Podgorzałka madagaskarska
Królestwo
Gromada
Klasa
Rodzina
Rodzaj
GATUNEK
Aythya innotata

Podgorzałka madagaskarska (Aythya innotata) – gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Ptak ten występuje endemicznie na Madagaskarze, krytycznie zagrożony wyginięciem. Ponownie odkryty w 2006 roku po piętnastu latach od poprzedniej obserwacji.

Wygląd

Długość ciała 45–56 cm, masa ciała jednego samca 685 g. Jedyny gatunek z rodzaju Aythya w regionie Madagaskaru. Brzuch koloru białego rozproszony w kierunku boków ciała. Samiec w szacie godowej jest ciemnobrązowy z białymi spodem, podczas gdy samica jest bardziej monotonnie ubarwiona, u obu płci paski skrzydłowe koloru białego. W szacie spoczynkowej samiec przypomina samicę, ale zachowuje białe tęczówki (u samic tęczówka jest zawsze ciemnobrązowa). Dziób szary z czarną wypustką rogową, nogi i stopy również szare. Przypomina podgorzałkę zwyczajną, ale jest większa i na skrzydłach w locie nie pojawiają się białe plamy. Samica ma okrąglejszą, ciemniejszą głowę niż samica podgorzałki zwyczajnej i brakuje jej małej, białej plamy na gardle. Osobniki młodociane podobne do samicy, ale mają bardziej matową, bledszą głowę i ciało. Przypominają osobniki młodociane innych blisko spokrewnionych gatunków, ale mają ciemniejsze szkaplerze i płaszcz. U młodego samca tęczówki szybko nabierają szarej barwy i stają się białe w ciągu pierwszego roku.

Dystrybucja

Geografia

Kontynenty
Strefy biogeograficzne

Podgorzałka madagaskarska występuje endemicznie na Madagaskarze. Obecna populacja odkryta w 2006 roku ogranicza się do obszaru Banemavka w północno-zachodnim Madagaskarze. Ostatnia obserwacja sprzed 2006 roku miała miejsce w 1991 roku i dotyczyła obszaru wokół jeziora Alaotra (330 km na południe od Banemavka) i prawdopodobnie schwytany osobnik pochodził z populacji zasiedlającej Banemavka. Gatunek ten dawniej mógł być bardziej powszechny na płaskowyżu centralnego Madagaskaru.

Podgorzałka madagaskarska Mapa siedliska
Podgorzałka madagaskarska Mapa siedliska
Podgorzałka madagaskarska
Public Domain Dedication (CC0)

Nawyki i styl życia

Porównywany do głosów wydawanych przez głowienkę preriową (A. americana), ale żadne konkretne dane nie zostały opublikowane.

Styl życia
Zachowanie sezonowe

Dieta i odżywianie

Gatunek najprawdopodobniej osiadły, o ograniczonym zasięgu, ponieważ nie odnotowano zapisów z innych obszarów niż ich siedliska. Podgorzałka madagaskarska pierwotnie zamieszkiwała słodkowodne jeziora, stawy i bagna z obszarami otwartej wody oraz licznymi wysepkami o gęstej roślinności, zwłaszcza bogatych w lilie wodne. Jezioro Alaotra składa się z rozległych trzcinowisk i terenów podmokłych, ale odkryta w 2006 populacja zamieszkuje wulkaniczne jezioro Matsaborimena, z dosyć ubogą roślinnością.

Pokaż więcej

Skład pokarmu podgorzałki madagaskarskiej jest słabo poznany; badanie próbek kału i analizy izotopów trwałych, zawartych w piórach i w potencjalnej zdobyczy, sugerują, że na dietę dorosłych osobników składają się prawie całkowicie owady, głównie chruściki (Trichoptera). Przypuszczalnie pokarm zdobywa głównie podczas nurkowania w płytkich wodach, zwykle trwa to około 1-2 minut (u młodych ptaków czas nurkowania jest krótszy). Zazwyczaj występuje pojedynczo, w parach lub trójkach. Przeważa opinia, że nie łączy się w stada z innymi kaczkami, chociaż podczas pewnej obserwacji zauważono samca przebywającego wraz z drzewicą białolicą (Dendrocygna viduata), srebrzanką czerwonodziobą (Anas erythrorhyncha), kaczką madagaskarską (Anas melleri) i perkozkiem białosmugim (Tachybaptus pelzelnii).

Pokaż mniej

Nawyki godowe

Rozród słabo poznany. Sezon rozrodczy od lipca do stycznia, młode obserwowane w grudniu u pojedynczych par. Gniazdo zbudowane jest z materiału roślinnego, pokryte puchem, wbudowane w kępę roślinności z rodziny ciborowatych (Cyperaceae) 10–20 cm nad powierzchnią wody. Samica składa od 6 do 10 płowo-białych jaj, o rozmiarze 55 mm x 40 mm. Okres inkubacji w niewoli trwał 26–28 dni, wysiadywała tylko samica. Upierzenie piskląt jest ciemnobrązowe od spodu w górę, żółtawe na dolnych częściach i twarzy. Sukces wysiedzeń (76% w latach 2007–2008) i wylęgu (89% w latach 2007–2008) nad jeziorem Matsaborimena jest porównywalny do innych gatunków z rodzaju Aythya, natomiast sukces pierzenia młodych (4% w latach 2011–2012) jest bardzo niski. Przyczyną dużej śmiertelności młodych przypadającej od 14 do 21 dnia życia jest najwyraźniej głód.

Populacja

Liczba ludności

Decyzją Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii CR (ang. Critically Endangered, krytycznie zagrożony wyginięciem). Jeszcze w 1930 roku liczebność populacji tego ptaka szacowano na stosunkową liczną, gwałtowny spadek nastąpił w latach 1950–1960. Aż do 1991 roku jedynym pewnym zapisem była obserwacja z 1960 roku. Przyczyny spadku upatrywano w odłowach, polowaniu, przekształcaniu siedlisk tych ptaków w pola ryżowe oraz wprowadzeniu egzotycznych ryb, początkowo w latach 1955–1960 tilapii mozambijskiej (Oreochromis mossambicus), tilapii nilowej (Oreochromis niloticus), Oreochromis macrochir, Tilapia rendalli i Tilapia melanopleura, a następnie w 1961 roku bassa wielkogębowego (Micropterus salmoides) i około 1980 roku żmijogłowa paskowanego (Channa striata), które zmniejszyły florę wodną, rywalizowały o pokarm oraz bezpośrednio atakowały ptactwo wodne. Dopiero w sierpniu 1991 roku schwytano jednego samca, lecz dalsze intensywne poszukiwania nie przyniosły rezultatów. Schwytany samiec został przewieziony do ogrodu zoologicznego, gdzie padł w 1992 roku. Jednak w 2006 roku 330 km na północ od jeziora Alaotra, odnaleziono stado podgorzałek madagaskarskich składające się z 5 samców, 4 samic i 4 młodych. W 2012 roku populacja z jeziora Matsaborimena liczyła 21 osobników, 13 samców i 9 samic.

Bibliografia

1. Podgorzałka madagaskarska artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Podgorza%C5%82ka_madagaskarska
2. Podgorzałka madagaskarska Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/22680380/128903025

Więcej fascynujących zwierząt do poznania