Gereza czarna, gereza szatanka (Colobus satanas) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Długość ciała (bez ogona) 50–77 cm, długość ogona około 80 cm; masa ciała samic 10–11 kg, samców 10–15 kg. Przedstawiciele tego gatunku są w całości pokryci długim, czarnym futrem. Charakterystyczne są też długie palce oraz ogon. Tak jak inne gerezy, gerezy czarne pozbawione są kciuka.
Gereza czarna występuje w zachodniej Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku:
Biotop: Nizinne lasy deszczowe
Tryb życia: Gerezy czarne żyją w grupach składających się zazwyczaj z jednego dorosłego samca, samic rozpłodowych i ich potomstwa. Są gatunkiem terytorialnym. Na wolności żyją około 20 lat.
Pokarm: Głównym składnikiem diety przedstawicieli tego gatunku są liście i nasiona. Czasem jedzą też owoce i kwiaty. Gerezy czarne zazwyczaj jedzą na ziemi.
Rozród: Młode rodzą się z brązowym futrem, co odróżnia je od innych gatunków gerez.
Gerezy czarne są bardzo wrażliwe na zniszczenia powstałe w wyniku wyrębu lasów, co stale przyczynia się do spadku ich liczebności. Przez wiele lat ludzie polowali na nie dla futra i mięsa. Obecnie jest to jeden z dziesięciu najbardziej zagrożonych gatunków naczelnych w Afryce. Status zagrożenia według IUCN w zależności od podgatunku:
