Sowa uralska
Puszczyk uralski, sowa uralska (Strix uralensis) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny puszczykowatych (Strigidae), zamieszkujący Eurazję. Nie jest zagrożony.
Zamieszkuje pas tajgi od Półwyspu Skandynawskiego po pacyficzne wybrzeża wschodniej Azji i Japonię. Wywodzi się z chłodnych rejonów Europy i Azji. Izolowane populacje na północy Karpat, w Starej Płaninie, Niemczech, Czechach, Węgrzech i na południu Alp są uznawane za relikt okresu lodowcowego.
Południowa granica zasięgu przebiega przez lasy Mazur. W Polsce występuje bardzo nielicznie w górach południowo-wschodniej części kraju, w Karpatach m.in. w Gorcach, przedgórzu, na Roztoczu, Zamojszczyźnie i Kielecczyźnie. Niewiele wiadomo na temat zanikającej populacji z Mazur.
Tajga, na niżu starodrzewy liściaste i rzadziej mieszane o słabo rozwiniętym podszycie, najczęściej w pobliżu wody lub bagien. W górach zajmuje lasy bukowe o bogatej strukturze. Tereny zadrzewione opuszcza rzadko w okresie opieki nad młodymi, ale poza nim tereny otwarte są miejscem łowów, gdzie najczęściej jest widywany.
Leśne gryzonie, głównie norniki, karczowniki ziemnowodne i ryjówki, a także drobne oraz średnie ptaki. Zdarza się, że poluje na inne, mniejsze sowy: puszczyki i uszatki, choć ptaki i ich młode nie są jego głównym łupem. Przeważnie wybiera drobniejszą zwierzynę. W latach, kiedy liczebność gryzoni jest mniejsza, ptaki mogą stanowić do 15% pokarmu; łowi wtedy również płazy, a nawet większe chrząszcze. W ciągu roku zmienia swoje preferencje żywieniowe – latem przeważają mniejsze leśne ssaki, a jesienią i zimą częściej chwyta gryzonie przestrzeni otwartych, takie jak norniki zwyczajne i myszy zaroślowe.
Poluje głównie z zasadzki: obserwuje otoczenie siedząc na gałęzi i czatuje na potencjalną ofiarę. Czasami odbywa loty patrolowe nisko nad ziemią, często wzdłuż przecinek i dróg. Chętnie poluje na otwartych przestrzeniach. Potrafi schwytać ofiarę przebywającą pod 20–30 cm warstwą śniegu. Poluje głównie w nocy, od zachodu słońca do północy oraz nad ranem.
Wypluwki mają wymiary około 62 x 25 mm i zawierają średnio 4 ofiary.
Wyprowadza jeden lęg w roku, od lutego do maja. Monogamiczny – ptaki łączą się w pary na całe życie.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje puszczyka uralskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 2000 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 350 000 – 1 200 000 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć populacja europejska wykazuje trend wzrostowy.
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC).
W Polsce liczebność puszczyka uralskiego wzrasta w Karpatach i obserwuje się jego ekspansję na Podkarpacie. Dawniej z pewnością gniazdował na północy kraju, w części Pojezierza Mazurskiego, ale obecnie nie ma pewnych informacji o lęgach w tym rejonie. Całkowitą liczebność szacowano na początku wieku na 450–700 par. Nowsze szacunki z lat 2013–2018 mówią o 1300–1800 parach.
Głównymi zagrożeniami dla puszczyka uralskiego mogą być: wyrąb starych drzewostanów, usuwanie dziuplastych drzew, fragmentacja lasów, nielegalny odstrzał. Ze względu na wzrastającą liczebność i ekspansję uważa się, że nie potrzebuje specjalnych zabiegów ochronnych, poza akcjami edukacyjnymi wśród pracowników leśnych i myśliwych, pozostawianiem dziuplastych drzew i ewentualnie wieszaniem budek lęgowych tam gdzie to konieczne.
