Kakadu cienkodzioba (Cacatua tenuirostris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae), podrodziny kakadu (Cacatuinae). Występuje w południowo-wschodniej Australii. Niezagrożony wyginięciem.
Hałaśliwy, stadny ptak. Związany z zaroślami eukaliptusowymi, porastającymi okolice rzek lub ich brzegi. Pierwotnie żywił się głównie podziemnymi organami roślinnymi (bulwami, cebulami i kłączami); wraz ze zwiększaniem areału upraw rolnych na terenie Australii w diecie kakadu cienkodziobych zwiększał się także udział ziaren zbóż, np. pszenicy.
W lęgu 2–4 białe jaja, które oba ptaki z pary wysiadują przez 24–27 dni. Młode pozostają w gnieździe do 56 dni od wyklucia. Są zdolne do rozrodu po 3–4 latach. C. tenuirostris może żyć ponad 50 lat. Introdukowane lub zbiegłe z niewoli ptaki szybko się rozprzestrzeniają, w niektórych rejonach, np. zachodniej Wiktorii, stając się uciążliwymi szkodnikami upraw.
Lą
LądoweJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Monogamia – najbardziej rozpowszechniony typ związku małżeńskiego, w którym jedna osoba związana jest trwale z jednym partnerem. Monogamicznos...
Ni
Nie migrująceL
zacznij od...Kakadu cienkodzioba jest średniej wielkości krępą papugą, o białym upierzeniu i krótkim ogonie. Czub także krótki, o długości 33–34 mm, nie zawsze widoczny. Górna szczęka wyraźnie dłuższa niż żuchwa. Dookoła oka naga, szaroniebieska lub jasnoniebieska skóra; wokół nagiej obrączki ocznej i dzioba pióra pomarańczowoczerwone. Pomarańczowoczerwona plama występuje też na wierzchu głowy, pod czubem. Na gardle czerwonopomarańczowy pas. Masa ciała wynosi 565–640 g. Samca wyróżnia wyraźnie dłuższy i smuklejszy dziób. Tęczówka ciemnobrązowa. Dziób biały, niebieskawoszary u nasady. Nogi i stopy szare.
Długość ciała wynosi 37–41 cm, rozpiętość skrzydeł 80–90 cm. U 23 zbadanych samców długość skrzydła wynosiła 268–288 mm, u 24 samic 255–278 mm; długość dzioba u tychże samców mieściła się między 46,3 a 52,6 mm, natomiast u samic 41,6 a 50,6 mm. Długości ogona nie podano wprost, jednak odnotowano, że stosunek długości skrzydło/ogon wynosi zazwyczaj 0,44–0,46. U okazów pochodzących ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego (wymiary uśrednione) ogon ma długość ok. 12,7 cm, dziób ok. 5 cm (1,95 cala), a skok ok. 2,41 cm (0,95 cala).
Kakadu cienkodzioba jest endemitem Australii, gdzie występuje w południowo-wschodniej części kontynentu. Jej naturalne rejony występowania to trzy stany: południowo-wschodnia Australia Południowa, obszary trawiaste w zachodniej części stanu Wiktoria oraz południowa Nowa Południowa Walia, gdzie spotyka się ją na obszarze zwanym Riverina.
W stanie Queensland została introdukowana. Musiało to nastąpić przed 1865, ponieważ już John Gould w wydanym tamtego roku dziele Handbook to the Birds of Australia wspomniał o występowaniu C. tenuirostris w tym stanie. W Nowej Południowej Walii na wolności żyją ptaki, które uciekły z niewoli; ich populacja jest regularnie zasilana nowymi uciekinierami. Według The Birds of Australia (1911) ptaki tego gatunku można również spotkać w Terytorium Północnym, nie odnotowano jednak, jak się tam znalazły. Kakadu cienkodzioba znajduje się na liście ptaków wyspy King w kategorii pojawiające się nieregularnie, rzadko lub sporadycznie (wyspa King leży około 90 km od wybrzeża Australii). Także na Tasmanii spotyka się osobniki tego gatunku: najprawdopodobniej są to ptaki zbiegłe z niewoli.
Żyje na obszarach trawiastych, leśno-trawiastych, lasach rosnących na brzegach rzek oraz na obszarach rolniczych i uprawach. Gatunek związany z eukaliptusami; w zasiedlanych środowiskach częsty jest na przykład eukaliptus kamaldulski, E. fasciculosa i E. ovata. Ptak zawsze występuje w okolicy rzek lub strumieni. Prócz eukaliptusów w środowiskach wybieranych przez ten gatunek rośnie Allocasuarina luehmannii (rzewniowate). Kakadu cienkodzioba jest spotykana do wysokości 400 m n.p.m.
Papuga żeruje w chłodniejszych porach dnia, w południe odpoczywa w cieniu. O świcie opuszcza miejsce spoczynku, aby się napić. Układanie się ptaków do snu na gałęzi opisane jest jako akrobatyczne. Gatunek stadny; poza sezonem lęgowym bywa widywany w stadach liczących około 2000 osobników. Większość czasu spędza na ziemi. W trakcie żerowania jeden osobnik pozostaje na drzewie w roli „strażnika”. Porusza się seriami skoków, znacznie szybszych niż u kakadu żółtoczubej, od której także szybciej uderza skrzydłami. Nie ma niezdarnego, „kaczkowatego” chodu jak inne kakadu. W pobliżu gniazd, w trakcie odpoczynku, ptaki przebywają w parach lub grupach rodzinnych, skrzecząc i trajkocząc.
W locie widoczne gwałtowne, trzepoczące uderzenia skrzydeł; niekiedy występują krótkie ślizgi na lekko wygiętych skrzydłach. Wydawany w locie głos kontaktowy to wibrujące, drżące curr-ur-rup. Zaniepokojona, kakadu cienkodzioba chrapliwie krzyczy.
Gatunek przystosowany do kopania w ziemi dziobem w poszukiwaniu kłączy i innych podziemnych organów roślinnych, na przykład bulw tworzonych przez pochrzyn (Dioscorea), cebuli storczykowatych i różnych organów liliowców. Zjada również bulwy introdukowanych Romulea rosea (kosaćcowate). Prócz pokarmu roślinnego żywi się złożonymi w glebie jajami prostoskrzydłych (Orthoptera). Do jego pokarmu należą też opadnięte lub już zasiane nasiona zbóż, w tym pszenicy. John Gould napisał o kakadu cienkodziobych następująco:
Badania prowadzone przez 7 lat w zachodniej Wiktorii wykazały, że kakadu cienkodziobe w tym rejonie porzucają swój pierwotny skład pożywienia na rzecz nasion. Wśród jeszcze niestrawionego pokarmu, znajdującego się w wolach lub żołądkach gruczołowych 314 osobników, około 90% objętości stanowiły ziarna zbóż, nasiona słonecznika, ostu i przedstawicieli Romulea. Ta zmiana wiąże się z zanikaniem roślin tworzących organy podziemne, co nastąpiło po wprowadzeniu upraw zbóż przez kolonistów z Europy. Według danych z 2000 dla ptaków z zachodniej Wiktorii około 49% diety stanowią nasiona, które mogą być spożywane cały rok. W zachodniej Wiktorii kakadu cienkodziobe latem żerują w ciągu dnia dłużej niż sympatryczne kakadu różowe i żółtoczube, ponieważ ich pożywienie jest trudniejsze do zdobycia.
W roku 2000 przeprowadzono serię eksperymentów z udziałem sześciu dorosłych ptaków. Dzięki tym badaniom chciano poznać preferencje pokarmowe kakadu, aby właściwie dobrać przynętę w pułapce. W eksperymencie nr 1 ptaki miały do wyboru łuskany i niełuskany owies oraz łuskany i niełuskany słonecznik; nie ograniczono im dostępu do pokarmu ani jego rodzajów. Spożyły średnio 23,47±6,8 g pożywienia w ciągu dnia; przy średniej wadze tych osobników (512 g) jest to około 4,6% masy ciała. W tej samej serii eksperymentów wykazano, że w niewoli kakadu preferują łuskany owies, jest więc on najlepszym ziarnem, by zwabić je do pułapki.
Informacje o rozrodzie w warunkach naturalnych są niepełne. Okres lęgowy rozpoczyna się w sierpniu i trwa przez kolejne 2 miesiące. Gniazdo znajduje się w dziupli martwego drzewa na wysokości do 25 m nad ziemią. Papuga ta gniazduje kolonijnie. W przygotowaniu dziupli biorą udział oba ptaki z pary. Dziupla może być używana kilka lat z rzędu. Jedyną wyściółką są trociny. Jeżeli brakuje odpowiedniego miejsca, kakadu cienkodziobe potrafią wykopać otwór w miękkim zboczu przy rzece. Alfred John North odnotował, że wybierane miejsca są trudno dostępne, także dla człowieka.
Jaja stanowią blisko 3,4% masy ciała samicy (jedno waży około 22,1 g); na tle rodzaju Cacatua jest to przeciętny wynik. Składane są dwa, trzy albo cztery jaja. Chropowata skorupka przybiera barwę białą. Kształt jaja jest owalny, ze spiczastym szerszym końcem. Wymiary: około 35 na 25-28 mm.
Inkubacja trwa od 24 do 27 dni. Wysiadują oba ptaki z pary. Jak u większości kakadu, pisklęta wykluwają się pokryte puchem. Są w pełni opierzone po 49-56 dniach. Zanim się opierzą, następuje spadek masy. Zdolne do rozrodu po 3-4 latach.
Przez IUCN Cacatua tenuirostris zaklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Po przybyciu Europejczyków na kontynent populacja kakadu cienkodziobych zmniejszyła się ze względu na niszczenie środowiska i dużą liczebność królików, także żywiących się ziarnem. W latach 50. XX w. rozpoczęto ograniczanie populacji królików, poszerzyły się również obszary upraw zbóż i słonecznika, dzięki czemu stada kakadu stały się większe. W roku 2014 liczebność kakadu cienkodziobej wykazywała tendencję wzrostową. Zasięg występowania tej papugi staje się coraz szerszy, na niektórych terenach ptak ten ma nawet status szkodnika.
