Atretochoana eiselti
Królestwo
Gromada
Klasa
Rodzina
GATUNEK
Atretochoana eiselti

Atretochoana eiselti – gatunek płaza beznogiego z rodziny Typhlonectidae opisany po raz pierwszy w 1968 roku na podstawie pojedynczego okazu muzealnego przez Edwarda Taylora. Pierwsze żywe osobniki odkryte zostały w 2011 roku w dwóch lokalizacjach w Brazylii. Gatunek ten jest największym bezpłucnym tetrapodem i jest słabo poznany. Z powodu oryginalnego wyglądu zyskał określenie „penisowy wąż” (ang. penis snake).

Wygląd

Gatunek ten jest jednym z największych przedstawicieli rodziny Typhlonectidae, a także największym bezpłucnym tetrapodem. Długość opisanych okazów wynosi 72-100 cm, a waga 140-840 g.

Pokaż więcej

Gatunek ten posiada grzbietobrzusznie spłaszczoną głowę z oczami osadzonymi w płytkich zagłębieniach w grzbietowej części głowy. Nozdrza również znajdują się w zagłębieniach, a policzki są zakrzywione. Żuchwa posiada zagłębienia w bocznych częściach. Na brzusznej części głowy pomiędzy żuchwą, a pierścieniami przednimi występuje biała plama. Skóra jest pomarszczona, niebieskoszara na grzbiecie oraz jasna na brzuchu. Czubek pyska oraz skóra w pobliżu jamy ustnej mają kolor oliwkowoszary. Gatunek ten cechuje się wyjątkowo ruchliwą czaszką, a także licznymi modyfikacjami w muskulaturze czaszki i suspensorium w porównaniu do innych płazów beznogich, co sugeruje szybsze tempo ewolucji cech morfologicznych.

Pokaż mniej

Dystrybucja

Geografia

Kraje
Strefy biogeograficzne

Dokładny zasięg występowania A. eiselti jest nieznany. Do 2011 roku gatunek ten znany był jedynie z dwóch muzealnych okazów o niepewnym pochodzeniu. W 2011 roku Hoogmed i in. opisali osobniki złapane przy ujściu Amazonki i 2000 km dalej w rzece Madeira, co sugeruje, że zasięg występowania tego gatunku może być szeroki. Gatunek ten jest sympatryczny ze spokrewnionymi Typhlonectes compressicauda oraz Potomotyphlus kaupii.

Pokaż więcej

Osobniki opisane w badaniu Hoogmoeda i in. pochodziły z mulistych wolno płynących wód ze zmiennym rocznym poziomem zasolenia i średnią temperatura wody 28 °C (Baía de Marajó) oraz z burzliwych mulistych wód o temperaturze 25–30 °C (Madeira). Występowanie płaza w owych siedliskach przeczy tezie postawionej przez Wilkinsona i Nussbauma w 1997 roku, którzy przewidywali, że gatunek ten zasiedla najprawdopodobniej górskie rejony z wartką zimną wodą.

Pokaż mniej

Nawyki i styl życia

Jest to bardzo słabo poznany gatunek. A. eiselti jest wodnym, prawdopodobnie żyworodnym płazem. Jest aktywny za dnia, a także sprawnie pływa, jako że osobnik w Baía de Marajó znaleziony został z dala od brzegu. Nussbaum i Wilkinson spekulowali, że brak płuc stanowi adaptację do życia na dnie potoków z szybko płynącą wodą (jako że obecność płuc zwiększałaby siłę wyporu działającą na zwierzę). W rzeczywistości natomiast, przynajmniej niektóre populacje tego gatunku zasiedlają wody charakteryzujące się wysokimi temperaturami, dużą mętnością oraz zmienną zawartością tlenu, co stanowi teoretycznie niekorzystne warunki dla organizmu przeprowadzającego wymianę gazową poprzez skórę.

Pokaż więcej

Brak pewności co do sposobu oddychania tego gatunku. Wiadomo, że A. eiselti nie posiada płuc oraz że ma uszczelnione nozdrza i naczynia krwionośne znajdujące się bardzo blisko skóry (od której dzieli je warstwa 2-3 komórek), co sugeruje, że do wymiany gazowej może dochodzić poprzez skórę. Ponadto, występuje oddychanie poprzez błonę śluzową jamy ustnej (podobnie jak u salamander bezpłucnych) i być może ten mechanizm używany jest w dużym stopniu podczas wymiany gazowej. Ponadto, nie można wykluczyć oddychania jelitowego lub kloakalnego występującego m.in. u niektórych gatunków wodnych żółwi. A eiselti ma masę większą o kilka rzędów wielkości niż większość bezpłucnych czworonogów.

Dieta A. eiselti nie jest znana – w żołądkach zbadanych osobników nie znaleziono żadnych resztek jedzenia

Pokaż mniej

Populacja

Liczba ludności

Gatunek ten ma status DD (data deficient) w związku z nikłą wiedzą dotyczącą jego zasięgu występowania, ekologii oraz rozmiarów populacji. Spekuluje się, że na lokalne populacje tego płazu negatywny wpływ mogą mieć rybołówstwo, a także budowa elektrowni wodnych.

Bibliografia

1. Atretochoana eiselti artykuł w Wikipedii - https://pl.wikipedia.org/wiki/Atretochoana_eiselti
2. Atretochoana eiselti Na stronie Redlist IUCN - https://www.iucnredlist.org/species/59493/11937533

Więcej fascynujących zwierząt do poznania