Pancernik nizinny
Królestwo
Gromada
Podtyp
Klasa
Rodzina
Rodzaj
GATUNEK
Dasypus sabanicola

Pancernik nizinny (Dasypus sabanicola) – gatunek ssaka z rodziny pancernikowatych. Z masą ciała 1–2 kg, należy do mniejszych przedstawicieli swego rodzaju. Zamieszkuje llanos Kolumbii i Wenezueli. Aktywny jest w dzień, jest bardziej społeczny od innych pancerników. Samica rodzi 4 identyczne młode.

Wygląd

Wedle Chacón-Pacheco i innych całkowita długość zwierzęcia wynosi 47,6 cm, a wedle nowszych badań nawet 50,54 ±2,93 cm z zakresem 45,2–54,9 cm. Jak podają McDonough i Loughry, głowa i tułów osiągają łącznie długość od 25 do 31 cm, a sam ogon aż od 17 do 21 cm, jest więc długi. Ucho mierzy 2,2 do 2,9 cm, średnio 2,72 cm, wedle nowszych wyników 2,4–3,7 cm, średnio 2,78 ±0,3 cm, jest więc w stosunku do czaszki krótkie, liczy jakieś dwie piąte jej długości. Stopa ma 7–9 cm. Zwierzę waży od 1 do 2 kg (wedle badań wenezuelskich średnia 1,36 kg ±0,28 kg, wedle wenezuelsko-kolumbijskich 1,49 kg ±0,33 kg), a więc niewiele, jako że popularny pancernik dziewięciopaskowy waży 3 razy więcej, a największy z rodzaju pancernik większy do 10,5 kg. Jest drugim najmniejszym przedstawicielem swego rodzaju po pancerniku siedmiopaskowym.

Pokaż więcej

Czaszka jest kulista z esowatym górnym profilem, mierzy od 6 do 7,2 cm. Odległość od kłykci do nosa wynosi 6,8 ±0,29 cm, długość pyska 3,79 ±0,2 cm. Autorzy zwracają uwagę na wąski i dzwonowaty tylny brzeg podniebienia. Występuje uzębienie difiodontyczne, eufiodontyczne – o rosnących całe życie zębach o wysokich koronach. Wyrzynają się stożkowate, dopiero później przyjmując kształt cylindryczny. Występuje szkliwo. Zębów policzkowych górnych i dolnych występuje od 6 do 8, najczęściej 8. Określane są jako molariform.

Tułów pokrywa złożony z trzech części pancerz. Między tarczą ramienną a tarczą miedniczną znajduje się 8 (bądź 7–9 ze średnią na podstawie badań wenezuelskich 7,93 ±0,85, na podstawie wenezuelsko-kolumbijskich 8 ±0,3) luźniejszych, ruchomych pasów. Pancerz budują skostniałe osteodermy pokryte naskórkowymi łuskami. W tylnym rzędzie tarczy łopatkowej widnieje 47–58 osteodermów. Na czwartym z pierścieni występuje od 46 do 55 osteodermów. Mają one otwory, w głównej bruździe 2–7, na tylnym brzegu 3–4. Pancerz zabarwiony jest na brązowo, na grzbiecie ciemniej niż na bledszych bokach, niekiedy bardziej dwukolorowo z bardziej brązowym grzbietem i bardziej żółtymi bokami. Ogon, mierzący połowę długości głowy i tułowia, liczy 10–14 pierścieni. W klatce piersiowej znajduje się dwupłatowa grasica o licznych komórkach linii germinatywnych. Węzły chłonne budową nie odróżniają się od innych ssaków. Samica dysponuje dwiema parami sutków, parą piersiową i parą pachwinową. Układ rozrodczy żeński histologicznie i histochemicznie przypomina swe homologi u pancernika dziewięciopaskowego. Z kolei samiec dysponuje prąciem o dwóch dystalnych płatach bocznych otaczających jego trójdzielny koniec.

Przednią łapę kończą 4 palce.

Pancernik nizinny słabo utrzymuje temperaturę ciała, która jest niższa niż u większości ssaków. Zmierzona w odbycie temperatura wynosi 34–35°C. Również tempo metabolizmu ustępuje innym ssakom podobnych rozmiarów. Podczas pory suchej samica magazynuje tłuszcz.

Układ limfatyczny nie przedstawia istotnych odrębności. Wykazano jego reakcję na owoalbuminę, dinitrochlorobenzen i mykobakterie. Przez mikroorganizmami skórę zwierzęcia bronią komórki ziarniniakowe wydzielające enzymy.

Pokaż mniej

Dystrybucja

Geografia

Strefy biogeograficzne

Zwierzę występuje w Wenezueli i Kolumbii. Jego zasięg występowania obejmuje 445 000 km².

Pancernik nizinny Mapa siedliska
Pancernik nizinny Mapa siedliska

Nawyki i styl życia

Siedlisko pancernika nizinnego stanowią llanos, choć IUCN wskazuje ogólnie tereny trawiaste, krzaczaste i sawannowe. Zwierzę zasiedla nisko położone tereny zalewowe, poczynając od wysokości 25 m nad poziomem morza aż do 500 m. W czasie rokrocznych powodzi pancerniki te przenoszą się w wyższe rejony. Skamieniałości z Mene de Inciarte w wenezuelskiej Sierra de Perijá wskazują na rozpowszechnienie pancernika nizinnego i odpowiedniego dlań siedliska podczas ostatniego maksimum glacjalnego.

Pokaż więcej

Pokarmem pancernika nizinnego są bezkręgowce, zwłaszcza pierścienice i owady, wśród których wymienia się szczególnie termity, mrówkowate i chrząszcze.

W przeciwieństwie do niektórych swych krewnych pancernik nizinny jest aktywny w dzień. Na żer wychodzi ze swej nory rankiem, żerując od około 8 do 10:30, po czym wraca do nory, którą opuszcza znowu po południu, po 16.

Pancerniki zazwyczaj wiodą samotny tryb życia, pozbawiony istotnych relacji społecznych. Jeden pancernik nizinny zajmuje areał o powierzchni od 1,6 do 1,7 ha, przy czym średnia gęstość wynosi 2,8 osobnika na ha wedle danych z Wenezueli. Zwierzę w nietkniętych działalnością ludzką rejonach wydaje się względnie pospolity. Odnotowano jednak wspólne korzystanie z jednej nory przez kilka samic. Zjawiska takiego nie zaobserwowano u większości gatunków pancernika, w przypadku których zdarza się, by kilka osobników korzystają z tej samej nory, ale nigdy w tym samym czasie. Może to wskazywać na większą rolę relacji społecznych w przypadku pancernika nizinnego, ale obecnie nie ma pewnych informacji na ten temat.

Pokaż mniej
Styl życia

Nawyki godowe

Okres rozrodczy pancernika nizinnego zaczyna się w październiku, by trwać do marca. Po kopulacji i zapłodnieniu nie dochodzi od razu do implantacji. Zarodek zagnieżdża się w ścianie macicy dopiero po okresie od dwu do czterech miesięcy. Zjawisko to określa się mianem opóźnionej implantacji i obserwuje się także u innych gatunków pancerników, w tym u pancernika dziewięciopaskowego, u którego w niewoli zarodki zagnieżdżały się nawet po dwóch-trzech latach. Innym, znacznie rzadszych zjawiskiem spotykanym u tego rodzaju, jest poliembrionia. Mianowicie pojedyncza zygota dzieli się, dając w efekcie więcej niż jeden zarodek. W przypadku pancernika nizinnego ciąża obejmuje 4 zarodki, podobnie jak u pancernika dziewięciopaskowego. Ciąża przypada na wiosnę, a przynajmniej tą porą roku odławiano ciężarne samice. Prawdopodobnie zaczyna się ona w kwietniu bądź maju, trwać może do września czy października. Nie wiadomo, kiedy pancernik nizinny osiąga dojrzałość płciową, nieznana jest całkowita długość życia. Przez porównanie z blisko spokrewnionym Dasypus hybridus uważa się, że pokolenie może trwać 4 lata.

Populacja

Zagrożenia ludnościowe

Całkowita liczebność gatunku zmniejsza się. IUCN przyznaje mu status NT. Wśród zagrożeń wymienia się polowania oraz pułapki. Pancernik nizinny bywa spożywany jako źródło białka. Stosowany jest także w medycynie oraz w rzemiośle. Z innych zagrożeń wymienić można niszczenie siedlisk związane z produkcją biopaliw, drewna i rolnictwem.

Pokaż więcej

Zwierzę objęto ochroną w Wenezueli. Ponadto jego zasięg występowania obejmuje kilka terenów chronionych. Obejmuje go też program edukacyjny prowadzony w Kolumbii przez Fundación Omacha.

Pokaż mniej

Bibliografia

1. Pancernik nizinny artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Pancernik_nizinny
2. Pancernik nizinny Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/6292/47441316

Więcej fascynujących zwierząt do poznania