Puszczyk mszarny, sowa mszarna (Strix nebulosa) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny puszczykowatych (Strigidae), zamieszkujący tajgę na północy Europy, Azji i Ameryki Północnej. Osiadły, ale w razie niedostatku pokarmu może koczować lub podejmować wędrówki. Gatunek długowieczny. W niewoli dożywa nawet 40 lat, jest obok puchacza wirginijskiego najdłużej żyjącą sową i jednym z najdłużej żyjących ptaków drapieżnych. Nie jest zagrożony wyginięciem.
No
NocneZm
ZmierzchoweMi
MięsożerneNa
NadrzewneZw
Zwierzęta drapieżne przez zasadzckeZw
Zwierzęta szybująceZw
Zwierzęta oswojoneLą
LądoweNo
NomadyczneJa
JajorodneTe
TerytorialneZw
Zwierzęta monogamiiGe
Generalnie samotnikiNi
Nie migrująceG
zacznij od...Pt
Ptaki prowincji Kanady
Strefa tajgi od Norwegii do pacyficznych wybrzeży Syberii i Sachalinu, na południu po północną Mongolię i północno-wschodnie Chiny, a także północna część Ameryki Północnej (Alaska, Kanada i zachodnie USA). Osobna populacja, oddalona o około 400–500 km od głównego zasięgu, znajduje się na ukraińskim i białoruskim Polesiu; z niej pochodzą osobniki od 2010 roku gniazdujące w Polsce.
W Polsce po 1945 roku obserwowano rzadko zalatujące ptaki z białoruskiej części Puszczy Białowieskiej, rzadko spotykany tam do dziś. W 2008 roku zaobserwowany został na Śląsku, a w roku 2010 doszło do stwierdzenia pierwszych w kraju lęgów w Lasach Sobiborskich na Polesiu Lubelskim; w roku 2012 gniazdowało na tym terenie już co najmniej 8 par, gatunek ten gniazdował tam także w roku 2013. Ze względu na coraz częstsze przypadki lęgów puszczyka mszarnego w Polsce prognozuje się, że poza Polesiem Lubelskim populacja tych sów może skolonizować Puszczę Solską i Lasy Janowskie, jak również Podlasie i Bagna Biebrzańskie. Wiele tych sów przebywa w ośrodkach edukacji ekologicznej i sokolarniach, gdzie cenione są przez zwiedzających za nietypowy wygląd.
Tajga i inne rozległe bory sosnowe i świerkowe, z domieszką innych drzew iglastych i liściastych. W sąsiedztwie powinny znajdować się tereny otwarte (polany, zręby, mszary), na których zdobywa pożywienie.
Niewielkie gryzonie, głównie norniki. Sporadycznie chwyta też ptaki, płazy, gady i owady. Poluje zwykle z zasiadki, spadając na ofiarę z gałęzi, słupa czy innego wyniesionego punktu o wysokości 1–4 m. Może również zawisać w powietrzu czy wypatrywać ofiar z ziemi lub niskich krzaków i złomów. Często dopada ofiary poruszające się pod śniegiem. Poluje na terenach otwartych z licznymi miejscami do dogodnej obserwacji – polanach, zrębach, torfowiskach, skrajach lasu.
Wypluwki są duże (7,5–10 cm długości i 2,5–5 cm szerokości). Mają kolor ciemnoszary lub czarny i zwartą strukturę.
Wyprowadza jeden lęg w roku.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje puszczyka mszarnego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji na około 120 tysięcy osobników, co odpowiada około 80 tysiącom osobników dorosłych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy.
Na terenie Polski jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek zagrożony (EN – Endangered). W 2020 roku stwierdzono 16 zajętych przez te ptaki terytoriów, z czego do lęgów przystąpiło 10 par.
