Długość ciała 15–16 cm; masa ciała 21–28,5 g. Podgatunek nominatywny jest nieregularnie popielato-szary do ziemisto-brązowego, z niewyraźną, wąską płową brwią, z białą obrączką oczną i ciemnobrązowym policzkiem; podbródek i gardło białawe, żółte plamy na śliniaku (często trudne do zobaczenia podczas obserwacji), pierś szarawa, reszta spodu ciała brudnobiała, brzuch jaśniejszy. Ogon jest koloru ciemnobrązowego z szarawo płowożółtymi krawędziami na zewnętrznych piórach. Tęczówka ciemnobrązowa, dziób różowawy, nogi niebieskie lub niebiesko-szare. Płci podobne w ubarwieniu, plamy na śliniaku u samic są czasami mniej wyraźne niż u samców. Młody ptak podobny jest do dorosłego, ale nieco bardziej brązowawy, z bardziej widoczną brwią i nieregularnie smugami na plecach. Podgatunek pallida jest bledszy i górne części ciała są koloru piaskowo-szarego.
Wróbel ubogi występuje w Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku:
Wróbel ubogi jest gatunkiem koczowniczym (poza sezonem lęgowym) zamieszkującym suche sawanny, stepy bogate w akację (Acacia), otwarte lasy, ogrody i ziemię uprawną z drzewami; występuje do 1800 m n.p.m. Czasami odwiedza skaliste tereny, ale częściej spotykany na drzewach niż na ziemi. Odzywa się przenikliwym „tyit”, „tyeet” i „chillip” oraz wysokim, intensywnym ćwierkaniem „tlooey-tlooey” lub „cherp-cherp”; śpiewa naturalnym „chiew-chiew-chiew-chiew-tcheep”.
Wróbel ubogi żywi się jagodami drzewa z gatunku Salvadora persica, nasionami; spożywa również owady, w tym chrząszcze (Coleoptera). Pokarm zbiera na ziemi, ale prawdopodobnie również na drzewach. Owadów szuka na drzewach w sposób podobny do sikorek (Paridae). Podczas zdobywania pokarmu obserwowany w parach lub małych grupach; często w towarzystwie małych wikłaczy (Ploceidae).
Bardzo mało informacji dotyczących okresu lęgowego; w zachodnim zakresie występowania lęgi przypadają głównie na okres czerwiec–sierpień, w Somalii na maj i w Kenii i Tanzanii na marzec–kwiecień, zbiegając się z porą deszczową. Gniazdo wyściełane jest sierścią, piórami i innymi miękkimi materiałami, umieszczone w otworze w odgałęzieniu drzewa, pniu lub piaskowym urwisku. W zniesieniu 3–5 jaj.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski). Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten jest określany jako pospolity lub lokalnie pospolity. Populację wróbla ubogiego uważa się za stabilną z powodu braku dowodów na jakiekolwiek spadki lub inne, istotne zagrożenia.
