Gambuzja kropkowana (Gambusia holbrooki) – gatunek słodkowodnej ryby, blisko spokrewnionej z gambuzją pospolitą (Gambusia affinis). Należy do rodziny piękniczkowatych w rzędzie karpieńcokształtnych. Gambuzja kropkowana występuje naturalnie na wschodzie i południu Stanów Zjednoczonych, od Florydy po Delaware i w głąb lądu po Alabamę oraz Tennessee, jest mniej rozpowszechniona od gambuzji pospolitej.
Gambuzja kropkowana jest rybą niewielkich rozmiarów, o jasnym kolorze i na wpół przezroczystych płetwach. Samice zazwyczaj mają czarne pasy w okolicach oczu, natomiast u obu płci można dostrzec jasne kropki na płetwie ogonowej i grzbietowej. Z powodu podobnego rozmiaru, kształtu i zwyczajów rozrodczych może być łatwo pomylona z gupikiem. Samce osiągają 3,8 cm długości, natomiast samice do 6,4 cm. Gambusia holbrooki jest gatunkiem żyworodnym, w związku z czym samice są większe i bardziej zaokrąglone od samców. Ciężarne samice mogą być łatwo rozpoznane po tzw. „plamach ciążowych”; ciemniejszej strefie na brzuchu w miejscu gdzie gromadzony jest narybek.
Gambuzja kropkowana występuje natywnie w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych, jednakże została introdukowana w wielu miejscach na świecie i stała się gatunkiem inwazyjnym w Australii i Europie.
Gambusia holbrooki występuje w płytkich zbiornikach wody stojącej lub wolno płynącej, zazwyczaj w formie zarośniętych stawów, jezior i mokradeł. Preferuje zbiorniki bogate w ukorzenioną roślinność, wśród której znajduje schronienie. Optymalna temperatura życia zawiera się w granicach 31 °C do 35 °C, lecz gambuzja jest w stanie przystosować się do temperatury zarówno wyższej, jak i niższej. Dodatkowo Gambusia holbrooki wykazuje wysoką tolerancję na zmiany pH środowiska i zawartość związków chemicznych, które działają zabójczo na inne gatunki ryb. Nie wykazano spadku populacji gambuzji wywołanego przez działania człowieka, a wręcz przeciwnie, zasięg występowania tej ryby znacząco wzrósł w wyniku poczynań człowieka. Gambuzja kropkowana nigdy nie była na liście gatunków zagrożonych, głównie ze względu na wysoką tolerancję i zdolność przetrwania w rozmaitych warunkach.
Gambusia hoblrooki uważana jest za gatunek planktonożerny żywiący się glonami i detrytusem. Zwyczaje żywieniowe zmieniają się w zależności od dojrzałości osobnika i okresu rozrodczego. W razie potrzeby (w przypadku wzrostu konkurencji) gambuzja może zmienić dietę na bogatą w zooplankton, drobne bezkręgowce i larwy. Głównym źródłem wspomnianej konkurencji są inni przedstawiciele gatunku lub inne gatunki planktonożerne. Samce i młode wykazują skłonność do specjalizacji pokarmowej objawiającej się polowaniem na tylko jeden ofiar, podczas gdy samice zazwyczaj zachowują różnorodność, polując na rozmaite ofiary. Spożycie detrytusu nie zmienia się w zależności od płci osobnika.
Wykazano wpływ temperatury na zmianę czasu dojrzewania i osiągania maksymalnego rozmiaru ciała u Gambusia holbrooki. Okres rozrodczy tych żyworodnych ryb trwa od połowy wiosny do połowy jesieni, ze szczytowym momentem w okresie letnim. Samice mogą mieć do dziewięciu miotów w jednym okresie rozrodczym, przy czym średni rozmiar jednego miotu waha się w granicach od 5 do 100 młodych. Tak duża zmienność wielkości miotu zależy od wielu zmiennych, między innymi temperatury, wieku i dostępnych składników odżywczych. Wyższa temperatura zwiększa płodność gambuzji kropkowanej. U tego gatunku ciąża trwa od 22 do 25 dni. Stres wywołany obecnością drapieżników wpływa negatywnie na rozród, gdyż zwiększa liczbę poronień.
