Gołąb czarny (Columba janthina) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występuje na wyspach Morza Wschodniochińskiego. To największy przedstawiciel rodzaju Columba. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Długość ciała wynosi 37–43,5 cm, masa ciała około 397 g. Dalszy opis dotyczy ptaków podgatunku nominatywnego. W upierzeniu dominuje kolor smoliście czarny, brzuch jest nieco jaśniejszy, zaś lotki – bardziej brązowe. Obszar od czoła do karku wykazuje mocną fioletowo-zieloną opalizację, której widoczna w danym momencie barwa zmienia się wraz z kątem padania światła. Sztywne pióra na szyi mają błyszczące na zielono-fioletowo końcówki. Górna część grzbietu także mieni się na zielono-fioletowo, tak jak i obszar od niższej części płaszcza do kupra, ten jednak z mniejszą intensywnością. Barkówki i pokrywy skrzydłowe oleiście zielone, połysk występuje głównie na krawędziach piór. Pierś intensywnie błyszczy się na zielono-fioletowo, brzuch i boki połyskują nieregularnie, nie na wszystkich piórach. Sterówki i lotki są matowe. Brązowy spód lotek wyraźnie kontrastuje z czarnymi pokrywami podskrzydłowymi. Tęczówka brązowa, dziób ciemny, niebieskozielony. Stopy czerwone. Samice trudno odróżnić od samców, cechują je mniejsze wymiary i mniej połysku na spodnich partiach ciała. Gołębie purpurowe od czarnych odróżnia jasna głowa wyraźnie odcinająca się od czarnej reszty ciała. Przedstawiciele C. j. stejnegeri nie różnią się znacząco od pozostałych.
IOC wyróżnia następujące podgatunki:
Środowiskiem życia gołębi czarnych są gęste lasy subtropikalne i ciepłe lasy wiecznie zielone szerokolistne na wyspach. Żywią się głównie nasionami kamelii (Camellia), jednak zjadają również inne nasiona, pąki kwiatowe i owoce. Na Okinawie widywano te gołębie, jak latem wczesnym rankiem piły wodę z oceanu. W północnej części wspomnianej wyspy obserwowano grupowo odpoczywające gołębie czarne, które nocowały w grupach liczących ponad 20 osobników. Opuszczały miejsca spoczynku od 25 minut przed wschodem słońca do godziny po wschodzie słońca.
Okres lęgowy trwa od lutego do września, jednak jaja i młode stwierdzano również pod koniec jesieni i w zimie. Zaloty składają się między innymi z popisów w locie. Gniazdo mieści się w dziupli lub między drzewami. Zniesienie liczy 1 jajo. Brak dalszych informacji.
IUCN uznaje gołębia czarnego za gatunek bliski zagrożenia wyginięciem (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od 1988. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Zagrożeniem dla tych ptaków jest odłów i wycinka lasów. Na głównych wyspach Japonii nie występują, na kilku innych wymarły w latach 80. XX wieku.
