Bonte klompvoetkikker
De harlekijnkikker of bonte klompvoetkikker (Atelopus varius) is een klompvoetkikker uit de familie padden (Bufonidae).
De soort werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door Hinrich Lichtenstein en Eduard Carl von Martens in 1856. De soort komt voor in de Midden-Amerikaanse landen Costa Rica en Panama en wordt met uitsterven bedreigd. De harlekijnkikker is momenteel door de IUCN als kritiek geclassificeerd.
Te
TerrestrischeOviparie is het verschijnsel dat dieren zich voortplanten door middel van het leggen van eieren. Anders dan bij vivipare (levendbarende) dieren ont...
Een graafgang is een holte of een tunnel die een dier in de grond heeft gegraven als tijdelijk verblijf, als schuilplaats of als bijproduct van ond...
Ge
Geen migrantA
begint metHoewel de harlekijnkikker en de andere klompvoetkikkers een kikkerachtig uiterlijk hebben, worden ze vanwege de aanwezigheid van het orgaan van Bidder – een rudimentaire klier die een rol speelt in de voortplanting – bij de padden ingedeeld. Er is een sterke interindividuele variatie in het kleurenpatroon tussen populaties en individuen van de harlekijnkikker, waarbij er sprake is van een combinatie van zwart, geel (variërend van geelgroen tot oranjegeel) en eventueel helderrood in een vlekkenpatroon of grotere aaneengesloten kleurvlakken. Mannetjes zijn 25 tot 49,5 mm groot, vrouwelijke exemplaren zijn met een lengte van 33 tot 60 mm iets groter. De alternatieve naam "klompvoetkikker" dankt de harlekijnkikker evenals zijn verwanten aan de bouw van de lange dunne poten, waarbij de middelste vingers en tenen van iedere poot zijn gereduceerd en soms ook de binnenste twee tenen. De harlekijnkikker heeft kleine speekselklieren.
De huid van wilde exemplaren bevat twee soorten gifstoffen, de steroïdachtige bufadienoliden en de wateroplosbare tetrodotoxines. Beide gifstoffen zijn krachtige neurotoxines. De opvallend gekleurde huid werkt hierbij waarschuwend voor de giftigheid. In gevangenschap blijken de bufadienoliden aanwezig te blijven, maar activiteit van tetrodotoxines wordt onmeetbaar. Dit wijst er op dat de dieren de eerste toxines zelf aanmaken, maar dat bij de productie van de tweede soort omgevingsfactoren een rol spelen, zoals mogelijke symbiotische micro-organismen.
Het verspreidingsgebied van de harlekijnkikker is in de laatste dertig jaar sterk afgenomen. De soort komt van oorsprong voor in bosgebieden met kleine snelstromende stroompjes in Costa Rica en Panama.
De harlekijnkikker was voorheen een vrij algemene soort in Costa Rica met meer dan honderd bekende populaties. Het merendeel van deze populaties leefden in de centrale bergketens aan zowel de Pacifische als de Caribische zijde tussen de 500 en 2000 meter hoog, evenals in een deel van het Pacifische laagland. De soort is niet bekend uit de Pacifische schiereilanden Nicoya en Osa of de Caribische kuststreken. Begin jaren tachtig was de soort in de regio van Monteverde op elk moment van het jaar goed te vinden in het gebied, zoals wordt vermeld in een studie bij Río Lagarto, gelegen op 1140 meter hoogte aan de Pacifische zijde van de Cordillera de Tilarán nabij Santa Elena. In het hoogland kwam de harlekijnkikker deels samen voor met de verwante Atelopus senex in de Cordillera Central en Atelopus chiriquiensis in de Cordillera de Talamanca.
In Panama was dit amfibie te vinden in de Cordillera de Talamanca en de Cordillera de Chiriquí in het westen van het land en in de Cordillera Central. Op basis van mitochondriaal DNA zijn in de westcentrale delen van Panama op basis van onderzoek op twaalf locaties tussen 2001 tot 2004 drie varianten onderscheiden met een verschillend verspreidingsgebied: de grote "gouden harlekijnkikker" (mannetjes 39-49,5 mm, vrouwtjes 43–60 mm), de middelgrote "variabele harlekijnkikker" (mannetjes 29,5–42 mm, vrouwtjes 45-53,5 mm) en de kleine "laaglandharlekijnkikker" (mannetjes 27–32 mm, vrouwtje 47,5 mm). De "variabele harlekijnkikker" heeft het grootste verspreidingsgebied, dat van Reserva Forestal La Fortuna in de Chiriquí via Parque Nacional Santa Fé in Veraguas tot het oosten van Parque Nacional General Omar Torrijos in Coclé loopt in gebieden tussen de 400 en 1035 meter hoogte. Waarschijnlijk is dit ook de variant die voorkomt in Costa Rica en de westelijkere delen van Panama die buiten het studiegebied vielen. De "gouden harlekijnkikker" komt voor in bosgebieden tussen de 300 en 1000 meter hoogte van El Copé in Parque Nacional General Omar Torrijos tot het noordoosten van Valle de Antón. In Coclé komt de harlekijnkikker aan beide zijden van de continentale scheiding voor. In de overige delen van Valle de Antón wordt de harlekijnkikker vervangen door de Panamese goudkikker (Atelopus zeteki), die voorheen beschouwd werd als een ondersoort van de harlekijnkikker maar tegenwoordig als een aparte soort wordt gezien. De laaglandharlekijnkikker leeft in de Caribische laaglandregenwouden van zeeniveau tot 150 meter hoogte in de oostcentrale provincie Colón.
Binnen het verspreidingsgebied van de harlekijnkikker vormen steile berghellingen een barrière tussen de subpopulaties. Beperkte hellingen, bijvoorbeeld bij riviertjes of bergruggen zijn daarentegen vooral in hooglandgebieden belangrijke corridors voor genetische uitwisseling tussen subpopulaties.
De harlekijnkikker is een dagactief dier dat voornamelijk op de bosbodem leeft en vaak lange tijd in hetzelfde gebied blijft. Dit dier kan slecht zwemmen en leeft alleen tijdens het paarseizoen in het water. De harlekijnkikker voedt zich met kleine geleedpotigen. Er zijn weinig bekende predatoren. De parasitaire vleesetende vlieg Notochaeta bufonivora legt eieren in de huid van de harlekijnkikker, waarna de larven zich voeden met het slachtoffer. Een exemplaar dat is besmet met myiasis sterft binnen enkele dagen. Daarnaast is predatie door de nevelbosmelkslang, grote landkrabben en grotere vissoorten, waaronder geïntroduceerde forellen, beschreven.
