Żałobnica brunatna (Calyptorhynchus lathami) – gatunek ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae), najmniejsza przedstawicielka podrodziny żałobnic (Calyptorhynchinae) zamieszkującej Australię. Dorosłe osobniki mogą osiągać 50 cm długości.
Papugi te wykazują dymorfizm płciowy. Samce mają całkowicie czarne upierzenie, wyjąwszy czerwone pasy na ogonie. Samice są ciemnobrunatne z pewną liczbą żółtych kropek. Wyszczególniono trzy podgatunki.
Podobnie jak pokrewna żałobnica rudosterna, tak i żałobnica brunatna wykazuje dymorfizm płciowy. Korpus osobnika męskiego jest w przeważającej części czarny z czerwonymi łatami na ogonie. Samice są ciemnobrązowe, posiadają żółte cętki na ogonie i szyi. Dorosłe osobniki osiągają 46–50 cm długości i ważą około 450 g, przy czym samice są nieco mniejsze. Występują na obszarach leśnych i odżywiają się głównie nasionami rzewni.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2022 uznaje żałobnicę brunatną za gatunek narażony na wyginięcie (VU – vulnerable); wcześniej – od 2000 klasyfikowano ją jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern), od 1994 – jako gatunek narażony (VU – vulnerable), a od 1988 jako gatunek najmniejszej troski. W 2000 całkowitą liczebność populacji szacowano na 17 140 osobników, w tym: podgatunek C. l. lathami około 12 000, C. l. erebus 5000, a C. l. halmaturinus – 140. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy.
