Żółw błotny (Emys orbicularis) – gatunek żółwia z rodziny żółwi błotnych i podrzędu żółwi skrytoszyjnych. Jedyny gatunek żółwia żyjący naturalnie w Polsce. W środowisku naturalnym żyje kilkadziesiąt lat.
Karapaks barwy oliwkowobrązowej, jest średnio wypukły, pokrywają go gładkie, regularne rogowe tarcze. Na każdej większej tarczy rozchodzą się promieniście od jednego punktu żółte kreski. Plastron pokryty dużymi nieregularnymi jasnymi plamami jest dobrze wykształcony, u samców środkowa część nieco wklęsła. Głowa, szyja i odnóża pokryte licznymi małymi żółtymi plamkami. Zdarzają się okazy czarne i bezplamiste. Źrenice oczu są okrągłe. Samce mają z reguły tęczówkę rudopomarańczową lub brązową, a samice mają oczy upstrzone żółtymi plamkami z niekiedy całkiem żółtą tęczówką. Palce spina błona pławna. Szczególnie u samców długie i ostre pazury.
Gatunek pod ochroną, bardzo rzadki. Ścisłą ochroną został objęty w 1935 roku. W 1937 roku były podejmowane próby reintrodukcji tych gadów na bagnach w okolicy Kopanicy. Nie udała się próba restytucji tego gada w Puszczy Kampinoskiej, podjęta w 1956 r. przez prof. Augusta Dehnela.
Wpisany do Polskiej czerwonej księgi zwierząt z kategorią zagrożenia EN, czyli gatunek bardzo wysokiego ryzyka, zagrożony wyginięciem. Od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej żółw błotny podlega dyrektywie siedliskowej numer 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych rzadkich gatunków oraz fauny i flory. Obowiązuje też zakaz fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie.
Ścisła ochrona żółwia w Polsce owocuje również ochroną miejsc jego występowania (różne źródła podają, że około 335 ostoi zasiedlają żółwie). W środowiskach, w których bytuje żółw błotny, spotkać można takie rzadkie rośliny jak: widłak, rosiczka okrągłolistna, pływacz i storczykowate oraz zwierzęta: bocian czarny, strzebla błotna i lin.
W celu zachowania populacji żółwia błotnego w Polsce stosuje się akcje ochrony miejsc złożenia jaj oraz sztucznego wylęgu tych gadów w tych latach, w których lato jest zbyt krótkie i zimne. Po podchowaniu (przez pierwszą zimę) są one wypuszczane do naturalnego środowiska (w 2004 r. w województwie lubuskim wypuszczono 150 małych żółwi błotnych do rzeki Ilanki).
W czerwonej księdze IUCN wpisany w kategorii NT.
