Pustelnik białowąsy (Phaethornis yaruqui) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae), występujący w północno-zachodniej części Ameryki Południowej. Jeden z najbardziej rozpowszechnionych gatunków pustelników na wybrzeżach Pacyfiku. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern).
Średniej wielkości koliber o długim dziobie. Górna szczęka szara, żuchwa czerwona. Dziób samców jest prawie prosty, samic lekko zakrzywiony. Czoło, szczyt głowy, potylica, kark i grzbiet w kolorze zielonkawoniebieskim z błyszczącymi piórami. Ogon długi, czarny z białymi końcówkami sterówek. Kantarek i policzki czarniawe. Pasek oczny białopomarańczowy, pasek policzkowy jaśniejszy, białawy z pomarańczowym przebarwieniem od dzioba. Gardło białawe, tworzące śliniak w kształcie wąskiej brody. Skrzydła czarne z błyszczącymi lotkami. Upierzenie obu płci podobne. Młodociane mają ochrowe brzegi piór pokryw nadogonowych. Długość ciała około 13 cm, masa ciała samca 4–7 g, samicy 4–6,5 g.
Jego głównym habitatem są lasy na stokach niższych partii Andów, także wilgotne lasy wtórne, obszary gęsto zakrzewione oraz plantacje. Występuje na terenach do wysokości 2000 m n.p.m., jednak najczęściej poniżej 1200 m n.p.m. Odżywia się nektarem i małymi stawonogami w niskich partiach lasu, najczęściej spożywa nektar kwiatów roślin z rodzin: helikoniowatych, wrzosowatych, marzanowatych i bromeliowatych.
Okres lęgowy nie jest dokładnie określony. Gniazdo w kształcie stożka jest przyczepione do spodniej strony długiego zwisającego liścia. W lęgu zazwyczaj 2 jaja.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN pustelnik białowąsy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2004 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 252 tys. km².BirdLife International wymienia 14 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, 5 w Kolumbii (m.in. Park Narodowy Ensenada de Utría, Rezerwat El Pangán czy Rezerwat Río Ñambí) i 9 w Ekwadorze (m.in. Reserva Ecológica Mache-Chindul IBA, Reserva Ecológica Cotacachi-Cayapas).
