Pustynnica katolicka
Królestwo
Gromada
Klasa
Rodzina
Rodzaj
GATUNEK
Notaden bennettii

Pustynnica katolicka, żaba katolicka (Notaden bennettii) – gatunek australijskiego płaza bezogonowego z rodziny Limnodynastidae, zaliczany wcześniej do żółwinkowatych, a pierwotnie do ropuchowatych. Młode osobniki cechuje charakterystyczne umaszczenie z ciemnym krzyżem na jaskrawożółtym tle na grzbietowej stronie tułowia. Płaz zamieszkuje bardzo suche siedliska. Większą część życia spędza zagrzebany w ziemi, do czego rozwinął liczne przystosowania. Na powierzchnię wychodzi po obfitych deszczach, po których też następuje rozród zwierzęcia. Kijanki dojrzewają szybko. Z uwagi na duży obszar występowania w Nowej Południowej Walii i Queenslandzie oraz nieznaną, ale niemałą liczebność populacji, nie grozi mu wyginięcie, a IUCN przyznaje mu status LC (najmniejszej troski).

Wygląd

Withers i Hillman opublikowali w 2001 pomiary licznych gatunków australijskich płazów. Do badań użyli głównie zakonserwowanych w alkoholu samców, chcąc uniknąć różnic w wielkości samic zależnych od jaj. Zbadali między innymi cztery pustynnice katolickie i przedstawicieli innych gatunków tego samego rodzaju. Średnia masa ciała pustynnicy katolickiej wyniosła 11,82 g ± 3,99 g. Podobna była masa pokrewnego gatunku Notaden melanoscaphus, przebadanego w takiej samej liczbie osobników: ważył on średnio 11,15 g ± 3,62 g. Natomiast Notaden nichollsi, w przypadku którego zważono dwukrotnie więcej płazów, cechował się większą masą ciała: 20,15 g ± 3,94 g. Badacze zmierzyli również odległość od czubka pyska zwierzęcia do naturalnego otworu ciała. Pustynnica katolicka okazała się w tym przypadku najmniejsza, osiągając średni wynik 43,50 mm ± 4,51 mm. N. melanoscaphus, mierząc 44,00 mm ± 5,27 mm, okazał się niewiele większy od niej, w przeciwieństwie do N. nichollsi o długości 50,12 mm ± 4,3 mm.

Pokaż więcej

Specjaliści ci kształt ciała przedstawicieli rodzaju Notaden określają jako kulisty. Podobnie autor opisu rodzaju określił Notaden jako gruby i krótki. Głowę opisał jako bardzo krótką i wysoką, o tępym pysku, krótkich ustach sięgających obszaru poniżej środka oka, szerokim języku, umiarkowanej wielkości oczach. Stwierdził, że otwór zewnętrzny ucha pokrywa skóra, a można go uwidocznić dopiero po jej zdjęciu. Jest bardzo wąski, Günther porównał go do trąbki Eustachiusza. Zębów nie znalazł, zwrócił natomiast uwagę na krótkie i miękkie wyniosłości pomiędzy wąskimi nozdrzami wewnętrznymi. Opisał również wyrostki poprzeczne odcinka krzyżowego kręgosłupa, zwracając uwagę na ich duży rozmiar. Łapy są krótkie. Kończyny przednie wyposażone są w 3 palce, tylne dysponują wąską błoną pławną. Na śródstopiu autor opisu rodzaju odnalazł pojedynczą wyniosłość łopatowatego kształtu.

Dorosły płaz jest koloru zielonkawego, ziemistego, czoło ma zielonkawe. Przez środek grzbietu biegnie wstęga barwy brązowej, szeroka, z czarnym marmurkowaniem, która rozdwaja się na przedzie. Za ramionami oddaje ona na grzbiecie parzystą poprzeczną belkę. Brzuch jest nieco bielszy od grzbietu. Łapy są czarniawe, pokrywa je kilka niewielkich białych cętek. Białe plamki występują również na gardle zwierzęcia. Młode osobniki wyróżniają się charakterystycznym ubarwieniem. Na intensywnie żółtym tle widnieje u nich wzór w kształcie krzyża w barwach czarnej i czerwonej. Skóra sprawia wrażenie guzkowatej. Pokrywają ją grube, gruczołowate, płaskie brodawki.

Żółwinkowate (razem ze Limnodynastidae) wykazują znaczną redukcję szkieletu, jednak to u pustynnicy proces ten jest najbardziej posunięty. Redukcji uległa między innymi tylna gałąź kości skrzydłowatej. Kość kwadratowo-jarzmowa nie występuje. Kość łuskowa pustynnicy zachowała się w postaci silnie zredukowanej, często brakuje gałęzi, czy to jarzmowej, czy to usznej, a nawet obu, kość leży również daleko od crista parotica. Limnodynastidae cechują się umiarkowanie dobrze lub dobrze rozwiniętymi kośćmi czołowo-ciemieniowymi i tutaj Notaden stanowi wyjątek. Nie jest to wyjątek jedyny. Podobny stan opisano w przypadku kości podniebiennej, dobrze zbudowanej u pozostałych Limnodynastidae. W przeciwieństwie do większości płazów bezogonowych szczęka nie posiada zębów. Wedle Littlejohna i współautorów występują one natomiast nawet u pozostałych Limnodynastidae. Według Daviesa i Withersa cecha ta występuje nie tylko u przedstawicieli rodzaju Notaden, ale też pokrewnych Pseudophryne, Arenophryne, Myobatrachus i niektórych Uperoleia.

Nozdrza są wąskie.

Pokaż mniej

Dystrybucja

Geografia

Kraje
Strefy biogeograficzne

Pustynnica katolicka żyje na kontynencie australijskim, we wschodniej jego części. Jej zasięg występowania obejmuje środkową Nową Południową Walię, jak też południowy Queensland, na zachód od Wielkich Gór Wododziałowych. International Union for Conservation of Nature (IUCN) szacuje jego powierzchnię na 615000 km².

Pustynnica katolicka Mapa siedliska
Pustynnica katolicka Mapa siedliska
Pustynnica katolicka

Nawyki i styl życia

Jako siedlisko gatunku IUCN wymienia pokryte ciemną glebą stoki i równiny zalewowe dużych systemów rzecznych, sawanny, tereny leśne, a także malee. Są to suche obszary, jedne z najsuchszych siedlisk. Podobne zajmują inne Notaden czy Neobatrachus. Na terenie życia zwierzęcia roczna suma opadów zawiera się pomiędzy 150 a 750 mm. Stopień wilgotności podłoża ma istotne znaczenie dla szybkości utraty masy przez zwierzę. Uważa się, że nietworzące kokonów pustynnice czy Heleioporus zagrzebują się głębiej, niż Cyclorana czy Neobatrachus, jak również że preferują bardziej wilgotne, piaszczyste podłoża.

Styl życia

Dieta i odżywianie

Populacja

Liczba ludności

IUCN w 2002 przyznało pustynnicy katolickiej status LC (Least Concern, czyli najmniejszej troski), kierując się szerokim zasięgiem występowania zwierzęcia, jego prawdopodobnie niemałą populacją i brakiem oznak jej spadku. N. benettii nie figuruje na listach CITES.

Pokaż więcej

IUCN nie potrafi podać statusu zagrożenia gatunku. Jego liczebność zdaje się utrzymywać na stałym poziomie. Odnotowywano jednak pewne spadki.

Wspomniana organizacja wymienia następujące zagrożenia dla gatunku:

  • utrata środowiska naturalnego związana z rozwojem rolnictwa przemysłowego;
  • współzawodnictwo kijanek z larwami ropuchy agi wywierające niekorzystny wpływ na ich rozwój.

Nie podejmuje się żadnych działań w celu ochrony gatunku. Australijscy aborygeni zamieszkujący zachodnią część Nowej Południowej Walii spożywają mięśnie kończyny miednicznej tego płaza, co odnotował w 1976 Tyler.

Pokaż mniej

Bibliografia

1. Pustynnica katolicka artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Pustynnica_katolicka
2. Pustynnica katolicka Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/41182/10409412

Więcej fascynujących zwierząt do poznania