Cyclura rileyi cristata – jeden z trzech podgatunków Cyclura rileyi, gada z rodziny legwanowatych, występujący endemicznie na wyspie White Cay w dystrykcie Exuma na Bahamach. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaliczyła podgatunek C. r. cristata do zwierząt krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła go w Czerwonej księdze gatunków zagrożonychw kategorii CR (critically endangered).
Jest mniejszy od przedstawicieli podgatunku Cyclura rileyi nuchalis. Długość ciała, od pyska do odbytu nie przekracza 280 mm. Grzbiety dorosłych osobników mają wybarwienie szare z nieregularnymi, pomarańczowo-brązowymi wzorami. Grzebień grzbietowy, fragmenty głowy oraz przednie kończyny mają zazwyczaj ubarwienie pomarańczowe.
Ten podgatunek legwanów występuje endemicznie jedynie na małej (około 25 ha) wyspie White Cay, w południowej części Exumas na Bahamach. Prawdopodobnie podczas ostatniego zlodowacenia, gdy poziom wód był znacznie niższy, poszczególne wyspy Exuma były ze sobą połączone i te gady występowały na znacznie szerszym obszarze.
Siedlisko C. r. cristata stanowi skalisty pas przybrzeżny. Legwany najchętniej zamieszkują szczeliny skalne w miejscach gdzie rafa koralowa są najobfitsza. Północno-zachodnią część wyspy (której legwany unikają) porastają palmy Leucothrinax morrisii. Pozostałe części wyspy porastają marzanowate Strumpfia maritima, drzewa kokkoloba gronowa oraz introdukowana sosna Casuarina litorea.
C. r. cristata wiedzie naziemny tryb życia.
Przeprowadzone w latach 1996–98 badania pozwoliły na oszacowanie liczebności na mniej niż 150–200 osobników, oraz wykazały, że 95% zwierząt odławianych dla celów pomiarów naukowych stanowiły samce. Estymacje nakazywały przypuszczać, że liczba samic w jedynej istniejącej populacji jest mniejsza niż 10, zaś umieralność pomiędzy rokiem 1996 a 1997 wynosiła 35–67%. Podejrzewany przez naukowców o przyczynienie się do tego spadku szop pracz został odłowiony na terenie siedliska w lipcu 1997 roku. W maju 1998 dzięki grantowi Chicago Zoological Society wytępiono tam także szczury. Badania przeprowadzone w latach 1998–2000 potwierdziły, że drastyczny spadek liczebności został zatrzymany. Działania naukowców powstrzymały także proceder nielegalnego odławiania i przemytu tych zwierząt, które wzbudziły zainteresowanie hodowców hobbystycznych po ukazaniu się w kwietniu 1994 artykułu prasowego w popularnym magazynie.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaliczyła podgatunek C. r. cristata do zwierząt krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła go w Czerwonej księdze gatunków zagrożonychw kategorii CR (critically endangered). Został także wymieniony w załączniku nr I Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES Appendix I).
