De Europese rivierkreeft (Astacus astacus) of edelkreeft is een kreeft uit Europa die leeft in zoet water. De wetenschappelijke naam Astacus astacus is van het Griekse Astakos (zeekreeft) afgeleid, maar in zee komt de soort niet voor.
Europese rivierkreeften kunnen tot 20 centimeter lang worden, maar afmetingen langer dan 16 centimeter zijn zeldzaam. De dieren kunnen bruin of blauw gekleurd zijn, dit is afhankelijk van de zuurgraad van het water.
Aa
AaseterEen aaseter is een dier dat leeft van dierlijke resten, en niet zelf op voedsel jaagt. Aaseters kunnen groot of klein zijn. Veel insecten zijn bijv...
Ei
EierleggendOviparie is het verschijnsel dat dieren zich voortplanten door middel van het leggen van eieren. Anders dan bij vivipare (levendbarende) dieren ont...
A
begint met
De Europese rivierkreeft houdt van voedselrijke wateren die snel opwarmen door de zon.
Sinds de introductie van diverse Amerikaanse rivierkreeftsoorten is deze soort snel in aantal afgenomen. De reden is dat Amerikaanse soorten drager zijn van een parasiet: de oömyceet Aphanomyces astaci. De parasiet veroorzaakt een schimmelinfectie genaamd kreeftenpest waartegen invasieve Amerikaanse soorten immuun zijn, maar die een populatie Europese rivierkreeften binnen enkele weken kan uitroeien.
Vroeger kwam de Europese rivierkreeft in grote delen van Nederland voor, als er maar schoon zwakstromen water aanwezig was. Maar door de komst van de Amerikaanse rivierkreeftsoorten met hun bijbehorende ziektes is de Europese rivierkreeft nagenoeg uitgeroeid in geheel Nederland. Inmiddels komt de soort in Nederland alleen nog voor in de door sprengen gevoede vijvers in de Veluwezoom, omdat deze populatie volledig is geïsoleerd voor kreeften uit andere wateren.
In 2012 is een reddingsplan gestart om de Europese rivierkreeft voor Nederland te behouden. Dit bestaat uit een kweekprogramma, onderzoek van geschikte locaties en uitzetten van jonge kreeftjes in minimaal tien vijvers binnen het verspreidingsgebied. Het einddoel is herintroductie in minimaal twee beeksystemen. Een studie gaf in 2003 aan dat, indien de soort opnieuw zou worden uitgezet, dit het best kon geschieden in een vijver bij landgoed Duno bij Kasteel Doorwerth, de vijvers in de Seelbeek bij Heveadorp, de Rozendaalse beek, de Molenvijvers in het Openluchtmuseum bij Arnhem, de Gielenbeek bij Oosterbeek en de vijvers achter hotel Groot Warnsborn.. In november 2023 was er een waarneming in een tuin in Maastricht.
Waarnemingen elders in Nederland betreffen uitheemse rivierkreeften.
