Ziemioryjka hotentocka (Cryptomys hottentotus) – gatunek gryzoni z rodziny kretoszczurowatych (Bathyergidae), obejmujący pięć podgatunków szeroko rozpowszechnione w Afryce Południowej: w Lesotho, Malawi, Mozambiku, RPA, Suazi, Tanzanii, Zambii, Zimbabwe.
Fitofag, roślinożerca – organizm roślinożerny, odżywiający się roślinami lub częściami roślin. W ekosystemie roślinożercy stanowią pi...
Lą
LądoweŻyworodność, żyworództwo, wiwiparia – rodzaj reprodukcji polegający na tym, że komórki jajowe zapładniane są w obrębie dróg rodnych sami...
Nora – podziemna kryjówka zwierzęca, jama mająca zaspokoić elementarną potrzebę schronienia, będącą biologicznie ukształtowanym warunkiem ...
Zw
Zwierzęta z hierarchią dominacjiHierarchia społeczna, hierarchia dominacyjna – społeczna przewaga pojedynczych osobników nad innymi, oparta na dominacji socjalna struktura grupy ...
Sp
SpołeczneC
zacznij od...Ziemioryjka hotentocka jest zaliczana do małych lub średnich gryzoni. Długość ciała (bez ogona) samic 100–164 mm, samców 105–185 mm, długość ogona samic 10–25 mm, samców 8–27 mm; masa ciała samic 98–153 g (średnio 119 g), samców 112–145 g (średnio 134 g). Sierść jest gruba, wełnista, w części grzbietowej wybarwiona na kolor cynamonowy, czerwono-szary lub zbliżony do barwy gliny, a na części brzusznej jasny. Podeszwy łap mają barwę różową, ale u okazów muzealnych ich kolor jest przyciemniony, lub jasnobrązowy. Ogon pokryty jest sierścią o wybarwieniu podobnym do reszty ciała. Sierść młodych osobników jest wyraźnie ciemniejsza niż u dorosłych. Samice mają trzy pary sutek – 2 piersiowe i 1 pachwinową.
Zęby ziemioryjki hotentockiej są białe, rosną przez całe życie zwierzęcia. Mocne górne siekacze (o długości 45-66 mm) znacznie wystają. Na wolności podlegają ścieraniu podczas jedzenia oraz kopania tuneli. Podczas budowy tuneli kretoszczur kruszy ziemię przed sobą za pomocą siekaczy, zaś kończyny służą głównie do usuwania skruszonej gleby.
Ziemioryjka hotentocka jest szeroko rozpowszechniona w Afryce Południowej w: Lesotho, Malawi, Mozambiku, Południowa Afryka, Suazi, Tanzanii, Zambii, Zimbabwe.
Zasięg występowania w zależności od podgatunku:
Ziemioryjka hotentocka zasiedla tereny o zróżnicowanym podłożu: od piaszczystych iłów, przez łupki po obszary kamieniste. Spotykany jest jednak także w pobliżu siedzib człowieka, gdzie zasiedla trawniki, pola golfowe i ogrody.
Ziemioryjka hotentocka jest zwierzęciem socjalnym. Wiedzie podziemne życie w rodzinnej kolonii liczącej od 5-14 (lub 4-18) osobników, w której tylko jedna para największych osobników ma przywilej rozrodu. Okres godowy nie jest związany z konkretną porą roku. Po ciąży trwającej 55-66 dni samica z dominującej pary rodzi od 1 do 6 młodych w miocie. W ciągu roku możliwe są dwa mioty. Po narodzinach ciała małych kretoszczurów osiągają 2-2,5 cm długości, przy masie ciała ok. 7,9 g. Młode zaczynają opuszczać gniazdo już w 5 dni po narodzinach, a stały pokarm przyjmują już w 10 dniu życia. Pod opieką samicy pozostają przez pierwsze 4 tygodnie. Orientacyjny czas życia wynosi 3 lata.
Do drążenia podziemnych tuneli ziemioryjka hotentocka używa silnie wykształconych siekaczy, a spulchnioną glebę przesuwa za siebie za pomocą przednich łap. Niewiele wiadomo o trybie życia tych zwierząt. Funkcjonują głównie pod ziemią, jednak najprawdopodobniej wychodzą w nocy ponad powierzchnię ziemi, o czym świadczy obecność szczątków ziemioryjek hotentockich w gniazdach płomykówki zwyczajnej.
Ziemioryjka hotentocka jest roślinożercą. Żywi się korzeniami bulwiastymi, bulwami (np. z rodzaju Moraea),, kłączami i cebulkami, lub innymi nadziemnymi częściami roślin. 25–41% diety badanych zwierząt stanowiły kosaćcowate geofity z rodzaju Romulea. C. hottentotus są uznawane za szkodniki upraw. Do roślin które chętnie zjadają należą także agapant afrykański, dalie, ziemniak, cebula i Iris spuria.
Ziemioryjka hotentocka pada ofiarą wielu wrogów. Pod ziemią poluje na niego kobra przylądkowa, która wdziera się do tuneli. Węże Pseudaspis cana z rodziny połozowatych mieszkają przeważnie w opuszczonych norach zwierząt i polują na nie. Szczątki odkryto w gniazdach płomykówki zwyczajnej oraz w brzuchu Aspidelaps scutatus – jadowitego węża z rodziny zdradnicowatych, który został schwytany w pułapce zastawionej w norze C. hottentotus. Czaszki odkrywano w gniazdach czapli siwej. Podczas analizy zawartości żołądka szakala czaprakowego i lisa kapskiego także odnajdywano szczątki C. hottentotus.
Na C. hottentotus pasożytuje Eulinognathus hilli – gatunek wszy z rodziny Polyplacidae, płazińce Inermicapsifer madagascariensis, roztocza Haemolaelaps capensis, Haemolaelaps natalensis i Myonyssoides capensis, kleszcze Ixodes alluaudi, a także pchły Cryptopsylla ingrami, Xenopsylla pirei i Procaviopsylla creusae.
Kolonie ziemioryjki hotentockkiej nie wykazują jednolitego rytmu dobowej aktywności. Naukowcy wskazali na brak związku aktywności życiowej zwierząt z cyklami światła i ciemności w ciągu doby.