Kulik alaskański (Numenius tahitiensis) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Zimowiska ma na wyspach na Oceanie Spokojnym i tam został odkryty w XVIII wieku. To, że tereny lęgowe tego gatunku znajdują się na Alasce, zaczęto podejrzewać na początku XX wieku, ale odkryto je dopiero w połowie tego wieku. Położone są one w zachodniej części tego stanu na dwóch obszarach oddalonych od siebie o około 300 km. Gatunek jest reliktowy i narażony na wyginięcie (trend zasobów populacji jest spadkowy). Są to jedyne ptaki siewkowe zdolne do używania narzędzi podczas żerowania.
Długość ciała wynosi 40–44 cm; masa ciała: 310–800 g. Kuliki alaskańskie są przeciętnej wielkości jak na przedstawicieli Numenius. Osiąganymi rozmiarami, sylwetką i proporcjami poszczególnych części ciała przypominają kuliki mniejsze. Są jednak od nich nieznacznie mniejsze, dziób mają grubszy i bardziej tępo zakończony, a nogi wydają się nieco krótsze i mocniej zbudowane. Upierzenie – w tym rysunek na głowie – również są podobne u kulików alaskańskich i mniejszych.
Barwa tła jest zmienna: na spodzie ciała – od kremowej lub płowej po intensywnie cynamonową, na wierzchu ciała – od ciemnobrązowej po szarobrązową. Głowa pokryta wyrazistym wzorem. Środkowy pasek ciemieniowy i brew są płowe, a szersze od nich boczne paski ciemieniowe i węższy pasek oczny – ciemnobrązowe. Policzki, pokrywy uszne i szyja są płowe, delikatnie brązowo kreskowane. Broda i górna część gardła w większości białe. Wierzch ciała jest przeważnie ciemnobrązowy z rysunkiem tworzonym przez cynamonowopłowe krawędzie piór, ząbkowanie i plamki. Środkowa część grzbietu i górna część kupra brązowe. Ubarwiona cynamonowopłowo niższa część kupra wraz z pokrywami nadogonowymi tworzą dobrze widoczną w locie plamę. Ogon ma kolor cynamonowy (o różnym nasyceniu, od bladego po jaskrawy), poszczególne sterówki pokryte są ciemnobrązowymi paskami, mają płowe końcówki.
Pokrywy pierwszorzędowe czarnobrązowe z wąskimi płowymi lub białawymi końcówkami. Pokrywy drugorzędowe jaśniejsze, z płowymi lub białawymi końcówkami i cynamonowopłowym plamkowaniem. Lotki ciemnobrązowe. Najbardziej wewnętrzne lotki I rzędu i lotki II rzędu po bokach z ząbkowaniem lub plamkowaniem na krawędziach. Na zewnętrznych lotkach I rzędu wzór ten jest słabiej zaznaczony. Lotki I rzędu mają płowe końcówki, które na najbardziej zewnętrznych piórach szybko się ścierają. Przód szyi i górna część piersi od płowych po białawe (niekiedy z cynamonowym nalotem, od jasnego po intensywny), z grubym brązowym kreskowaniem, które przeważnie jest ostro odgraniczone od reszty piersi; czasem jednak ciągnie się aż po boki ciała. Niższa część piersi i brzuch zazwyczaj bez wzorów, od matowo płowych po białawe, czasem też cynamonowe. Pióra w okolicach kloaki kremowo-cynamonowe. Pióra w górnej części goleni wyróżniają się wydłużonymi stosinami, które przypominają połyskliwą szczecinę. Do tego elementu upierzenia nawiązuje anglojęzyczna nazwa kulika alaskańskiego – bristle-thighed curlew. Kreskowanie po bokach ciała zmienne. Podbarkówki i pokrywy podskrzydłowe o głębokiej cynamonowej barwie.
Na zimowiskach część dorosłych kulików alaskańskich podczas pierzenia (od lipca do grudnia) lotek I i II rzędu traci zdolność lotu na około dwa tygodnie.
Według danych dostępnych w 2002 roku rozmiary terytoriów zależne są od topografii terenu, w szczególności układu sieci rzecznej. Ogółem są większe w północnej części zasięgu – 150–275 ha w Neva Creek vs 40–110 ha w Nulato Hills. Zagęszczenie par lęgowych badane w latach 2011–2012 w południowej części Nulato Hills (okolica Allen Creek) wyniosło 1,19–2,06 pary na km². Poszczególne pary zajmowały terytoria o wielkości 13,9–113,2 ha (0,139–1,132 km²). Podczas pierwszych badań terenowych nad populacją z półwyspu Seward, rozpoczętych w 1989, wielkość terytoriów oszacowano na 0,5–1,5 km². Przywiązanie do miejsca gniazdowania stwierdzono u 80% samców i 50% samic w południowych Nulato Hills.
Na Johnston kuliki alaskańskie mogą powodować znaczące straty w lęgach rybitw pacyficznych (Onychoprion lunatus) i faetonów czerwonosternych (Phaethon rubricauda), których jajami żywią się tam również kamuszniki zwyczajne (Arenaria interpres). Badacze zauważyli, że skrzeczące głosy trzymanych w rękach faetonów przyciągają okoliczne kuliki. Podobne odgłosy faetony wydają podczas obrony swojego terytorium przed innym osobnikiem. Być może kuliki alaskańskie rozpoznają te odgłosy i wykorzystują nieuwagę zajętego sprzeczką faetona, by zjeść jego jajo. Zakradają się do gniazda również w trakcie zamieniania się wysiadujących ptaków.
Kuliki alaskańskie podejmują długodystansowe wędrówki między terenami lęgowymi w zachodniej części Alaski a środkową i południową Oceanią. Do połowy sierpnia większość zdąża już opuścić swoje tereny lęgowe. Osobniki dorosłe wyruszają w lipcu i sierpniu. Ptaki młodociane udają się na zimowiska same, później – od połowy sierpnia do początku września.
Najdalej wysunięte na południe zimowiska są oddalone od obszarów gniazdowania o ponad 8500 km. Prawdopodobnie osobniki wędrujące w ich kierunku zatrzymują się na miejscach przystankowych na środkowym Pacyfiku. Na północnej granicy zasięgu zimowania znajduje się wyspa Laysan, do której kuliki wędrują prawdopodobnie bez zatrzymywania się przez ponad 4000 km. Do badania trasy i przebiegu wędrówek kulików alaskańskich wykorzystuje się telemetrię satelitarną. W latach 2005–2006 wyposażono w nadajniki 10 osobników, przy czym dane uzyskano dla 9 z nich. Od ostatniego zarejestrowanego miejsca pobytu na Alasce do pierwszego na jednej z wysp południowego Oceanu Spokojnego (lub ostatniego zarejestrowanego ogółem) dzieliło je od 7050 do 9725 km (8800 ± 900 km), a odległość tę przebyły przeciętnie w 7,2 ± 1,2 doby (5,7–8,3). W czerwcu 2007 nadajniki założono 15 osobnikom z Nulato Hills. Przed opuszczeniem Alaski przemieszczały się zupełnie inną trasą, niż badane w 2006 osobniki z półwyspu Seward. Następnie nieprzerwanym lotem przebywały 4650–8525 km. Większość nie korzystała z miejsc przystankowych i od razu docierała na zimowiska.
Na terenach lęgowych kuliki alaskańskie żywią się owadami i pajęczakami, a do tego owocami i kwiatami krzewinek. Na zimowiskach są oportunistami pokarmowymi – zjadają bezkręgowce lądowe i te ze strefy pływów, jaja i pisklęta ptaków morskich, gryzonie, jaszczurki, owoce i padlinę.
Zniesienia przypadają przeważnie na drugą połowę maja, rzadziej na pierwszy tydzień czerwca. Późne lęgi – ze zniesieniami od 9 do 18 czerwca – prawdopodobnie wynikają z późnego powrotu samicy z zimowiska, nie są to lęgi zastępcze.
Gniazdo typowe dla kulików. Ma formę zagłębienia w ziemi. Wyściółkę stanowią porosty (głównie oskrzelka rynienkowata, Flavocetraria cucullata), mchy, suche liście, skrawki turzyc i gałązek. Większość materiału do budowy gniazda znajduje się w jego bliskiej okolicy. Wyściółka jest dalej uzupełniania w okresie wysiadywania jaj.
W zniesieniu przeważnie 4 jaja. Wymiary średnie dla 16 jaj: 60,4 ± 2,5 mm na 42,5 ± 1 mm (zakres 57,5–65,0 na 41,5–44,7 mm). U ptaków obojga płci formują się dwie duże owalne plamy lęgowe. Wysiadywanie trwa 22–26 dni (średnio 24 dni; n=5) i rozpoczyna się wraz ze złożeniem czwartego jaja. Samiec i samica zdają się nie zmieniać w wysiadywaniu w zależności od pory dnia, potrzeba jednak więcej badań. Dwa lub trzy dni przed wykluciem się piskląt rodzice zaczynają zostawiać gniazdo na krótki czas i żerują wtedy w pobliżu.
Pisklęta opuszczają gniazdo w ciągu 12 godzin od wyklucia. Młode po 21–24 dniach życia są zdolne do lotu i osiągają samodzielność w wieku 33–41 dni. Po około tygodniu życia gromadzą się w „żłobkach”, w których przebywają przeważnie do wyruszenia na miejsca koncentracji. Stadka mogą obejmować zarówno młode z jednego lęgu, jak i z kilku. Zwykle tworzy je nie więcej niż 20 piskląt, zdarzają się jednak stadka złożone z nawet 30 młodych. Wodzone są przez najwyżej 14 dorosłych osobników, z czego niektóre nie są rodzicami żadnego z nich.
Większość terenów lęgowych znajduje się na obszarach chronionych. Pozwala to zapobiec przeważającej części zagrożeń, z wyjątkiem między innymi tych związanych ze zmianami klimatu lub drapieżnictwem. Pojawianie się siedzib ludzkich w okolicach stanowisk lęgowych może przyciągać drapieżniki, w tym kruki zwyczajne (Corvus corax) szukające pożywienia wśród odpadków. Zjadają one jaja kulików alaskańskich, podobnie jak wydrzyki ostrosterne (Stercorarius parasiticus). Pisklęta stanowią zdobycz lisów rudych (Vulpes vulpes), błotniaków amerykańskich (Circus hudsonius), białozorów (Falco rusticolus), wydrzyków długosternych (S. longicaudus) i żurawi kanadyjskich (Grus canadensis).
Podnoszenie się poziomu morza związane z globalnym ociepleniem może doprowadzić do zniknięcia niektórych niezamieszkanych wysp i atoli, na których kuliki alaskańskie zimują, lub degradacji ekosystemów ich strefy przybrzeżnej.
IUCN uznaje kulika alaskańskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) od 2020 (stan w 2020). Wcześniej (od 1994 roku) gatunek miał status narażony (VU, Vulnerable). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za umiarkowanie spadkowy.
Począwszy od lat 90. XX wieku w źródłach podawana jest liczebność populacji bliska 10 tys. osobników. Tę szacunkową wartość przytoczono między innymi w Alaska Shorebird Conservation Plan (2019). Opiera się ona o dane uzyskane dzięki pracom terenowym prowadzonym w latach 1988–1992. Liczebność populacji oceniono na 3,2 tys. par lęgowych, z czego 60% gniazdowało w Nulato Hills, a 40% – na półwyspie Seward. Raporty z badań nie zostały upublicznione.
Kulik alaskański wymieniony jest w załączniku I Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (CMS). Na obszarach należących do USA i Kanady chroniony jest również przez Migratory Bird Treaty Act. Większość terenów lęgowych leży w obrębie Andreafsky Wilderness w Yukon Delta National Wildlife Refuge, lecz około ¼ na południe od nich znajduje się na terenach prywatnych. Liczne miejsca przystankowe i zimowiska położone są w obrębie National Wildlife Refuge.
W Alaska Shorebird Conservation Plan (2019) kulik alaskański uznany jest za jeden z gatunków priorytetowych. U.S. Shorebird Conservation Plan Partnership w 2016 wymieniało go jako jeden z trzech gatunków „najwyższej troski” (Greatest Concern) obok szlamnika tundrowego (Limosa lapponica baueri) i biegusa rdzawego (Calidris canutus roselaari).
