Australische walvis
De zuidkaper of Australische walvis (Eubalaena australis) is een walvis uit de familie der echte walvissen (Balaenidae), een van de drie soorten uit het geslacht der noordkapers (Eubalaena). Het is het enige lid van de familie dat op het Zuidelijk halfrond leeft. Alle noordkapers lijken sterk op elkaar en om die reden werden ze vroeger tot dezelfde soort gerekend.
De zuidkaper is een grote walvis met grote, brede borstvinnen en een grote, brede kop, die een kwart van zijn lichaam beslaat. Op de kop heeft de zuidkaper voor ieder individu unieke huidwoekeringen, aangroeisels, waarop zeepokken groeien. De rugvin ontbreekt. De borstvinnen zijn kort en breed. De zuidkaper is nauwelijks te onderscheiden van de overige noordkapers. Enkel kenners kunnen de drie soorten op basis van de schedel uit elkaar houden. Wel wordt soms opgemerkt dat de zuidkaper meer huidwoekeringen op zijn onderlip heeft en minder op zijn kop dan de overige twee noordkapers.
De zuidkaper wordt minstens 14 meter lang en ongeveer 60 ton zwaar. Vrouwtjes worden over het algemeen groter dan mannetjes. Mannetjes worden maximaal 15 meter, vrouwtjes 16,4 meter.
De zuidkaper komt enkel voor in de gematigde en koele zeeën van het Zuidelijk Halfrond. 's Winters, in het voortplantingsseizoen, leven de dieren in de kustwateren van Chili, Argentinië, Brazilië, Zuid-Afrika, Zuid-Australië en enkele subantarctische eilandjes die bij Nieuw-Zeeland horen. Ze verblijven meestal vlak voor de kust, zelfs in ondiepe wateren. 's Zomers trekken de meeste dieren waarschijnlijk naar de voedselrijke wateren rond Antarctica.
De zuidkaper leeft van kleine roeipootkreeftjes en dierlijk plankton die hij met de grote bek uit het water zeeft. Hij eet ook regelmatig volwassen krill.
Het is een voornamelijk solitair levende soort, maar is zelden agressief tegenover soortgenoten en gewoonlijk vreedzaam. Adolescente dieren leven wel vaak in kleine groepjes.
Anders dan de meeste andere walvissen communiceert de zuidkaper meer met lichamelijk contact en houdingen dan met geluid. Zo maakt een zuidkaper aan een andere zuidkaper duidelijk dat deze ongewenst is door zich om te draaien, waardoor de staartvin naar de ongewenste gast wijst. De andere zuidkaper begrijpt dit signaal al van grote afstand en zal meestal ergens anders naartoe zwemmen. Tijdens de balts aaien en omhelzen het mannetje en het vrouwtje elkaar met de buikvinnen.
Bij het ademhalen heft de zuidkaper zijn kop hoog boven het water uit. Als hij weer onderduikt blaast hij eerst een typische V-vormige spuitnevel uit, verdwijnt zijn kop onder water en is de gladde en brede rug te zien. Alvorens geheel onder water te verdwijnen heft hij meestal eerst zijn staartvin uit het water.
De zuidkaper vertoont een opmerkelijk gedrag, "zeilen" genaamd. Hierbij steekt het dier zijn brede staartvin voor langere tijd verticaal uit het water in de wind. Het wordt voornamelijk waargenomen voor de kust van Argentinië. De reden voor dit gedrag is onduidelijk en is waarschijnlijk een vorm van spel. Bij de noordkapers is dit gedrag nooit waargenomen.
Een volwassen zuidkaper kent weinig vijanden, maar jonge dieren kunnen worden aangevallen door orka's en witte haaien.
Het paren en het werpen vindt 's winters plaats. Mannetjes gaan in het voortplantingsgebied op zoek naar ontvankelijke vrouwtjes om mee te paren. Tussen mannetjes vinden nauwelijks gevechten plaats, zoals bij bultruggen en verscheidene andere walvissen. Een vrouwtje paart meestal met meerdere mannetjes. Mannetjes wachten hun beurt af en lijken elkaar zelfs soms te helpen bij het paren. Soms gaan andere mannetjes zo ten opzichte van het vrouwtje liggen, dat ze in haar bewegingsvrijheid beperkt wordt en een mannetje sneller de paring kan afronden. Vrouwtjes worden echter niet gedwongen tot een paring. Vrouwtjes zijn groter dan de mannetjes, en een vrouwtje dat niet wil paren zal van de mannetjes wegzwemmen, zich op haar rug draaien of naar ondiep water zwemmen.
De competitie om het nageslacht vindt waarschijnlijk pas in de baarmoeder plaats, tussen het sperma van de verschillende mannetjes. De mannetjes van de zuidkaper en andere echte walvissen hebben de grootste testikels uit het dierenrijk, die per paar bijna duizend kilogram kunnen wegen en dus zeer veel sperma produceren.
Na een draagtijd van twaalf tot dertien maanden wordt één jong geboren met een lengte van ongeveer 4,6 tot 6 meter, dat een jaar lang wordt gezoogd. In Zuid-Afrika worden de meeste jongen in augustus geboren, vaak in beschutte baaien. Het vrouwtje houdt de eerste maanden haar jong af van andere walvissen. Als het jong echter groter is zal de moeder toestaan dat het contact heeft met andere zuidkapers, voornamelijk andere vrouwtjes met jongen. Hierdoor wordt soms één vrouwtje waargenomen met twee jongen. De moeder van een van die jongen zal niet ver van hen onder water op het jong wachten. Ze keurt echter niet alle moeders met jongen goed.
Als het jong twaalf maanden gespeend is, zal de moeder het dier alleen laten. De jongen voegen zich meestal hierna in kleine groepjes met andere eenjarigen.
