Patas rudy, patas, koczkodan rudy, huzar zwykły (Erythrocebus patas) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae) (Cercopithecidae) o stosunkowo ciężkiej budowie ciała, jeden z największych przedstawicieli rodziny.
Długość ciała (bez ogona) samic 48–52 cm, samców 60–87,5 cm, długość ogona samic 48–55 cm, samców 63–72 cm; masa ciała samic 4–7 kg, samców 7–13 kg.
Patas rudy występuje w Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku:
Występuje również na wyżynie Ennedi (północno-wschodni Czad), ale status podgatunkowy tej populacji jest niepewny. Introdukowany w południowo-zachodnim Portoryko na Karaibach.
Jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Zamieszkuje suche tereny sawannowe i półpustynie, również niewielkie zarośla, np. akacjowe w Afryce Zachodniej i Środkowej. Jest to najszybsza małpa wąskonosa, mogąca przemieszczać się z prędkością do 55 km/h. Potrafi poruszać się na dwóch kończynach, podpierając się ogonem. Grupa rodzinna liczy zwykle około 20 osobników, areał zajmowany przez stado ma powierzchnię około 4 tys. ha. W ciągu jednego dnia małpy penetrują w poszukiwaniu pożywienia obszar o średnicy około 5 km. Odżywiają się żywicą drzew, kwiatami, mrówkami i innymi stawonogami, których poszukują na sawannie.
W niewoli koczkodany rude dożywają 20 lat, jednakże przeciętna samica na wolności umiera w wieku 4 lat. Są to zwierzęta o znacznej śmiertelności, rekompensowanej przez przyspieszone wkraczanie w okres rozrodczy. Gotowość do rozrodu samice osiągają w wieku 2,5 roku. Brak sezonu rozrodczego, długość cyklu płciowego 30 dni.
