu nektarników.
