Bruinrode heidelibel
Koninkrijk
Klasse
Volgorde
Familie
SOORTEN
Sympetrum striolatum

De bruinrode heidelibel (Sympetrum striolatum) is een echte libel uit de familie van de Korenbouten (Libellulidae). Het is een libel van 42 à 44 mm die in vrijwel heel Europa voorkomt. In België en Nederland is het een algemene soort van juli tot oktober. Regelmatig vinden er invasies vanuit het zuiden plaats.

Uiterlijk

De bruinrode heidelibel heeft weinig opvallende kenmerken. De poten zijn zwart met gele strepen. De dijen van de voorste poten zijn meestal driekleurig: zwart-geel-zwart. Het zwarte streepje op het voorhoofd (tussen de ogen) stopt bij de oogranden en loopt niet of nauwelijks langs de oogranden naar beneden (de zogenaamde 'hangsnor' ontbreekt). Vaak is langs de oogranden wel een donker veegje aanwezig. Het mannetje heeft een lang en slank achterlijf, zonder knotsvormige verbreding aan het uiteinde. Uitgekleurde mannetjes krijgen een rood achterlijf, dat meestal minder diep rood is dan bij de bloedrode (Sympetrum sanguineum) en steenrode heidelibel (Sympetrum vulgatum). In zijaanzicht zijn meestal wat zwarte vlekjes op het achterlijf aanwezig. De zijkant van het borststuk verkleurt van geel naar grijsbruin, maar twee vlakjes blijven opvallend geel. Jonge mannetjes en vrouwtjes hebben een geel achterlijf, dat later bij de vrouwtjes verkleurt tot bruin of roodbruin. Aan de zijkant van het achterlijf staan zwarte streepjes, die geen doorlopende streep vormen. De lichaamslengte van volwassen dieren ligt tussen 35 en 44 millimeter.

Laat meer zien

De larve is 14–18 mm lang.

Laat minder zien

Verdeling

Geografie

De bruinrode heidelibel is een pioniersoort die zijn optimale voortplantingsbiotoop vindt in ondiepe poelen die 's zomers geheel of gedeeltelijk uitdrogen en weinig vegetatie hebben. De soort komt echter ook voor in allerlei andere stilstaande en zwak stromende wateren. Plaatsen met veel schaduw worden gemeden. De soort plant zich vaak voort in schaars begroeide ondiepe plasjes, bijvoorbeeld in groeven en natuurontwikkelingsgebieden.

Laat meer zien

Het verspreidingsgebied van de bruinrode heidelibel loopt oostelijk tot in Japan en zuidelijk tot in Noord-Afrika. De soort komt voor in het grootste deel van Europa, maar in Scandinavië alleen in de zuidelijke helft en in de Baltische Staten schaars. Langs de kust van Schotland, Ierland en Noorwegen komt de ondersoort nigrescens voor, die meer zwart heeft op kop, poten en borststuk. Deze ondersoort wordt soms als aparte soort beschouwd. In Nederland en België kan de bruinrode heidelibel overal worden aangetroffen, maar de dichtheid van deze warmteminnende soort is in het zuiden en in de duinen groter. In zeekleigebieden liggen minder geschikte habitats, zodat de soort daar schaars is. Net als andere heidelibellen is het een zeer mobiele soort, die over lange afstanden en vaak groepsgewijs kan trekken. In de eerste helft van de 20e eeuw zijn daarbij enorme groepen van miljoenen exemplaren waargenomen.

Laat minder zien

Bioom

Gewoonten en leefwijze

De bruinrode heidelibel heeft een eenjarige levenscyclus en overwintert als ei. De eieren meten circa 0,6 × 0,3 mm; ze hebben een klein aanhangsel op de voorste pool en een gel-achtig omhulsel; ze zijn bleekgeel tot roodbruin. De eieren komen in het voorjaar uit, waarna de larven zich snel ontwikkelen. De larven leven in ondiep water tussen waterplanten en op de bodem, waar ze onder meer op muggenlarven jagen. Uitsluipen vindt plaats vanaf eind mei tot eind september, met een piek van eind juli tot begin september. Bruinrode heidelibellen vertonen ongeveer hetzelfde gedrag als de meeste andere heidelibellen. Jonge dieren zijn in de wijde omtrek van het voortplantingswater aan te treffen, zittend en jagend op kleine insecten in ruige vegetatie. Geslachtsrijpe mannetjes vliegen bij het water en gaan regelmatig zitten op uitstekende stengels in de oevervegetatie. Ze speuren naar vrouwtjes voor de paring. Mannetjes die dichtbij komen worden meestal verjaagd. De eitjes worden vliegend in tandempositie afgezet, in het water.

Dieet en voeding

Populatie

Bedreigingen van de bevolking

De soort staat op de Rode Lijst van de IUCN als niet bedreigd, beoordelingsjaar 2007.

Referenties

1. Bruinrode heidelibel artikel op Wikipedia - https://nl.wikipedia.org/wiki/Bruinrode_heidelibel
2. Bruinrode heidelibel op de IUCN Rode Lijst-site - https://www.iucnredlist.org/species/158685/83884411

Meer fascinerende dieren om over te leren