Brzytwodziób amerykański (Rynchops niger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny mewowatych (Laridae). Zamieszkuje Amerykę Północną, Środkową i Południową. Większość populacji brzytwodziobów nie migruje. Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem.
Wygląd zewnętrzny: Wierzch ciała czarny, spód biały. Czoło także białe, skrzydła długie i spiczaste. Nogi czerwone. Dziób długi i czerwony, czarno zakończony. Samice upierzeniem przypominają samce, ale są mniejsze.
Rozmiary:Długość ciała: samica – 35 cm, samiec – 45 cm
Rozpiętość skrzydeł: 107–127 cm
Masa ciała: samica – około 265 g, samiec – około 365 g
Wybrzeża, głąb lądu.
Wschodnie i południowe wybrzeża Ameryki Północnej, w Ameryce Środkowej i Południowej na wybrzeżach i w głębi lądu.
Chrapliwe krzyki.
Jest ptakiem towarzyskim. Setki brzytwodziobów gniazdują w dużych koloniach na piaskowych językach wcinających się w wodę lub na bagnistych brzegach. Poza porą lęgową brzytwodzioby w dzień odpoczywają na lądzie, na błotnistych wysepkach lub na wysepkach na wodzie. W Ameryce Południowej także na trawiastych nizinach. Pożywienia szukają głównie o zmroku. Latają pojedynczo, ale czasem, nad bogatymi w ryby wodami więcej ptaków łączy się w grupę i żeruje wspólnie.
Długość życia: Na wolności 5–15 lat; w niewoli maksymalnie 20 lat.
Małe ryby, skorupiaki (np. krewetki czy kraby błękitne).
Brzytwodzioby latają nisko nad wodą, regularnie machając skrzydłami. Kiedy ptak chwyta małe rybki i skorupiaki, ma dziób szeroko otwarty, a jego spodnia część, silnie spłaszczona po bokach oraz mocno przedłużona, „przeczesuje” wierzchnią warstwę wody. Jeżeli ptak poczuje dotknięcie ryby lub skorupiaka, przymyka górną część dzioba i nachyla głowę ku piersi.
Toki: W porze godowej odbywa się wiele potyczek i „walk powietrznych”.
Miejsce gniazdowania: Gniazduje w koloniach umiejscowionych na wybrzeżu, na wyspach, słonych mokradłach, nad rzekami – na plażach, piaszczystych bądź żwirowych łachach.
Gniazdo: Płytkie zagłębienie w ziemi. Nie jest wyścielone żadnym materiałem, nie zakrywają go także zarośla.
W Ameryce Północnej sezon lęgowy trwa od maja do października.
Jaja: W zniesieniu 1–5 jaj, najczęściej 3–4. Brudnobiałe z brązowymi plamkami.
Wysiadywanie: Inkubacja jaj trwa 21–26 dni i zajmują się nią oboje rodzice. Szczególnie podczas upalnych dni jedno siedzi na gnieździe, a drugie odlatuje do wody, moczy nogi i pierze na piersi, aby obniżyć temperaturę ciała i nie przegrzać wysiadywanych jaj.
Ponieważ gniazdo jest widoczne, jaja mogą być łatwym łupem dla różnych drapieżników. W razie utraty lęgu rodzice zmieniają miejsce i próbują się dochować nowego potomstwa.
Pisklęta: Pisklęta, dopóki są pokryte puchem, przebywają w pobliżu gniazda. W pełni opierzone stają się po 28–31 dniach. Po 5 tygodniach od wyklucia młode potrafią latać i rodzice zaczynają je uczyć polować. Ptaki dojrzewają płciowo w 3–4 roku życia.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brzytwodzioba amerykańskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Globalny trend liczebności oceniany jest jako spadkowy, choć niektóre populacje mogą być stabilne, a u niektórych trend nie jest znany.
Choć stawia się licznie wały przeciwpowodziowe, które pozbawiają brzytwodzioba miejsc na gniazda, populacja jego jest liczna. Jednak niszczenie lasów deszczowych wpływa na jakość i ilość wody w rzekach, a przez to i na źródła pokarmu brzytwodzioba.
