Bruine gemarmerde schildwants
De bruine gemarmerde schildwants (Halyomorpha halys of Aziatische stinkwants) is een insect uit de familie Pentatomidae (schildwantsen), afkomstig uit China, Japan, Korea en andere Aziatische regio's. In september 1998 werd het verzameld in Allentown, Pennsylvania, waar het vermoedelijk per ongeluk is geïntroduceerd. De nimfen en volwassenen van de bruin gemarmerde schildwants voeden zich met ongeveer 170 plantensoorten, waaronder veel landbouwgewassen, en waren tegen 2010-2011 een seizoenlange plaag geworden in boomgaarden in het oosten van de Verenigde Staten. In 2010 ging in de Mid-Atlantische Verenigde Staten €33,5 miljoen aan appeloogst verloren, ook verloren sommige steenfruittelers meer dan 90% van hun oogst. Sinds 2010 heeft de wants zich verspreid naar Georgië alsook Turkije waar hij grote schade heeft aangericht aan de hazelnootproductie. Hij is nu gevestigd in veel delen van Noord-Amerika en onlangs heeft hij zich ook gevestigd in Europa en Zuid-Amerika.
Volwassen bruin gemarmerde schildwantsen zijn ongeveer 1.7 cm lang en ongeveer net zo breed, vormend de heraldische schildvorm die kenmerkend is voor insecten in de superfamilie Pentatomoidea. Ze zijn over het algemeen donkerbruin van bovenaf gezien, met een romig witbruine onderkant. Individuele kleuring kan variëren, waarbij sommige beestjes verschillende tinten rood, grijs, lichtbruin, koper of zwart hebben. De term "gemarmerd" betekent bont of geaderd, zoals marmer, wat verwijst naar de markeringen die uniek zijn voor deze soort, inclusief afwisselend lichtgekleurde banden op de antennes en afwisselend donkere banden op de dunne buitenrand van de buik. De poten zijn bruin met vage witte vlekken of strepen.
De nimfstadia zijn zwart of zeer donkerbruin, met rood omhulsel tussen de sclerieten. Nimfen van het eerste stadium hebben geen witte aftekeningen, maar nimfen van het tweede tot en met vijfde stadium hebben zwarte antennes met een enkele witte band. De poten van nimfen zijn zwart met variërende hoeveelheden witte strepen. Pas vervelde individuen van alle stadia zijn bleekwit met rode aftekeningen. Eieren worden normaal gesproken aan de onderkant van bladeren gelegd in massa's van 28 eieren en zijn lichtgroen als ze worden gelegd waarna ze vervolgens geleidelijk aan wit worden.
Zoals alle stinkwantsen, bevinden de klieren die de defensieve chemicaliën produceren (de geur) zich aan de onderkant van de thorax, tussen het eerste en tweede paar poten.
De bruin gemarmerde schildwants kwam vermoedelijk in het voorjaar van 2018 in Nederland terecht, hier is echter veel onzekerheid over. In het najaar van datzelfde jaar waren er enkele bevestigde waarnemingen. Ze kwamen Nederlands-Limburg binnen via het Belgische Limburg en al snel verspreidde de soort zich over heel het land. In november 2018 was de wants al frequent te spotten in Overijssel alsook in januari 2019 rond de streken bij Gelderland. Reeds rond dezelfde periode verscheen de wants ook in Noord-Holland, meer bepaald de streken rondom Amsterdam, en Utrecht. Rond 2021 bevonden de uiterst noordelijke gevallen zich al rond Castricum en Hoogeveen.
Tijdens de verkering zendt het mannetje feromonen en trillingssignalen uit om te communiceren met een vrouwtje, dat antwoordt met haar eigen trillingssignalen, zoals bij alle stinkwantsen. De insecten gebruiken de signalen om elkaar te herkennen en te lokaliseren. Trillingssignalen van deze soort staan bekend om hun lage frequentie, er is één speciaal signaaltype die bij de mannetjes voorkomt. Dit signaaltype is veel langer dan alle andere eerder gekende signalen bij stinkwantsen. De betekenis hiervan is voorlopig nog onbekend.
De bruin gemarmerde schildwants is per ongeluk vanuit China of Japan in Europa terechtgekomen. Vermoedelijk kwam hij hier terecht via een Chinese dakpan, die in de zoo van Zürich werd aangelegd tijdens de restauratie van Chinatown. Waarna hij door de ietwat te lage temperatuur meer richting het zuiden trok en zich uiteindelijk voornamelijk vestigde in Frankrijk en Italië. In 2017 werd hij voor het eerst gespot in België, aanvankelijk in St.-Niklaas en Henegouwen. Sinds 2019 is hij zowat overal in onze contreien te vinden. Anno 2023 is hij het meest frequent aanwezig in Limburg, doorgaans de grootste provincie qua fruitteelt, tevens de meest vatbare landbouwindustrie voor deze stinkwants.
