De helmbasilisk (Basiliscus basiliscus) is een grote hagedis uit de familie Corytophanidae. Deze soort wordt ook wel Jesus- of Jezus Christushagedis genoemd, omdat het dier op zijn achterpoten over het water kan rennen.
De mannelijke helmbasilisk is eenvoudig te herkennen; de oudere mannetjes hebben een grote kam op de kop, en een grote vin-achtige kam op de rug. Vrouwtjes missen kammen of flappen en zijn kleiner. De juvenielen zijn bruin en hebben een gele of witte flankstreep. Helmbasilisken worden weleens in een terrarium gehouden, maar hebben erg veel ruimte nodig en een groot waterbassin, anders kwijnen ze weg. Vaak zitten ze stil en wachten op hun prooi.
Deze basilisk wordt maximaal 80 centimeter lang, en doet er meestal meer dan acht jaar over om deze lengte te bereiken. De helmbasilisk komt voor in Zuid-Amerika: in Brazilië, Costa Rica, Ecuador, Colombia, Nicaragua, Panama, Peru en Venezuela. De habitat bestaat uit de takken langs het water van bij voorkeur wat bredere rivieren. Het voedsel bestaat uit insecten en kleine ongewervelden, ook wel fruit en bessen worden gegeten. In tegenstelling tot veel hagedissen is deze soort waterminnend en kan goed zwemmen.