Muchołówka mała (Ficedula parva) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
Entomofag, owadożerca – zwierzę lub rzadziej roślina odżywiające się owadami – zarówno larwami, poczwarkami, jak i dorosłymi owadami. Entomo...
Lą
LądoweJajorodność – najbardziej rozpowszechniona forma rozrodu płciowego zwierząt, polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matk...
Mi
MigrująceR
zacznij od...
To gatunek głównie wschodnioeuropejski. W okresie lęgowym występuje w Europie Środkowej (od nizin po wysokie góry), Finlandii, Archangielsku i południowej Szwecji po środkową i wschodnią część Europy Południowej (południe Albanii i północna Grecja). Zachodnia granica przebiega przez Danię, Holandię, Austrię, Niemcy (wschodnią Bawarię, Brandenburgię i Saksonię) i Słowenię, a wschodnia przez Ural. To ptak wędrowny na dalekie dystanse. Izolowane siedliska występują ponadto na Kaukazie. Zimowiska muchołówki małej ulokowane są głównie w Pakistanie oraz w północnych, zachodnich i środkowych Indiach, notowane są też w zachodnim Bangladeszu do Bhutanu, a niewielka część ptaków wędruje nad Morze Śródziemne w południowo-zachodniej części Starego Kontynentu, na Półwysep Synaj, do Iranu, Afganistanu czy nad Zatokę Perską. Jak więc widać, kierunek migracji różni się od większości wędrownych europejskich ptaków, które zimą przebywają w Afryce lub na Półwyspie Arabskim.
Występuje na terenie całej Polski w starych liściastych i mieszanych lasach nizin, wyżyn i gór o bogatym podszycie, ze względu jednak na to, że tego rodzaju drzewostany zachowały się w niewielu okolicach, należy obecnie do ptaków rzadszych. Spotkać go można w mieszanych buczynach górskich i podgórskich oraz w lasach jodłowo-bukowych (naturalnych i zbliżonych do pierwotnych). Przebywa wysoko w koronach drzew (preferuje te próchniejące). Przy występowaniu zwartych lasów liściastych jego areał w Europie rozpada się na izolowane stanowiska. Wymaga ponad 80–100 letnich drzewostanów, cienistych, próchniejących i z liczną entomofauną, która zapewni mu pokarm. Sporadycznie samce słyszano w dojrzałych świerczynach z nielicznym udziałem starych buków oraz w dużych zadrzewieniach śródpolnych. Preferuje miejsca wilgotne i zacienione, np. zalewiska.
Siedliska istotne dla muchołówki małej:
Wysokie w tonie dzwoneczki o opadającym miękkim tonie (jak piecuszek): tink, tink, tink, daj, daj, daj, da. Głos wabiący: krótkie srr, ile, juljo (podobnie jak czyżyk). Czysty i trochę narzekający śpiew samców siedzących na wyeksponowanych gałęziach najczęściej słychać w maju i czerwcu.
To ptak typowo dzienny o największej aktywności w godzinach porannych. W miejscu gniazdowania można zobaczyć go pojedynczo, w parach lub grupach rodzinnych. Trudny do zauważenia, gdyż większość czasu przebywa w koronach drzew, gdzie prowadzi skryty tryb życia. Można go zobaczyć jak macha ogonem, czasem go stawiając, podczas gdy jego skrzydła zwisają.
Owady, przeważnie dwuskrzydłe – muchy i małe motyle (również ich larwy i poczwarki), oraz pajęczaki. Wymaga dużych ich ilości. Łowi je w koronach drzew w locie, najpierw wypatrując ofiar z eksponowanego miejsca, np. z suchej, bezlistnej gałęzi. W pogoni może dotrzeć do dość gęstych krzaków i zadrzewień w parkach. Może też je zbierać ze spodniej strony liści, zawisając w powietrzu jak koliber. Pod koniec lata dieta staje się bardziej roślinna. Pojawiają się w niej owoce bzu czarnego i koralowego.
Początek okresowi godowemu daje fletowy śpiew samca, wabiąc tym samym samicę przelatywaniem w pobliżu wybranej dziupli. Ten przylatuje wiosną o kilka dni wcześniej niż samica. Tworzone pary są monogamiczne. W czasie wyprowadzania lęgów muchołówki małe stają się ptakami terytorialnymi – samiec odzywa się do 300 m od gniazda. Obszar jest dużo większy w porównaniu z innymi gatunkami muchołówek.W populacji liczebnie samce przewyższają samice. Te, które nie przystępują do rozrodu, śpiewają bardzo intensywnie do końca czerwca.
Okres lęgowy trwa od czerwca do lipca – 1 lęg w ciągu roku. W płytkiej półotwartej dziupli (także w skrzynce lęgowej o większym otworze zawieszonej 2 m nad ziemią, odległość między nimi 20–30 m), w niszy, szczelinie drzewa, za odstającą korą lub w kącie gałęzi, luźno usłane z suchych źdźbeł traw, liści, delikatnych korzeni i mchu. Wysłane jest drobnym włosiem, zielonym mchem i liśćmi. Jego średnica dochodzi do 10 cm i budowane jest przez samicę.
5–7 jaj, na kremowym lub zielonkawym tle obficie nakrapiane rdzawymi plamkami. Znoszone są w połowie maja. Przylot w maju, odlot w sierpniu.
IUCN uznaje muchołówkę małą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 6,5–10,5 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy.
Na terenie Polski muchołówka mała jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC). Szkodzi jej deszczowa aura latem, drapieżniki gniazdowe i nieodpowiednia gospodarka leśna:
